Майда Бекликлар ҳолида қолдилар. Сўнг Усмонли Беклигига қўшилиб, Усмонли Давлатига айландилар.
Абулғози Баҳодирхон шундай деб ёзади:
“Олтин Ўрда давлатининг бошлиғи ЎЗБЕК (1313-1340 )исмлихони Ўз исмини ўз фуқароларига, ўз халқига берди. Шу тариқа Қипчоқлардан бир турк қабиласи бўлган Олтин Ўрда давлатининг бир қисм халқи “ Ўзбек” деб тилга олина бошлади.”
Ўзбек – Олтин Ўрда (Олтин Ўрду) давлатининг хонларидан бири, хонлиги 27-28 йил давом этди (1313-1340). Аммо айнан бизнинг Салжуқли
Беклиги ваУсмонли Беклиги ҳам фуқароларига ўз исмларини бердилар.
Мен Ўзбекистонга бир неча марта бориб келдим. ТВларимизда Ўзбе- кистон тўғрисида ўн марта далилларга тўла дастурлар тайёрладим ватомошабинларга тақдим этдим. Ўзбекистонда кўрдимки, сўқмоқлардаги халқ, қавм, қабила сифатида турк эканликларини билади. Масалан Ўзбекистонга илк боришимда 1980 йилда, бир оқшомусти, сўқмоқдатортишганимиз ва сартарош эканлигини суриштириб билганимиз бир катта ёшли ўзбек, Али Юрукка ва менгаайнан сўзма-сўз шундай деди:
“Сизларни кўриш, мен учун жаннатга киргандай бир нарса. Ҳозир мамнунлигимни сўз билан тушунтиролмайман. Чунки биз ҳам туркмсиз. Бу ерларда бир-биримиздан узоқ қолдик. Оллоҳга шукурки,ўлишдан бурун Туркиядан келган икки турк қардошимни кўрдим.”
Тошкентда, сурат олиш учбир эски мадрасага кирганимизда кўрдикки у мадрасақизларнинг ўқув юртига айлантирилган. Шу боисдан ичкари кириб сурат олиш таъқиқ остида.
Бизнинг Турк эканлигимизни ва Туркиядан келганимизни эшитган ўқув юртининг қоровули, бир ёши катта олам дедики:
–Турк туркка ҳеч нарсани таъқиқламайди. Биз ҳам туркмиз, сиз ҳам
турк экансиз. Мадрасада истаганча сурат олаверинг,– деди.
Эшитганим бошқа кишилардан янги намуналар келтирмоқчиман. Қаноатимни шундай изоҳлайман: Халқ ёки коммунистлар партиясига аъзо бўлмаган ўзбек зиёлилари турк эканликларни англайдилар. Аммо ҳайрат-ла ва даҳшат-ла кўрдимки, коммунистик партияга аъзо бўлганлар, коммунис- тик таълим олганлар на туркликни қабул қиладилар, на-да она тилларида гаплашадилар (бу ерда муаллиф бироз нотўғри хулоса чиқарган. Аслида: ХIХ асрда кўп рус зиёлилари ва зодагонлари русча эмас,нуқул французча гапирганларидай ёки Туркияда ҳам айримггуруҳ турклар олифталик билан француз тилида гапирганларидай, Ўзбекистонда ҳам ўз она тили қолиб, русча сўзлардилар. Бу –уларнинг коммунистликлари билан алоқаси йўқ. –
Таржимон изоҳи).
Бундай таълимли инсонларни Ўзбекистонда кўп учратдим. Туркияга келган коммунист ўзбекларда шу ҳолни кўрдим.
Яқин ақраболаримдан бирининг уйида асли ўзбек бўлган бир хотин бор, боқувчилик қилади. Ўзи ҳуқуқ соҳасидан олий маълумотли.Коммунистик ғояларга қаттиқ боғланган кимса. Рта-онаси ҳам унга русча исм қўйган. Ўша хотин туркликни асло қабул қилмайди. Келтирган мисолларимга лабини буради Ўзбекларнинг турк миллатидан бошқа миллатэканлигига ишонади.
Бир-биримизни
