ion>
Voetspore 2
'n kookboek vir 4x4-entoesiaste
Johan en Alma Badenhorst
Human & Rousseau
Voorwoord
Die Voetspore-manne glo daaraan om lekker te eet – dit is deel van die safari. Saans, om die kampvuur, sit mens en gesels, skil ’n paar aartappels, braai ’n bietjie uie en knoffel, maak ’n lekker peri-peri-sous vir hoender of kyk sommer net hoe die potjie prut.
Die kosmakery is net soveel deel van die ekspedisie as om ’n voertuig uit die modder te pluk met ’n kinetiese band, om onder ’n koue stort te staan met die bosveld om jou as ’n badkamergordyn, of om ’n paar uur lank te kyk hoe olifante mopanieblare verorber.
Kook is nie moeite nie – dis pure plesier. Die dae dat daar elke liewe aand vleis gebraai en dit saam met pap en sous geëet word, is lankal verby. Braai en pap en sous bly kampkos, maar maak nie meer die hele spyskaart uit nie.
Kosmaak op toer is ’n manne-ding, nie dat hulle nie hulp nodig het nie. Hulle het nie huishoudkunde op skool gehad nie en weet nie hoe om Maizena te meng of van vlak- of diepbraai nie. Hulle maak net asof hulle weet, want dis die vroue wat heeltyd in hul oor fluister. Maar die manne ken van eksperimenteer, hoe om brood te bak en om so ’n bietjie flair aan die alledaagse te gee ... of so dink hulle.
Kosmaak op safari is ook ’n bietjie anders as by die huis. Ontbyt is nie groot nie, tensy dit vir ’n spesifieke geleentheid beplan word, en dan haal mens al die speelgoed uit en maak ’n okkasie daarvan. Omdat daar meestal net koffie en beskuit vir brekfis is, word dit opgevolg met ’n vroeë middagete oftewel brunch. Die brunch is iets waaraan jy eintlik al die vorige dag begin beplan het. Wanneer jy saans kos maak, maak dubbel, want dan is daar ook iets vir môre se brunch en hoef jy net een keer se potte te was.
Die hoeveelhede vir safarikos is belangrik – dis nie dat jy vyf gram van dié en tien milliliter van daai akkuraat moet afmeet nie, dis net dat daar nie gemors moet word nie. Die yskas is net groot genoeg, en in die boendoe kook mens nie vir opskeploerders nie.
Erkennings
Die geheim is uit – die Voetspore-resepte word nie alles deur die manne ontwikkel nie. Alma, my vrou, het oor die jare ’n reuse-bydrae hierin gehad. Voor elke reis doen sy navorsing in kookboeke, op die internet en in die notas wat sy oor die jare versamel het terwyl ek en sy kook in die kombuis. Sy kyk deur watter lande ons reis, en watter bestanddele waarskynlik beskikbaar sal wees. So stel sy vir elkeen van die Voetspore-ekspedisies ’n “kookboek” saam. Hierdie Voetspore-kookboek is ’n keur uit die samestelling van al die resepte uit daardie kookboeke.
’n Resep is amper soos ’n idee en dit is nie juis moontlik om kopiereg daarop uit te neem nie. Ek sou glad nie omgee om die kopiereg op ’n resep vir braai, spaghetti carbonara of kaaskoek te hê nie. Daarmee sou ek miljoene kon maak. Dis miskien juis hoekom mense hul resepte so geheim hou en, as hulle dit vir jou gee, daar altyd een bestanddeel weggelaat is. In die Voetspore-kookboek is ons hopelik volledig, hoewel ’n klein bietjie innovering en eksperimentering aangemoedig word. Dis baiekeer noodsaaklik, bloot as gevolg van die beskikbaarheid van bestanddele of ander veranderlikes van die situasie.
In dié boek word daar soms verwys na mense by wie ons ’n resep geleen, gebedel of gesteel het. Partykeer is dit bietjie aangepas. Dankie aan hulle wat ons al help kampkos maak het.
Johan Badenhorst
Mei 2014
Beplanning
Spyskaart
’n Safari duur normaalweg tussen tien en twintig dae. Dit werk goed om een hoofgereg vir elke dag te beplan, naastenby die volgorde van die etes reg te kry en al die bestanddele bymekaar te sit. Dit help jou ook om die vrieskas te pak sodat die kos wat laaste op die safari gebruik sal word, heel onder in is.
Wanneer meer as een gesin gaan saamtoer, is dit ’n goeie plan om die etes af te wissel en die verskillende gesinne vooraf te laat weet wanneer hulle kook. Met die reisbeplanning, voeg sommer ’n kolom by vir kookbeurte. Sit net vooraf koppe bymekaar oor die beplande spyskaart, anders eet julle straks drie aande agter mekaar skaapskenkelpotjie.
Kookbeurte help wanneer mens ’n aandete en die volgende oggend se ontbyt saam beplan. Van die aand se oorskietkos kan dan in die spyskaart vir ontbyt of brunch ingewerk word. Die gesin wat nie die aand verantwoordelik is vir die ete nie, sorg net vir die drankies, geselskap en grappe (... veral as swaer Francois of vriend Ampie by is). Verder is dit hulle aandjie af en kan hulle behoorlik sit en ontspan, anders voel die vakansie naderhand alte veel soos werk.
Met groter groepe is dit raadsaam om nie meer as drie gesinne saam in te deel nie. Die bestanddele vir etes vir meer mense, asook groot potte kan ’n probleem wees om saam te piekel, en verder wil mens so elke derde dag darem self agter die kospotte inskuif.
Potte
’n Broodpot en ’n kookpot – albei van gietyster – is omtrent al wat nodig is. Dan ook een wat ’n bietjie kleiner is om ’n sous in te maak of rys in te kook. Driepootpotte lyk baie mooi op ’n foto, maar daardie pote is altyd in die pad as mens wil pak. ’n Platboompot op ’n driebeenstaander werk net so goed. Dan is ’n ketel ook ’n moet, en vir mense wat hou van moerkoffie, ’n behoorlike kampperkoleerder. ’n Pan is opsioneel, en mens gebruik gewoonlik ’n gasbraaipan. Sorg dat dit een is wat ook op die vuur kan kom.
Eetgerei
Papierborde het seker hul nut, maar gebruik dit liefs net in ’n noodgeval of vir ’n vinnige ete langs die pad. Dis nie uitgeknip vir potjiekos of enige ander warm, souserige gereg nie. Jy gaan net kwaad word. Jy is met vakansie – sorg dat jy uit ’n lekker bord eet. Dieselfde geld messe en vurke. Moenie skaam wees om behoorlike goed saam te vat nie. Daar word ná elke ete skottelgoed gewas en so verloor mens ook nie sommer jou messegoed nie.
Bekers vir koffie op safari is gewoonlik van emalje. Dit voel reg, behalwe dat jy gewoonlik jou lippe verbrand met die eerste sluk. Die bekers wat soos ’n termosfles werk, hou koffie lekker lank warm – amper te lank sodat jy dit amper nie gedrink kry nie. Daarom is daar nie fout met ’n goeie porselein- of erdebeker nie. As dit goed verpak word, sal dit ook nie breek nie. Dieselfde geld glase. Die staalglase lyk mooi in die safariwinkel en voel reg – dis ’n ding wat beslis sal hou – maar met die eerste sluk, wanneer dit voel of jou onbreekbare glas al die stopsels in jou tand aktiveer, verlang jy na jou glas van glas. Pak hom dus gerus in.
Gasstoof of oop vuur?
Gas is goedkoop en veilig en voel of dit vir ewig hou. Vir koffie en tee, en vir warm water vir skottelgoed en gesig was is ’n gasstofie onontbeerlik. Die lekkerste stoof bly egter die vuur. Daarop kan mens kook, veral as jy ’n behoorlike driebeen of rooster het waarop jy die potte kan neersit.
Rooster
’n Toeklaprooster is vir die meeste geleenthede geskik, maar ’n staanrooster
