– Сан билмайсанми ҳали?..
Султонбой аранг аламини ичга ютиб, ётиғи билан тушунтирди, бу қилғилик ҳам мудирнинг иши эканлигини айтди; ҳатто, онт ҳам ичди.
Бироқ, Пўлат Ҳакимович ишонмади:
– Йўқ, бўлиши мумкин эмас, – деди.
– Майли, манга ишонмасайиз, ман кета қолай, Пўлат ака, – деди Султонбой, ахийри дилтанг, паришон ортига тисарилаётиб. – Калхозимда ишлайман бориб.
– Шошманг! – деди Пўлат Ҳакимович, энди сизлашга ўтиб. – Бўшаб кетишни хаёлингизгаям келтирманг. Кадрлар қўнимсизлигига чек қўйиш – бизнинг вазифамиз. Партиямизнинг, ҳукуматимизнинг сиёсати шу!.. Яқинда сизга квар-тира берамиз.
– Раҳмат, – деди Султонбой. – Манга жавоб бераверинг, Пўлат ака.
– Гапимни ерда қолдирганни ёмон кўраман, – деди Пўлат Ҳакимович, ўрнига ўтириб. – Жиззакилик қилманг. Таблицани ҳафтанинг охиригача янгитдан чи-зиб-битказиб, ўзимга топширасиз. Боринг… Бургага аччиқ қилиб, кўрпа куйдир-майдилар.
Султонбой бир қулоч энликдаги катта-тахта қоғозни қувурча қилиб ўраган кўйи, қабулхонага чиқди.
Котиба, тағин кўзлари ҳамишагидай бежо чақнаб, дик этиб ўрнидан турди-да:
– Ну, писаржон, гавари-же! – деди.
– Не чево гаварит, – деб, Султонбой хушлар-хушламас, фақат ўзигагина аён маънода котибага шавқсиз, лекин бир қадар сирли кулимсираб қўйди: кўзимга камроқ кўрин лекин!.. – Тушундингми?..
Гарчи анави офатижонга чор-ночор кулимсираган эса-да, ишдан кўнгли қол-ганигами, ҳайё-ҳуйтлаб қишлоққа кетвориш фикри ҳамон хаёлини тарк этма-ётган эди. Хомуш… хафагазак алфоз нимқоронғи даҳлизга чиқди. Ва, бошини қуйи солинтириб, гўё – борлигу йўқлик аро, паришон кўйи кетаверди: нима қилиш керак? Қўлидан нима келади ўзи?
Бир маҳал, “Боғдорчилик” бўлимига қарашли хонанинг эшиги очилиб, осто-нада ошнаси – акахони кўринди:
– Иби, ҳа, укажон?! – деб қўллашаркан, хонасига тортди. Дарров бир пиёла илиқ чой қуйиб узатди. – Тинчликми, укажон?
Қўлида чой билан, эски, хийла урунганроқ диванга оғир ясланиб, Сул-тонбой:
– Э, сиз сўраманг, ман айтмай, Тошпўлат ака! – деди. Тўғри-да, бировга айт-сайиз, ишонмайди: неваралар кўрган кат-матта одам-а!.. Шуни ўйлаб, бошини чайқади. Аччиқ хўрсинди. Сўнг, рўй берган дилхираликни гоҳ тутақиб, гоҳ бў-ғилиб ҳангама қилгач: – Бошим қотган, Тошпўлат акажон, – деди. – Нима қилишимга ҳайронман.
Тошпўлат акахони ҳамдардлик билан кифтига қўлини қўйиб:
– Ман аввал ҳам сизга айтувдим, – деди. – Мани номимдан Бошқармани ёмонлаб, редаксияга шикоят ёзганида, қончиқмас жойларига уриб, роса қўрқ-итганман: “Билиб қўй, мараз! – деганман. – Бундан кейин аяш йўқ – сўяман! –деганман.” Кейин, ахийри бу бўлимга ўтиб қутулувдим. Сиз ҳам шундай қи-линг, укажон: деворга тақаб, бўғзини эзинг, бўғзини!.. Ёки… калака қилинг – ёлғондакам хушомад йўлига ўтволинг.
… хушома-ад? Йўғ-э! – деб ўйлади Султонбой. – Ундан кўра… Энг яхши йўли – ясаш!..
– Замонанинг зайли
