қишлоққа душман оралайди. Эл-юртнинг мол-ҳоли талон-торож қилиниб, уйларига ўт қўйилибди. Еру осмонни одамларнинг оҳу зори тутиб кетибди. Ана шунда аёлнинг бешала ўғли қурол олиб, ёв томонга от суриб бораверишибди.
Охир-оқибат душман енгилиб, эл-улус тинчигач, қишлоқликлар жанг майдонида шаҳид бўлган бешта ўғлон бошида мотам тутибдилар. Шунда қишлоқ оқсоқоли аёлни юпатиб шундай дебди:
– Беш ўғлинг бирлашиб душманни енгди, биз омон қолдик. Лекин сен шўрлик бахтсиз бўлиб қолдинг-да, шу учун куюнаяпмиз.
– Ҳозир мендан кўра бахтлироқ она йўқ, – дебди аёл шунда. – Мен ўғилларимни юрт ишига яроқли бўлинглар деб ўстирганман. Агар ёв келганда улар бир четда қараб туришганида эди, дунёда мендан бахтсизроқ аёл бўлмасди!
Ҳамма мард ва ўктам онани дуо қилибди.
Довюрак ўғиллар шаҳид кетган бу қишлоқ ўшандан бери Беш ўғлон деб аталаркан.
БАРДОШИ ТОҒЛАР ҚАДАР…
(Асал аммам хотирасига эҳтиром сақлаб)
Аммамнинг кўз очиб кўрган эри чўпон, хўб инжиқ, иззатталаб киши эди. Бир этак боласи бўла туриб ҳам, шу одати қолмади. Аммам сал қаттиқроқ гапириб қўйса, “аразлаб” тоғдаги чўпонлар ёнига кетиб қоларди.
Бирор ҳафта ўтгач, аммамизнинг ўзи бориб, “Менгина ношудни кечиринг отаси. Кенжангиз ичикиб касал бўлиб қолди. Уйга юрақолинг…” деб олиб келарди.
Баъзида уйимиз ёнидаги тоққа қараб кетувчи йўлда аммам кўриниб қолса, онам ичлари ачишиб:
– Ҳориб-чарчаб тоққа бориб сизга зарурми опа. Бир куни ўзи келади-да, – дердилар.
Шунда аммам:
– Э, синглим-ей, у баландласа, мен паст тушиб турай. Рўзғоримиз тўзиб кетмасин тағин, – деб қўярдилар.
Йиллар ўтиб, поччамиз “кетиб қолиш”ларини бас қилди, аммам иккови қўша-қўша ўғил уйлаб, қизлар чиқаришди.
Ҳар гал Самарқандга борсам аммамнинг катта ўғли Мансур ака ҳақида яхши гаплар эшитиб қайтаман. Эл орасида иззат-ҳурмат қозониш ҳаммагаям насиб этавермайди, ахир. Мансур ака шундай ҳурматга сазовор бўлибди. Катта укамнинг айтишича, қишлоқликлардан ёрдамини аямайдиган, ўзи ҳам оилапарвар, тадбиркор, хуллас меҳнати ва заковати туфайли бугуннинг янги бойлари қаторига қўшилган ажойиб инсон экан у киши.
Аммам саксонлардан ошиб, умри охиригача пиру бадавлат бўлиб яшади. Алп ва жасур ўғлонларни, назокатли қизларни вояга етказган бу донишманд аёлнинг номи жамиятимиздаги энг қадрли оналардан бири сифатида хотираларда қолди.
ПАРИЛАР ЕТАКЛАГАН МОМО
(бадиа)
Бир момо бор эди.
Беозор, меҳрибон, фариштасифат…
Шамолдай елиб-югурадилар, лекин асло чарчамасдилар. Кўпинча ортларидан чопиб етолмасдик. “Мени пари қизлар етаклаб кетади, шунда кучимга куч қўшилади”, дердилар кулиб.
Момо нақ юз ёшида қазо қилди. Ҳеч ким сочини юлиб айюҳаннос солмади. Бирор кимса ҳасса таяниб, “вой энам”, демади. Чунки момонинг ўзи “ҳеч биттанглар йиғламанглар”, деб васият қилганди.
