Киһи биирдэ олорор. Софрон Данилов
Чтение книги онлайн.
Читать онлайн книгу Киһи биирдэ олорор - Софрон Данилов страница 47
– Киэр!
Ыллам Ыстапаан илиитин таһынан садьыйбыта кыыс, олоппоһу түҥнэри көтөн, тиэрэ баран түстэ.
– Эмээхсиэн, кэл! Ааттаһа сатаан кинини кытта мачайдаһар соло суох. Киллэрэн таҥыннарыах. Суонда, атыҥ бэлэм ини?
Дьиэлээх тойон эмээхсининээн кулуннуу мөхсө сылдьар кыыһы көтөҕөн ыллылар. Хоско киллэрэн эрдэхтэринэ Кыыча киһи куйахата күүрүөхтүк сарылаата:
– Суонда-а!.. Суон-да-а!.. Абыра-а-а!..
Суонда, хамсатын болточчу уобан, төҥкөччү түһэн олордо.
Күөс быстыҥа холобурдааҕынан Ыллам Ыстапааннаах олбуордарыттан бобуоскалаах сыарҕалаах ат таҕыста. Сыарҕа иннигэр Суонда нүксүллүбүт.
– Аны сүөрэ оонньуу сылдьаайаҕын, – диэн дьиэлээх киһи ойоҕолоон иһэн киниэхэ сибис гынна. – Босхо бардаҕына, төттөрү сүүрдэҕинэ көҥүлэ. Тоҥнун. Кыратык тоҥмутунан туох да буолуо суоҕа. Итиэннэ итии хааннаах эдэр кыыс оҕо итиччэ үлүгэр таҥаһынан тоҥо сырыттаҕай!
Кыыча, кырдьык даҕаны, ылбычча тымныыга хотторуо суохха айылаах: таба тэллэхтээх, куобах суорҕан үллүктээх. Синньигэс биилиттэн үөһээ өттө сабыылаах бобуоска иһигэр. Илиитэ, атаҕа хороччу кэлгиллибит. Харса суох айдаарбытын иһин айаҕар таҥаһы симэн баран былаатынан саба баайбыттар. Кыыча күүһүн муҥунан мөхсө сатаан сэниэтэ эстэн, абатыгар саҥата суох ытыы сытар.
Суонда дьиэттэн умса туттан сири көрбүтүнэн тахсан сыарҕатыгар көхсүнэн буолан олорбута. Ол курдук, киһи баар диэн кэннин диэки хайыспакка, сыарҕа сыҥааҕын анныгар сыыйыллар суолу одуулаан нүксүллэн иһэр.
Хатыыстаах арыытын ааһан эрдэхтэринэ икки аттаах, саалаах киһи ойутан кэллилэр.
– Тохтоо! Ханна бардыҥ? – ыҥыыр үрдүттэн тоҥон бөҕүөрбүт эдэр саха уола ыйытта.
Суонда саҥата суох илиитин хоонньугар укта.
– Тоҕо саҥарбаккын? Ычча-ычча, түргэнник!
Суонда кумааҕыны хостоон уунна.
– Ээ, өрөпкүөм таһаҕаһын киллэрбит, – уол кумааҕыны аргыһыгар, бар курдук кыһыл түүнэн саба үүммүт сирэйдээх нуучча киһитигэр, уунна. – Бобуоскаҕар тугуй? Киһи дуо? Кимий?
Суонда саҥата суох кэннин диэки сапсыйан кэбистэ.
– Баатыгарын, тыла суох дуу? – саха уола бинтиэпкэ тимиринэн бобуоска сабыытын арыйа тарта. – Һы, дьахтар сытар. Ыарыһах дуо? Ньомуой күтүр дуу, таас дьүлэй дуу? Чэ-чэ, бар. Мэ, кумааҕыгын ыл.
Кыыча, соһуйбучча дуу биитэр өссө тугу эрэ күүппүччэ дуу ньимийэн сытан баран, бобуоска сабыыта саба түспүтүгэр эрэ өйдөнөн, ыҥырана-ыҥырана, мөхсөн тиргиллимэхтээтэ да, аттар туйахтара сыарҕа кэннин диэки лаһыгыраһа турдулар. Аҕатын ытарча илиититтэн төлө көтөр бэртээхэй түбэлтэни – тиһэх эрэлин мүччү туппутуттан кыһыйан, кыыс эмиэ уйа-кэйэ суох ытаан барда. Аны кинини туох да быыһаабат. Этэргэ дылы, көмүскэтэрэ эрэ көмүскэтин уута, харыстатара эрэ хараҕын уута хаалла…
Аллаах ат өрүс килэҥ суолун устун уҥуоргу кытылы туһаайбытынан айаннаан халыһытта. Иннилэрин