салына. Бабабыз Ягъкуб урыслардан җыйган ясакны Казанга озатып тора. Соңыннан, Рәсәй куәтләнә төшкәч, Ягъкуб бәкнең угланнары, безнең кебек угланнары вә оныклары, урыс кенәзләренә хезмәт итә башлыйлар. Мин дә шуларның корбаныдыр, ясавыл.
– Замана көчленеке, Җангали хан. Кайчандыр Рәсәй кенәзләре Алтын Урда ханнарына ясак түләп торганнар, хәзер әнә сез. Казан ул – Алтын Урда империясе кыйпылчыгы, Җангали хан. Менә син дә бит әле үзеңне Чыңгыз хан токымы кыйпылчыгы итеп хис итәсең. Шулаймы? Дөнья ул адәм баласына бербитен, бер артын күрсәтеп кенә тора. Бу дөньяда гел бер генә дәүләт бәхетле була алмый, Җангали хан. Аллаһы Тәгалә халыкларга бәхетне дә, бәхетсезлекне дә бертигез итеп бүлеп биргән. Күп еллар татарлар өстенлек итте, инде, ниһаять, безгә чират җитте – урысларга. Хак, килер бер көн, без дә, ягъни безнең халык та, өстенлеген югалтыр – мәңгелек бернәрсә дә юк. Кайгырма, Җангали хан, без әле синең белән Казан мәркәзенә әйләнеп килербез. Мин – кенәз дәрәҗәсендә, ә син— хан булып. Килербез, Җангали хан, ясавыл Гавриил әйтте диярсең.
– Бит берзаман Рәсәй дәүләтенә дә төшәр ул каргыш, ясавыл. Төшәр дә барысы да асты өскә килер. Чөнки Ходай Тәгалә, бер явызлыкка ике яманлык бирермен, дигән. Килер ул яманлык, ясавыл, урысларга да килер, бүген булмаса – иртәгә, иртәгә булмаса, күп еллар үткәч.
– Бәхәсләшмим, килер, Җангали хан. Ләкин инде без синең белән анда булмабыз. Әлегә эшең бетсә, кузгалыйк, төнгә кадәр, һич югы, бераз юл алыйк. Киләчәкне ишәк кайгыртсын, Җангали хан, шулай диләр бугай казанлылар, – диде ясавыл Гавриил һәм сикереп атына атланды. – Кузгалдык. Хәер, бер уйлаганда, ни җитмәгән урыс халкына? Теле бар, дине янә, җир турында әйтеп тә торасы юк, иңләп-кочаклап бетермәле түгел.
– Эшләүчеләр аз, ясавыл. Бар да сугышчы.
– Анысы хак. Әйтик, миңа ни җитмәгән иде?! Мәрхүм кенәзгә ияреп, Ливониягә бардым, кан койдым, шул ук җәйне хатыным югалттым.
– Ә син бөтенләй үк юләр түгелсең икән бит, ясавыл.
– Юләр мин, Җангали хан, юләр. Кем инде хатын ияртеп сугышка бара. Шунда күзе төште дә Дүнәшәмә Василий кенәзнең. Күзе төште дә тәмам акылын җуйды. Тартып алды Дүнәшәмне, ә бит кайткач, Мәскәүдә. Мин митрополит Даниилга чаптым. Коткар, ярдәм ит, имеш. Ә ул, дин корты, беләсеңме нишләде, мәрхүм олуг кенәзгә мөрәҗәгать ит, хатын тартып алу гөнаһка саналмый, диде. Имеш, дөньяда хатыннар бетмәгән, табарсың. Мин бит аңа рухи атам дип килгән идем. Ә ул… Беләсеңме, шуннан чиркәүгә керми башладым. Хәзер дә кергәнем юк. Чукынганым да юк. Имансыз мин, динсез. Христиан да түгел, мөселман да. Кайчак мәчет-чиркәүләргә йөрүчеләргә, ихластан инанучыларга көнләшеп куям. Әнә шулай җанын биздерделәр диннән, Җангали хан, Гавриил Карповның.
– Хатының әйтәм, кабул итәр микән соң үзеңне?
– Итәр, ярата иде ул мине.
– Әйт әле, ясавыл, кенәз Василий фетнә турында белдеме?
– Юләр ул, ахмак. Воевода кадәр воевода фетнә хакында белмәсен, имеш. Белде, әлбәттә. Әмма әллә сатылды инде, дәшмәде.
– Кемгә?
– Әйтик, Колшәрифкә,
