тайёрлаганда ўша ерларини ўйлаб кўриши кераклигини тан олиб турибди, – деди Тажетдин мунозарага хулоса ясаб.
Унинг сўзига Ўсарбой эътироз билдирди:
– Қайта кўриб чиққанида: “Уни оздирган ёт жамоат тулкиси” деган жойини “қайси овулнинг” деб, “қолиб қўйган шунда бироз ёт одам” деган сатрни “кўп одам”, “игнадай кир” деганни “игнадай кам” деб ўзгартириш керакка ўхшайди.
– Умуман олганда, – деб давом этди Сейтжонов, айрим одамларга, одамлар бўлганда ҳам айнан шоир ва ёзувчиларга достон эмас, уни Ибройим ёзгани, ёзганда ҳам шу пайтгача ёзганлардан ўздириб, уларга ўхшатмай ёзгани, уни ҳам айнан шу навқирон ёшида ёзиб, ёши катталардан ўзиб кетгани ёқмади. Улар шуни айтолмай, йўқ камчиликларни излашди.
– Тажет тўғри айтаяпти, – деди Бабош, – улар достондан бир сиёсий хато ёки воқеа топганида сени бундай қўйиб қўймас эди. Аллақачон тўқсон тўққиз эшикка олиб бориб-олиб келишарди. Бундай ишлар учун махсус одамларни ёллашар эди, достонга тиши ўтадиган одамни топишолмаган.
– Ким нима деса ҳам, гапнинг тарози палласи посангисидек қилиб Қалли оға тўғрилаб берди: “Ёш юракнинг алангаси билан ёзилган, мазмунли, ғояси кучли достон. Агар уни қора сўз билан ёзганида эди, ёстиқдай катта роман бўлар эди. Айтилган камчиликларнинг кўпчилиги бир ёқлама, асоссиз, ўқимаганликдан, ўқиса ҳам тушунмаганликдан нишона. “Йўлдош муаллим” достони билан адабиётимизга истеъдодли, янги овозли шоир кириб келгани учун бир-биримизни қутлайлик”, – деди.
– Достон ҳақидаги мунозараларни Қалли оғанинг мана шундай босим фикри билан тугатиб, бошқа мавзуга ўтайлик.
– Мен ҳам Тажетнинг гапига қўшиламан, – деди Ўсарбой ҳаммага бирин-кетин кўз югуртириб. – Ҳаммамиз муаллиммиз, дарсларда, мактаб ўқитувчилари орасида достонни тарғиб қилайлик. Мен яқинда ўзимизнинг Пушкин номидаги мактабимизда достон мутолаасига бағишланган тадбир ташкиллаштирмоқчиман.
– Вой-бўй, сенинг чала қорақалпоқ мактабингда буни тушунадиган одам топилармикин?
Ибройимнинг бу гапига Ўсарбой шартта жавоб қайтарди.
– Сен бола, бизнинг мактаб билан ўйнашма. Ишинг тушиб юрган одамсан. Шунақа қилаверсанг, айнитиб юбораман.
– Ҳай, сенда бир янгилик бор-ку, –деди Емберген.
– Мен ҳам кўп вақтдан буён эшитиб юрибман. Бир-икки марта сўраганимда рўйхуш бермаган эдинг, Бабош, бунинг тўғрисини сен айта қол.
Атағулланинг гапига қўшилгандай ҳамма Бабошга қаради.
– Менинг оғзимни қопқоқлаб қўйибди, бунинг ҳақидан Ўсарбой чиқсин.
– Биз энди қиз тарафданмиз-да, буюрса, қайнаға бўламиз.
“Бу, қовоқ, ўз вақтида жория бўладиган нарса, бироқ мавриди шу бугун эмас эди, –деб ўйлади Ибройим. Мол шохидан, одам тилидан” деган, мактабга тил теккизиб нима қилар эдим”…
– Унда икки қутлуғ бўлсинга бир келадиган бўлибмиз-да, – деди Қалбай. У ҳар доим кўзойнак тақиб юргани учун “очки” деган лақаби бор эди. Хотираси кучли,
