N
İndi onların heç biri həyatda yoxdur. Yalnız mən sağ qalmışam, əlil arabasına məhkum bir həyat yaşayıram. Qanlı döyüşə girəcəyimiz günə qədər, döyüş dostlarımın danışdığı hekayətləri yaddaşımda canlandırıb yazmağı qərara almışam. Nəyə görəsə bu hekayətlərin silinib getməsini istəmirəm. Bu əhvalatlar yaşadıqca dostlarım da yaşayacaq, mənə belə gəlir…
Arxa cəbhəylə əlaqəmiz kəsilmişdi. 10 nəfər əsgər Tərtər rayonunun G. kəndində düşmənin mühasirəsində qalmışdıq. Sursatımız qurtarmaq üzrəydi, ərzağımız isə demək olar ki qalmamışdı, lakin geri çəkilə bilməzdik. Qərargahın bizdən xəbəri vardı və köməyə gələcəklərindən şübhə etmirdik. Günlərdir yağmaqda olan leysan yağış uşaqların əhvalını daha da pisləşdirirdi. Sığındığımız komanın hər yerindən içəriyə su sızırdı. Gecənin qaranlığı ümidsizlik doğururdu. Deyəsən elə buna görə ta-kım komandiri Çingiz maraqlı bir təklif etdi: hər kəs ilk sevgisindən və ya qadınla ilk əlaqəsindən danışacaqdı. Göz-gözü görmürdü, buna görə də utanmağın yeri yox idi…
Birinci özü başladı. Tabeçiliyində olan əsgərlərin ruh yüksəkliyini saxlamaq üçün belə etdiyini başa düşürdük. Diqqətlə ona qulaq asırdıq. Qaranlıqda siqaretinin közü havada cizgilər çəkirdi. Çingizin səsi qup-quru idi, arada uzun-uzadı fasilə verərək danışırdı, hiss olunurdu ki, həyatının intim təfərrüatlarını danışmağa onun özü də tərəddüd edir.
Sabah, on birinci gecənin tamamında, hava işıqlanmadan mühasirəni yarmaqdan ötrü döyüşə atılacaqdıq. Qərarımız beləydi; ya ölüm, ya qalım. O gecə heç birimizin gözünə yuxu getmədi.
1
SARIŞIN, BƏYAZ TƏNLI BIR QADINDI
Uşaqlar, heç bilmirəm hardan başlayım söhbətə. Düzü, intim məsələlər haqqında danışmaq mənə görə deyil. İndi sizə danışacağım bu əhvalatı da, inanın, bu günə qədər heç kimsəyə danışmamışam. Ancaq indi, nədənsə danışmağa ehtiyac hiss edirəm. Bəzi şeylər var ki, insan onları əvvəl-axır kiməsə danışmalıdır. Bax, mən də sizə danışmaq istəyirəm ilk sevgim və ilk qadınım haqqında.
Bilmirəm bu mühasirədən salamat çıxa biləcəm ya yox, ancaq Allahdan daha bir şans istəyirəm, burdan qurtulsam düz onun Sovetskidəki evinə gedəcəm, qapısını döyəcəm və ona yalvaracam ki məni bağışlasın, elədiyim bütün səhvlərə görə günahımdan keçsin.
Onunla tanış olanda 19 yaşım vardı. Məndən 10 yaş böyükdü. Evinin yerini heç cür yadımda saxlaya bilmirdim. İri bir tut ağacı vardı qapılarının ağzında, əsas məsələ o tut ağacını tapmaq idi. Sovetskinin dolanbac küçələrində Nəzakətin evini axtarmaq indi həyatımın ən işıqlı xatirələrindən birinə çevrilib, inanın.
Cəsarət adlı uzaq qohumumun maşınında Nəzakətin iş yerinə gedirdik. Keşlə tərəflərdə dəmiryol stansiyasına gedib sonra geri qayıtmalıydıq. Bekarçılıqdan mən də yol yoldaşı olmuşdum. Nəzakət burada, dəmiryol stansiyasında işləyirdi. Yadımdadı ki, aylıq maaşını alacaqdı. Maşını idarədən aralı bir yerdə saxlatmışdı. Yolu kəsən böyük diametrli boruların üzərindən quş kimi hoppanaraq idarəyə doğru qaçdı, əynində geniş ətəkləri olan güllü bəyaz tumanı vardı, boruların üstündən adlayanda qəşəng baldırlarını görmüşdüm və çox xoşuma gəlmişdi. Cəsarət bicbala bir adamdı, o saat ürəyimdən keçənləri oxumuş, “isteyirsən munu sənə düzəldim” demişdi. Heç nə deməyib susmuşdum. Qohumum məni həyatın abırsızlıqlarına alışdırmaq vəzifəsini könüllü olaraq boynuna götürmüşdü. Deyəsən bu da mənim xoşuma gəlirdi, ona görə də səsimi çıxartmadım. Ancaq nəyə görəsə, Nəzakət haqqında dediyi bu sözlər xətrimə dəydi, ürəyimdə ondan incidim. Nəzakətə qarşı beynimdən gizli fikirlər keçmişdisə də, kənardan onları kiminsə oxuması qüruruma toxunmuşdu.
Bir az keçəndən sonra qayıdıb gəldi, yanında da özü yaşlarında bir kişi vardı. Çox nəşəliydi, gülür, danışır, ətrafa işıq saçırdı. Maşının arxa oturacağında mənimlə yanaşı oturdu, aradabir, söhbət əsnasında, heç nə olmamış kimi əlini dizlərimə toxundurur, maşın sağa-sola dönəndə rahatca qolumdan tuturdu. Eyni hərəkətləri Cəsarət ön sırada oturmuş adamla da edirdi. Bu qadının fınış olduğunu başa düşürdüm. Ancaq bu məni o qədər də hirsləndirmirdi. Onun yanımda olmasından çox xoşbəxt idim, istiliyini hiss edirdim və bu istiliyin azalmamasını diləyirdim. Görünür Nəzakət də bunu hiss edirdi, lom udmuş kimi oturan bu cavan oğlanın, bütün varlığıyla onun təsiri altında olması qadına ləzzət eləyirdi.
Çoxdanın söhbətidir, hər şey yadımdan çıxıb… Necə oldusa həmin gecə Nəzakətin evində qaldım. Sonradan tikilmiş məhəllə eviydi. Küçə qapısından girən kimi sola burulub ikiotaqlı mənzilin qapısına çıxırdın. Həyətin quruluşu eləydi ki, qonşuların diqqətini çəkmədən xəlvətcə bu evə gəlib-getmək olardı… Nəzakət süfrə açmışdı, biz üç kişi divanda və kresloda, o özü isə stulda oturmuşdu, tez-tez qalxıb süfrəyə nəsə gətirirdi. Bizimlə birgə araq içdi, – ilk dəfəydi qadının araq içməyini görürdüm. Ondan sonra daha da nəşələndi, mahnı oxuyur, bərkdən qəh-qəhə çəkib gülürdü.
Sarışın, bəyaz tənli bir qadındı, boğazının altına qırışlar düşmüşdü. Sakit oturanda üzündə dəhşətli kədər ifadəsi yaranırdı, çox qoca görünürdü. Ancaq, güləndə son dərəcə gözəlləşirdi, sanki bunu özü də bilirdi, buna görə də yeri gəldi-gəlmədi, hey gülürdü.
Arada gəlib divanda mənim yanımda oturdu, qolunu boynuma salıb özünə tərəf sıxdı, nə üçün heç nə danışmadığımı soruşdu.
– Nə danışım? – dedim sakit səslə.
– De görüm istədiyin qız varmı?
– Var idi, ancaq indi yoxdur.
Yenə qəhqəhə çəkib güldü:
– Gör necə düz danışır, var idi indi yoxdur…
Cəsarət, sonra adını unutduğum həmin adam siqaret çəkə-çəkə nərd oynadılar, sonra ikisi də birdən ayağa qalxıb sağollaşdılar, mənə ağzımı da açmağa imkan vermədən evdən çıxıb getdilər. Nəzakətlə evdə tək qalmağım qəlbimi sirli bir həyəcanla döyündürürdü. Sanki elə belə də olmalıydı, mən burada qalmalıydım, Nəzakət də buna təəcüblənməməliydi, sakitcə ayağa qalxıb süfrəni yığışdırmalı, qabları yumalı idi. Oğrun-oğrun ona göz qoyurdum, gözəl ayaqları, yuvarlaq arxası vardı. Bir azdan sonra bu qadın mənim olacaqdı, buna inanmağım gəlmirdi. Eyni zamanda qəlbimi dərin bir qüssə bürümüşdü, hər şeyin belə asanlıqla başa gəlməsinə təəssüflənirdim.
Deyəsən o özü də utanırdı, birdən-birə mənimlə nə cür rəftar edəcəyinə qərar verməmişdi. Təkrar masaya iki dilim kolbasa, şoraba və araq gətirdi. Ürəyimdən olmuşdu, mən də içmək və utancaqlığımı yox etmək istəyirdim. Üzündə hiyləgər təbəssüm vardı, sanki məni ovcunun içində tutmuşdu, hər şeyimi görürdü, onun bu təbəssümündən qaçmaq, gizlənmək çox çətin idi.
– Madam sevgilin yoxdur, onda qoy mən sənin sevgilin olum, – dedi, bic-bic gözümün içinə baxaraq, cavabımı gözlərimin içindən oxumaq istəyirmişcə lap yaxınıma gəldi. Ürəyim şiddətlə döyünürdü. Yox, əslində belə bir sevgili xəyal etməmişdim, ideallarım başqaydı. Ona yalan söyləmək istəmədim.
– Bilmirəm, – dedim.
Ən doğrusu da buydu, bilmirdim onu sevə bilərəm, yoxsa bilmərəm. Mənim düşüncəmə görə sevgililər bulvarda əl-ələ tutub gəzməli, öpüşməliydilər. Ərdə olmuş, boşanmış, yad kişilərlə qol-boyun olan bir qadından mənə nə sevgili olacaqdı. Ancaq, indi, bu saat kainatın bütün cazibə qüvvəsi bu sarışın, bəyaz tənli qadının üzərində toplanmış-dı, onun qarşısında iradəsiz idim.
