hoziroq keltirishini so‘rashdi.
– Nima sababdan buncha jonsarak bo‘lyapsiz? – so‘radi ulardan onasi.
– Qo‘shni uyga yangi ko‘chib kelgan qizni ko‘rgani bormoqchimiz, – dedi Tommi.
– Kun bo‘yi o‘sha yerda bo‘lsak ham ajabmas, – gapga qo‘shildi Annika.
Peppi ayni o‘sha kuni ertalabdan «pepparkakor» deb ataladigan zanjabilli shvedcha shirinlik pishirish bilan ovora edi. U katta xamir zuvala olib, zuvalani oshxona poliga yoygan edi.
– Menga qiziq-da, janob Nilson, – dedi u maymunchaga, – biron kishi, masalan, qariyb besh yuzta shirinlik pishirmoqchi bo‘lsa, kichkina patnisning qanday foydasi tegishi mumkin? Shunday ekan, xamirni polda yoygan yaxshi emasmi?
Peppi tizzalab olgancha xamirni yurakcha shaklida kesib olayotgan edi.
– Janob Nilson, xamir ustiga chiqishni bas qiling, – deb baqirdi u maymunga va shu mahalda eshik qo‘ng‘irog‘i jiringladi.
Peppi chopqillab borib eshikni ochdi. U xuddi tegirmonchiday sochidan tirnog‘igacha oppoq unga belangan edi, Tommi va Annika bilan qo‘l silkib ko‘rishganida bir dunyo un bolalarning ham ust-boshini qopladi.
– Kelib yaxshi qildingiz, – dedi Peppi fartugini silkitib. Fartugidan ham bir dunyo chang ko‘tarildi. Tommi va Annikaning tomog‘i unga to‘lganidan ketini uzmay yo‘tala ketdilar.
– Nima bilan bandsan? – so‘radi Tommi.
– Xo‘sh, mo‘rini tozalayapman, deb aytsam, baribir menga ishonmaysan. Sen ziyrak bolasan, Tommi. Rosti, shirinlik pishiryapman. Lekin tez fursatda tayyor bo‘ladi, ungacha bir zum anavi yog‘och quti ustida o‘tirib tursangiz ham mayli.
Peppi judayam tez ishlardi. Tommi va Annika yog‘och quticha ustida o‘tirgancha Peppining qanday chaqqonlik bilan xamir yoyishi, qanday epchillik bilan shirinliklarni patnisga uloqtirishi va patnisni gaz pechida mohirona o‘ynatishini kuzatishdi. Bunday tomoshadan ular o‘zlarini sirkdamiz deb o‘ylashlariga bir baxya qoldi.
– Tayyor! – dedi Peppi va eng so‘nggi patnisni olib, pech og‘zini qarsillatib yopdi.
– Xo‘sh, endi nima qilamiz? – so‘radi Tommi.
– Sizlar nima qilishingizni bilmayman, – dedi Peppi. – Ammo shuni bilamanki, menda yotib olishga vaqt yo‘q. Men iskovuchman axir. Iskovuchlarning bir daqiqa ham bo‘sh vaqti bo‘lmaydi.
– Men kimman deding? – so‘radi Annika.
– Iskovuchman!
– U nima degani? – deb so‘radi Tommi ham.
– Iskovuch bu – turli xil narsalarni izlab topuvchi odam. Boshqa nimayam bo‘lardi? – dedi Peppi qolgan urvoqni uyum qilib yig‘ib qo‘yarkan. – Bilsangiz, butun dunyo tashlandiq narsalarga to‘lib yotibdi, ularni kimdir topib olishi kerak-ku. Bu esa, albatta, sharafli iskovuchlarning yelkasiga yuklangan! – xitob bilan gapini tamomladi Peppi.
– Masalan, ular qanday narsalar? – tag‘in so‘radi Annika.
– Har qanday narsa-da, oltin bo‘laklari, tuyaqush patlari, sasigan kalamushlar, rango-rang obakidandonlar, kichkina burama mixlar va yana bir dunyo lash-lushlar.
Peppining gaplarini eshitgan Tommi va Annika buning maroqli ish ekan deb o‘ylab, iskovuch bo‘lishga jon-jahdlari bilan rozi ekanliklarini bildirishdi. Lekin Tommi burama mixlar-u tuyaqush patlarini emas, oltin bo‘laklari topib olishni xohlayotganini yashirmadi.
– Peshonada borini ko‘ramiz, Tommi, – dedi Peppi. – Hech qaysi iskovuch hali o‘ljasiz qaytmagan. Lekin shoshilishga majburmiz, tag‘in biz yo‘lga tushmay turib boshqa iskovuchlar yaqin atrofdagi barcha oltin qoldiqlarini terib ketishmasin.
Mana, uch iskovuch ne-ne umidlar bilan yo‘lga chiqishdi. Ular iskovuchlikni qo‘shnilarning uylari atrofidan boshlashni reja qilishdi, sababi Peppi aytganidek, zo‘r berib qidirsangiz, daraxtlar kovagidan burama mixmi, suyakmi topish mumkin, lekin eng yaxshi narsalar har doim uylar atrofidan topilgan.
– Lekin bilasizmi, ba’zan buning teskarisi ham bo‘lib turadi, – dedi Peppi. – Haliyam esimda, bir gal Borneo orolida iskovuchlik qilib yurganimda shundoqqina o‘rmonning qoq o‘rtasida ajoyib narsaga duch keldim. Nima topib olganimni tasavvur qila olasizmi? Yo‘q, albatta. Alomat bir yog‘och oyoq topib olganim qayerdan ham xayolingizga kelardi. Keyinroq men bu yog‘och oyoqni bir oyog‘i cho‘loq cholga sovg‘a qilgandim. Bechora chol o‘shanda bunday ajoyib yog‘och oyoqni pul evaziga ham, jon evaziga ham hech qayerdan topib bo‘lmasligini aytib, qayta-qayta tashakkur izhor qildi.
Tommi va Annika iskovuch qanday harakat qilishi kerakligini o‘rganish uchun bir zum Peppini kuzatib o‘tirishdi. Peppi yo‘lning u chetidan bu chetiga xuddi bo‘zchining mokisiday yugurar, qo‘lini peshonasiga qo‘ygancha nimalarnidir izlayverardi. Bir qarasa to‘rt oyoqlab emaklar, bir qarasa qo‘llarini panjaralar orasiga tiqib, hafsalasi pir bo‘lgan ohangda: «Hozirgina mana shu yerda oltin parchasini ko‘rganimga aminman», derdi.
– Nima topilishidan qat’i nazar hammasini olaversak bo‘ladimi? – so‘radi Annika.
– Ha, yerda yotgan nimaiki bo‘lsa, barchasini olishga haqlimiz.
Ayni shu payt uchovlon uyining tashqarisidagi maysazorda yotgan qariyaga duch kelishdi.
– Mana, – dedi Peppi, – bu odam ham yerda yotibdi, biz esa uni topib oldik. Uni olib ketamiz!
Buni eshitgach, Tommi va Annikaning rangi bo‘zday oqarib ketdi.
– Yo‘q-yo‘q, Peppi. Keksa janobni olib ketolmaymiz, buning iloji yo‘q, – dedi Tommi. – Axir uni olib ketib nima ham qilardik?
– Nima ham qilardik, deysanmi? Eh, azizim, u bizga judayam ko‘p narsada qo‘l kelishini bilmaysan-da! Masalan, biz uni quyon o‘rnida kichkina qafaschaga qamab, momaqaymoq berib boqishimiz mumkin. Tag‘in o‘zingiz bilasiz, siz xohlamasangiz, menga umuman farqi yo‘q. Lekin baribir boshqa iskovuch kelib, shunday o‘ljani ilib ketishi haqida o‘ylash menga hech tinchlik bermaydi-da.
Ular yana yo‘lda davom etishdi. Yo‘lda ketayotib qo‘qqisdan Peppi baqirib yubordi.
– Umrimda bunaqasini ko‘rmagan edim, – dedi u zanglab ketgan konserva qutisini o‘t-o‘lanlar orasidan olarkan. – Naqadar betakror topilma-ya! Naqadar bebaho topilma! Bunday narsalar har doim taqchil bo‘lgan.
– Buning nimasi bebaho? – shubha bilan qarashdi aka-singil.
– Eh, sizga aytsam, buning foydalarini sanab adog‘iga yetib bo‘lmaydi, – dedi Peppi. – Avvalo, bundan shirinliklarni solib qo‘yish uchun foydalanish mumkin. Shunda u shirinlik to‘la antiqa bankaga aylanadi. Yana bir yo‘li, unga shirinliklarni qo‘ymasa ham bo‘ladi. Shunda u shirinliklarsiz antiqa bankaga aylanadi. To‘g‘ri, buni juda antiqa deb ham bo‘lmaydi-yu, harqalay, yomon emas.
Peppi zanglagan konserva qutini ko‘zdan kechira turib, quti tubida teshigi borligini aniqladi.
– Aftidan, bu ilgari shirinliksiz banka bo‘lganga o‘xshayapti, – dedi Peppi. – Lekin uni boshingizga kiyib, o‘zingizni xuddi yarim kechasi uyg‘oq o‘tirganday his qilishga juda qo‘l keladi.
Peppi
