narahat üzü görünür. Qadın məni görəndə bir balaca rahatlayır.
– Ah Sədat bəy, siz idiniz? Mən də kimdir Mariya ilə danışan deyə narahat oldum.
Hər zamanki kimi ağ saçlarını arxada topalamışdı. Qırışlarla dolu üzündə dərin bir mətanət oxunur, ancaq gözlərində na-rahatlıqla dolu bir parıltı var. Aydındır ki, son günlərdə baş verənlər onu əməlli başlı çaşdırıb.
– Salam, necəsiniz, Madam?
– Təşəkkür edirəm, çoxdandır görünmürsünüz.
Uzun müddət gəlməməyim diqqətini çəkib, qəzetlərdəki suiqəsd xəbərində adım keçmədiyi üçün nələr olduğunu da bilmir… Yaxşı ki, bilmir.
31
– İşlərim vardı, – deyirəm. – Bir istinaq üçün İstanbuldan kənara çıxmışdım.
– Minə üçünmü?
– Demək olar ki, hə…
Madamın marağı get gedə artır.
– İçəri buyurun, zəhmət deyilsə? -deyib qapını göstərir.
Qısa bir tərəddüddən sonra təklifi qəbul edirəm, bəlkə yeni nə-sə öyrənə bilərəm. Mariya qapının ağzında durub hələ də.
Əlimdəki kuklanı ona uzadıram. Səssizcə götürür.
– Gəlsənə, quzum, – deyir Madam Eleni. Səsi şəfqət doludur.
Mariya anasının sözündən sonra içəri girir. Madam xaç çevir-dikdən sonra pıçıldıyır:
– Tanrı kömək eləsin, bunun da tez – tez ağlı başından çıxır.
Mariyaya baxıram, qalın kirpiklərinin altındakı iki iri zeytun dənəsi kimi quru gözləri mənasız bir şəkildə işıldayır. Diqqətlə
baxanda, onun Minədən daha uzun, daha boylu-buxunlu olduğunu görürəm. Niyə onu Minəyə bənzədirəm? Xəstəliyin təsirindən bu detalları qaçırmışam deyəsən. Yaxşı, bəs əynindəki gödəkçə? O Minəninki deyil? Dar dəhlizdən keçəndə soruşuram:
– Qızınızı Minəyə bənzətdim, – deyirəm, – Arxadan gördüm, gö-dəkçəni.
Ağrıyla gülümsəyir qadın,
– İki ay əvvəl idi, Maryia iki ayağını bir başmağa dirədi ki, bəs mütləq Minənin gödəkçəsindən istəyirəm. “Minə gənc qızdır, eyni gödəkçədən almağınız yaxşı olmaz” – deyərək başını qat-dım. Amma bir gün onun yanında “Mən sənin gödəkçəndən istəyirəm”-dedi. Qorxduğum kimi olmadı.Minə də “gedib alaq” – dedi. Bilirsiniz, çox istiqanlı idi. Çox yaxşı qız idi, çox....
Madamı dinləyə – dinləyə sol tərəfdə qapısı açıq bir otağa gözüm sataşır; kənarları qar kimi ağappaq mələfələri olan geniş
32
bir yataq ilə tam qarşımdakı divarda qara lövhənin üstündə
qırmızı və yaşıl rənglərlə bəzənmiş bir ikona var otaqda.
Salona keçəndə dəhliz birdən birə genişlənir. Burada gu-rultuyla yanan dəmirdən bir soba var. Sobanın üstündəki çay-danda qaynayan cökənin qoxusu bütün evi bürüyüb …
–Bu il qış şiddətli oldu, – Madam deyir.
– Bəli, – deyə cavab verirəm, – Yenə qar yağır.
–Tanrı kasıb-kusubun köməyi olsun, – deyir, – Kömür də od qiy-mətinədir.
Salona girəndə, hər zamankı kimi muzey duyğusuna qapılıram. Sanki bu daş evdə zaman dayanmışdı, içindəki insanlar da uzun illər əvvəlki həyat tərzi ilə yaşayırdılar. Yoxsa, köhnə əşyaları qorumaq, dəyişikliyə getməmək azlıqlara məxsus bir müdafiə üslubudur? Yox canım, yalnız azlıqlara məxsus bir mövqe deyil bu. Yaşlı insanlar ümumiyyətlə belə davranırlar. Və hər əşyanın bir xatirəsi olur adətən. Atmağa qıymaz-lar. Gözlərim divarlarda, taxtaları çürümüş çərçivələr içində, artıq xeyli saralmış şəkillərə zillənir. Zərli metal çərçivəsi olan bir şəkildə lopa bığlı bir adam ilə Madamın gəncliyi yan-yana dayanıb. O, Madamın iki il əvvəl ölən əri Müsyö Koço idi; orta boylu, yaraşıqlı bir kişi. Pəncərənin qarşısında tarixi ötən əsrin əvvəllərinə aid qoz ağacından düzəldilən dolabdaki kristal qə-dəhlər köhnə ziyafətlərin bulanıq parıltısını əks etdirməyi hələ
də inadla davam etdirirlər. Dolabın yanındakı divarda gümüş
çərçivəli böyük bir ayna, artıq bir çox kimsənin baş çəkmədiyi bu evdə, tilsimli görünüşünə yeni similar əlavə etmək üçün ümidlə yeni qonaqların gəlməyini gözləyir. Salonda günümüzü xatırladan tək cihaz sol küncdəki kiçik televizordur. Televizorun arxasındakı divarda, tavana yaxın bir yerdə maral başı asılıb. Bu, rəhmətlik Koçonun mahir bir ovçu olduğunun nişa-nəsidir. Madam bu maral başının hekayəsini eyni sözlərlə də
33
izah etmişdi. Koço Qumqapıda meyxanəçilik edirmiş, amma müsyönün bir marağı da ovçuluqmuş.
Dovşandan kəkliyə kimi yüzlərlə heyvan vurmuşdu, amma ən çox öyündüyü, Toroslara kimi gedib bu maralın başıyla döndüyü ov imiş.
–Bu tərəfə buyurun, – deyə Madam Eleni televizorun qarşısındakı kreslonu göstərir.
Oturanda Mariyaya gözüm sataşır. Paketi Masaya qoyub əlindəki kuklasıyla salonun xəlvət bir küncünə çəkilib.
Kuklaya nəsə izah edir, pıçıltısı bizə kimi gəlib çatır.
–Belə öz-özünə oynayır axşama kimi. Əslində küçəyə göndər-məyə qorxuram. Köməkçi qadın iyirmi gündür yoxdur, qızı uşaq doğub, kənddədir. İki aylıq yeməyi alıb aşağıdakı böyük soyuducuya yerləşdirdik. Yenə də çörək filan lazım olur arada.
Məcbur qalıb dükana göndərirəm onu.
Yaşlı qadının üzündən çarəsizlik oxunur.
– Evi tapa bilməyəcəyindən qorxursunuz?
– Nə bilim ey. Unutqanlığı var. Dükana göndərirəm adicə, nə
edəcəyini yazmasam dükanda durub-durub geri qayıdır. Əşyalarını hara qoyduğunu xatırlamır.
– Hər zaman belə unutqan mı?
–Ümumiyyətlə belədir. Amma bəzən də hər şeyi
