. Cemile Kınacı
Kazak Edebiyatında İmaj ve Kimlik (1925-1991)
Alaş Orda yiğitlerine ve her şeyim olan aileme…
Takdim
Günümüz Kazakistan Cumhuriyeti 25 yıllık genç bir devlet olmasına rağmen, aslında Kazak Türklerinin, kökleri çok derinde olan bir devlet geleneği vardır. Kazaklar ilk olarak 1465 yılında, Kerey ve Canıbek Sultanlar idaresinde Kazakistan’ın Yedisu nehri kıyılarında Kazak Hanlığını kurmuşlardır. Dolayısıyla bugünkü Kazakistan’ın ve Kazak halkının, kökleri derinde olan bir tarihi ve güçlü bir devlet gelenekleri mevcuttur. Kerey ve Canıbek Sultanlar tarafından Kazakistan’ın temellerinin atıldığı 1456’dan günümüze kadar, Kazaklar, atalarının kurdukları devleti devam ettirmişlerdir. Bu bakımdan Kazakistan, kurulduğu günden günümüze kadar, komşu ülkelerle olan ilişkisini barış ve huzurlu bir şekilde asırlardır sürdürmektedir.
Kazakistan, 1991 yılındaki bağımsızlığın ardından oldukça hızlı bir şekilde yol almıştır. Bu ise Kazakistan’ın güçlü bir tarihe sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Kökleri derinde olan bir devlet, şüphesiz ki geleceğe de emin adımlarla ilerleyebilir.
Son yıllarda Türkiye-Kazakistan arasında siyasî ve ekonomik ilişkilerdeki gelişmeye bağlı olarak her geçen gün iki ülke arasındaki kültürel ilişkiler de hızla gelişmektedir. Kültürel ilişkiler kapsamındaysa özellikle edebî ilişkilerin çok önemli bir yeri var. İki halkın önemli edebiyatçılarıyla ilgili karşılıklı olarak yapılan toplantılar ve karşılıklı eser basımı, edebî ilişkilerin gelişmesine büyük katkı sağlıyor. Özellikle son dönemde gerek Kazak edebiyatının önemli eserlerinin Türkiye Türkçesine kazandırılması gerekse Türk edebiyatının eserlerinin Kazak diline çevrilmesi ve iki halkın birbirinin edebiyatından haberdar olması bizler açısından oldukça sevindirici. Bunun yanı sıra, Türk bilim adamlarının Kazak halkıyla ilgili yaptıkları inceleme eserleri de yayınlanarak iki ülkenin edebî ilişkilerine katkı sağlıyor.
Son yıllarda Türkiye’de Kazak edebiyatı üzerine yaptığı çalışmalarla Dr. Cemile KINACI gönüllü bir Kazak kültür elçisi olmuştur. Elinizdeki kitapta Kazak halkının dilini, edebiyatını ve tarihini bütün yönleriyle görmek mümkündür. Önce doktora tezi olarak hazırlanan bu kapsamlı inceleme, ideoloji-edebiyat ilişkisi bağlamında Kazak millî kimliğine vurgu yapmakta ve kökleri oldukça derinde olan Kazak halkının tarihine ışık tutmaktadır. Bu çalışmada yer verilen 1925-1991 yılları arasında kaleme alınmış romanlar, şüphesiz 20. yüzyıl modern Kazak edebiyatının, Kazak romancılığının gelişme tarihinin önemli bir aşamasını temsil etmektedirler. Bu bakımdan elinizdeki bu çalışma, Kazak romancılığının gelişme sürecini, Kazak edebiyatının en önemli nesir ustalarının en ünlü romanlarıyla örneklendirmektedir. Yayımladığımız bu eser, Türkiye’de Kazaklar hakkında yapılan çalışmalara yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu çalışma ile Türk okuyucu, edebiyat üzerinden kardeş Kazak halkının bütün dünyasını keşfedecektir.
Bu çalışmanın Türk-Kazak edebî ilişkilerini daha da sağlamlaştırmasını ve geliştirmesini dilerim. Umuyorum ki eser, Türk bilim çevresinin ve genel Türk okuyucunun Kazak halkını daha yakından tanımasına imkân sağlayacaktır. Bu vesileyle kitabın yazarı Dr. Cemile KINACI’yı kutluyorum. Kitabın yayınlanmasına katkı sağlayan TÜRKSOY Genel Sekreteri Sayın Düsen KASEİNOV’a ve Bengü Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Yakup ÖMEROĞLU’na teşekkürlerimi sunuyorum.
Takdim
1993 yılında Türk kültür ve sanatını tanıtmak, geliştirmek amacıyla kurulan TÜRKSOY, Türk dünyasının UNESCO’su olarak 20 yılı aşkın süredir Türk halklarının gönül birlikteliğini ve kardeşliğini güçlendirmek, ortak Türk kültürünü gelecek nesillere aktarmak ve dünyaya tanıtmak için aralıksız çalışmaktadır.
TÜRKSOY, ressamlar buluşmaları, opera günleri, edebiyat kongreleri, anma toplantıları gibi geleneksel faaliyetlerle Türk dünyası bilim adamı ve sanatçılarının birbirlerinin deneyimlerinden karşılıklı olarak istifade etmelerine imkân sağlamaktadır.
TÜRKSOY, bütün bu faaliyetlerin yanı sıra yayınlarıyla da Türk halklarının zengin kültürel mirasını geniş kitlelere ulaştırmaktadır. Bu yayınlar aracılığıyla Türk ülkeleri arasında sıkı kültürel bağlar kurmaktadır. Ayrıca, Türk halklarının ortak geçmişini, dil, edebiyat, kültür ve sanatını, bütüncül bir yaklaşımla ele alan bilimsel çalışmalar da gerçekleştirmektedir.
Kazakistan Cumhuriyeti, TÜRKSOY’un kuruluşundan itibaren TÜRKSOY’a üye ülke olarak aktif bir şekilde faaliyetlere iştirak etmektedir. Türkiye ve Kazakistan arasındaki siyasî ve ekonomik ilişkilere bağlı olarak iki ülke arasındaki kültürel ilişkiler her geçen gün gelişerek devam etmektedir. Kültürel ilişkilerin önemli bir sacayağını da edebî ilişkiler oluşturmaktadır. Hem Kazakça edebî eserlerin Türkiye Türkçesine kazandırılması hem de Türkiye Türkçesindeki edebî eserlerin Kazakçaya çevrilmesi iki ülke arasındaki edebî ilişkilerin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Zaman zaman TÜRKSOY da yayınlarıyla TÜRKSOY üyesi olan Türkiye ve Kazakistan ülkelerinin edebî ilişkilerinin gelişmesine destek vermektedir. Bu bağlamda, Çağdaş Kazak edebiyatı ile ilgili çalışmalarıyla tanıdığımız Dr. Cemile KINACI tarafından uzun ve titiz bir çalışma sürecinin sonucunda ortaya konulan “Kazak Edebiyatında İmaj ve Kimlik” adlı bilimsel çalışma, TÜRKSOY üyesi iki ülkenin kültürel ilişkilerine katkı sağlayacaktır. Dolayısıyla bu eseri, iki ülke arasındaki kültürel ilişkilerin gelişmesini destekleyen çalışmaların bilimsel bir halkası olarak sunmaktan büyük bir mutluluk duymaktayım.
Umarım, Kazak edebiyatında imaj, kimlik, ideoloji ve kahraman olgularına odaklanan bu eser, kardeş Kazak halkının millî kimliğini, zengin kültürel geleneklerini, tarihini Türkiye’deki Türkoloji bilim çevresine ve kardeş Kazak halkını merak eden bütün ilgililere tanıtma noktasında katkıda bulunacak ve bundan sonra yapılacak olan Kazak çalışmalarına ana kaynak olacaktır.
Teşkilatımız adına bu eserle Türkiye’deki Kazak çalışmalarına katkıda bulunan Dr. Cemile KINACI’ya, eserin yayımlanmasında destek olan Kazakistan Cumhuriyeti Büyükelçisi Sayın Canseyit TÜYMEBAYEV’e ve Avrasya Yazarlar Birliği Başkanı ve Bengü Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Yakup ÖMEROĞLU’na en derin şükranlarımı sunarım.
Takdim
Avrasya Yazarlar Birliği, kurulduğu ilk günden bu yana yürüttüğü faaliyetlerle kardeş Kazakistan ile sıkı edebî ilişkiler kurmuştur ve bu ilişkileri geliştirerek faaliyetlerine devam etmektedir. Avrasya Yazarlar Birliği, Türk ve Kazak edebiyatçılarıyla ilgili karşılıklı olarak yapılan toplantılara ve karşılıklı eser basımına memnuniyetle destek vermektedir. Böylece Türkiye-Kazakistan edebî ilişkilerinin her geçen gün giderek gelişmesine de katkı sağlamaktadır.
Avrasya Yazarlar Birliği Genel Başkanı olarak, özellikle son dönemde Kazak edebiyatının tanınmış yazarlarının önemli eserlerinin Türkiye Türkçesine kazandırılmasına katkıda bulunmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Kazak edebiyatının abidevî eserlerinin Türkiye Türkçesine çevrilmesi, şüphesiz kardeş Kazak halkının Türkiye’de daha yakından tanınmasına ve Türk okuyucunun Kazak edebiyatından haberdar olmasına vesile olmaktadır. İki halkın birbirinin edebiyatından haberdar olması, bizim açımızdan oldukça sevindiricidir.
Türk ve Kazak edebiyatından yapılan çevirilerin yanı sıra, Kazak edebiyatı alanında yapılan bilimsel çalışmalar da Türk-Kazak edebî ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Dr. Cemile
