“Gaan jy weer terug?”
“Ek dink ons gaan sonder uitsondering almal weer terug. Maar dis verskriklik goed om uit te kom. Jy kan bitter min van die land weet as jy nie eers buitekant gaan staan en hom bekyk het nie. Van jouself en jou mense ook. Die Here weet, ons is so verkramp!” sê hy onverwags driftig. “En vir wat sal jy ’n jaar van jou lewe vermors om in die army te sit. Daar’s oorgenoeg ouens wat hulle geroepe voel om dit te doen, los dit maar vir hulle.”
“Was jy in die army?”
Jurgen skink hulle bekers weer vol. “Waarom dink jy sit ek ses winters al in hierdie plek?”
“Wat het jy gedoen voor jy gekom het?”
“Studeer. Watter ordentlike Afrikaner het nie studeer nie?” Maar hy klink nie meer bitter nie.
“Vir wat?”
“Vyf jaar teologie, drie jaar medies en een jaar wet.”
Marc is eers oorbluf en toe lag hy. “Hel! En wat doen jy nou hier?”
“Ek het byna ’n jaar lank in die Rotterdam-dokke gewerk toe ek net hier gekom het. Stuwadoor. Toe in ’n restaurant hier en daar. Kelner wees is feitlik hopeloos hier, die Nederlanders tip nie.” Marc lag. “Werk is nie wat jy kan sê volop hier nie. Van 1987 af werk ek deeltyds in die Aidskliniek hier in Amsterdam. Drie aande oor die naweek speel ek kitaar en sing in ’n koffiekroeg by die Dam.”
Marc skud sy kop. “Wragtag?”
Jurgen steek sy lang bene voor hom uit en lig die katjie op en knuffel haar teen sy gesig. “Dis lekker om weer ’n Afrikaner onder my dak te hê. Om weer die moedertaal te hoor,” sê hy sag.
Marc kyk verleë in sy skoot, maar hy sê tog: “Ek is bly dat ek jou teengekom het, want ek het nie geweet wat om van dié plek te maak nie.”
“Ja,” sê Jurgen, “soveel bekoring in dié stad en so onnoembaar vies.”
“Dit begin ek agterkom.”
“Daar’s nog báie om agter te kom, my maat. Baie. Ek sal jou die Aidskliniek gaan wys.”
Marc se hande kramp stadig tot vuiste in sy skoot. “Regtig?”
“Regtig. Maar later, later. Nou is daar eers twaalfduisend ander dinge wat jy kan sien.”
“Ek wil nie misbruik maak van jou nie.”
Jurgen grim en skud sy kop. “Dis ’n mooi manier van sê, maar leer jouself dit hier af. Mens bedoel dit tog skaars. Ek het veel van die bleddie Hollanders geleer. Vat net soveel as wat jy moontlik verniet kan kry. Hulle het nie vreeslik respek vir ons goeie maniere nie. Hulle reken ons is skynheilig en ons is seker. Newwermaaind. Het jy vaste planne vorentoe?”
“Geen enkele een nie.”
“As jy lus het en dit sal Ouma nie te veel ontwrig nie, kan jy rukkies hier by my oorstaan. So lank as jy wil eintlik. Ek het gewoonlik tyd op hande en ek ken die meeste joints. En ek het ekstra lêplek.”
“Maar jy ken my dan van geen Adamskant af nie.”
“Jy ook nie vir my nie,” sê Jurgen geduldig, “behalwe dat ek ’n Afrikaner met ’n gerekende agternaam is.”
Marc lag. “Ek sal vreeslik graag wil.”
“Doen dit dan.”
Hy gaan eers die aand terug om dit met sy ouma te bespreek. Maar sy het geen enkele beswaar nie. “Natuurlik, Marc! Dit vind ek allemaal goed. Dis eentje nader aan jou eie leeftyd en van jou eie mense. Wat wil jy meer? Laat maar die meeste van jou spullen hier en as julle die kant op kom, dan kom julle gewoon rustig hier inval, jongen.”
Hy soen haar en dink hoe dit is asof hy haar maar altyd geken het.
So neem hy voorlopig sy intrek by Jurgen. In ’n miniatuur-dakkamertjie op die verdieping net bo die woonkamer. Beter bekend as Jurgen se studio. Waar die reën en enkele male die sneeu teen die skuins ruite val en van waar hy ook later die eerste mossies van die lente hul uitbundigheid hoor uitsing.
In die begin gaan Jurgen meestal met hom mee, maar al gou raak hy met die stad bekend en kan Jurgen hom maar net die plekke aanstip en hy vind hulle self. Maar hy is nie meer so swaarmoedig alleen nie, want as hy tuis kom, is daar iemand om na sy dag se ervaringe te luister. Jurgen ken die stad grondig. Hy neem Marc na plekke toe waaroor die gewone toeris nooit sou gedroom het nie. Hy leer hom sy guldens veel versigtiger bestee; hy leer hom Nederlands dink. Soms skok dit Marc, maar hy ontwikkel al spoedig ’n byna blinde vertroue in Jurgen se oordeelsvermoë.
In daardie eerste twee weke praat Jurgen nooit een maal oor sy werk by die Vigskliniek of werklik oor homself nie. Soms, as hy van die werk af by die huis kom en Marc reeds daar is, merk Marc dat hy gespanne is en baie stil, soms byna nie praat nie. Altyd verskriklik moeg. Dit vervul Marc dan met deernis en ook met ’n vreemde ongerustheid.
Vrydae gaan hy terug na Bodegraven om die naweek met Ouma deur te bring. Algaande kom hy onder die bekoring van Amsterdam. Die wonderlike vermenging van skoonheid en kruheid. In dié tyd gaan hy nie na die Walletjes nie.
Op ’n aand vroeg in April kom hy terug om Jurgen koulik voor die verwarmer aan te tref. Die diere al drie om hom versamel. Hy bleker en matter nog as ander aande. Sodat Marc dankbaar is dis nie naweek en hy moet ook nog in die restaurant gaan sing en kitaar speel nie. Marc merk ’n trilling in sy hande, maar toe Jurgen self niks sê nie, gaan hy na bo om van sy warm klere ontslae te raak.
Terug in die woonkamer tref hy Jurgen nog op dieselfde plek aan. Hy wil vra of iets verkeerd is, maar soveel vertroue is daar nog nie tussen hulle nie. Dus gaan haal hy vir hom ’n bier in die kombuis en kom by Jurgen sit. Rubicon, die Labrador, kom na hom toe en lê sy swaar kop op Marc se knieë, sy sagte bruin oë pleitend op hom gerig. “Ons gaan netnou stap,” sê hy vir die hond, “netnou.” Die hond sug en gaan lê swaar op die mat by hom.
Al die tyd het Jurgen nie gepraat nie, nou vra hy: “Wil jy nog steeds saam met my na die Aidskliniek gaan?” Marc sluk sy bier so vinnig dat sy neus daarvan brand. “Asseblief.”
“Dis ’n ontstellende plek, Marc.”
“Maak nie saak nie.”
Jurgen sit hom ’n ruk lank stil en aankyk. “Hoeveel weet jy van die dood?”
Hy kyk in sy bierglas. “My pa is ’n paar jaar gelede dood.”
“Hoe?” Daar is ’n vreemde onsensitiwiteit in Jurgen.
“Hy het selfmoord gepleeg. Homself geskiet.”
“Ek is jammer, Marc.”
“Waarom?” vra Marc sag.
“Dat ek so uitgevra het.”
“Dit maak nie saak nie.” Dis of Marc hom staal om nog iets by te voeg en normaalweg sou Jurgen dit kon aanvoel, maar nou kyk hy oënskynlik onsiende teen die donker rame vas. “As jy wil, kan jy môre saamgaan. Ek werk net ’n kort skof van een tot vyf.”
Marc
