тўхтовсиз емирилиб бормоқда. Агарда биз бу балонинг олдини олиш учун ҳозироқ маълум қадамларни ташламасак, бир неча авлоддан сўнг асабларнинг тўла емирилишига рўбарў келамиз. Мен «биз» деганимда авваламбор америкаликларни назарда тутмоқдаман. Асаблари бузилишидан азобланаётганлар бутун дунё бўйича кўплаб учрашига қарамасдан ҳеч қаерда америкалик эркак ва аёллар каби азобланаётганлари бўлмаса керак.
Менинг асаблар масаласига чуқур эътиборим, бу мавзуга чексиз вақт ва кучимни сафарбар қилишим сабаби соғлом бўлиш маданиятининг назария ва тажрибаларига қарашларимнинг ўсишида деб биламан. Асабларим ўта сезгир бўлиб туғилганлигим боис мен буни чуқур ўрганишга аҳд қилдим.
18 ёшимда сил касаллигидан соғайдим. Жисмоний тарбия ва спорт билан мунтазам шуғулланиб, кучли бўлишга аҳд қилдим. Чунки кўпчилик қатори мушаклар кучини соғломлик ифодаси деб тушунардим. Лекин тезда бу тушунчанинг хатолигини аниқладим ва эътиборимни илмий тарзда овқатланиш, чуқур нафас олиш ва ўз танамни мустаҳкамлашга қаратдим. Танани ҳаракатга бошловчи энг буюк куч – асаблар эканини тушуниб етдим.
Инсон организмининг энг заиф ва ўта сезгир жойи ҳам асаб, шунинг учун айнан шу жойда ҳаёт кучларини тўплашимиз зарур. Бу фақат назария эмас, менинг дарсларимга қатнашаётган ўқувчилардан ташқари мен ҳар йили соғлом 1000 та талабанинг овқатланиш гигиенаси ва шахсий дастурларини назорат қилиб бораман. Менинг тажрибам кенгаймоқда ва қарашларим тўғрилигига ишончим ортиб бормоқда. Мен тўла ишонч билан айтаманки, бу китобда келтирилган далилларга ҳеч қандай шубҳа бўлиши мумкин эмас.
Асаблар кучи ҳаётимиз булоғи ҳисобланади. Ҳаёт асаблар орқали содир бўлади, буни ҳеч қачон унутманг. Сизда асаб кучи бўлсагина, сиз соғломсиз, мақсад сари интиласиз, иштиёқ ва бахтга тўласиз.
Сиз барча қийинчиликларни енга оласиз ва тақдир зарбаларини қабул қилишга тайёрсиз, чунки сизнинг асабларингиз кучи уларни енга олишига ишонасиз.
Сиз асаб кучлари тўла одамни енга олмайсиз. У ҳаёт зарбаларини сабот билан енгиб, ўз мақсади сари қайта-қайта интилаверади ва оқибатда ғолиб бўлади. Одамларнинг 5% и бутун инсониятни бошқаради – бунда ҳам асосий омил асаблар кучи ҳисобланади.
Сизнинг соғлигингиз, кучингиз, ҳаётга интилувчанлигингиз, сабр-тоқатингиз асаб кучи билан ўлчанади. Бу сизга шундай захира кучларини тақдим этадики, натижада ҳаётингиз ютуқларга бой, ранго-ранг ва тўлақонли бўлади. Дунёда ҳаёт чўққиларига чиқиш учун ақли ва қобилияти етарли инсонлар кўп, лекин уларда инсонни мақсад сари етакловчи асаб кучи йўқ. Аёл кишининг жозибадорлиги, мафтункорлиги, нур сочиб туриши ҳам тўғридан-тўғри асаб кучига боғлиқ.
Асаб кучи ва танангиз соғлиги узвий боғланган, сизнинг танангиз – мураккаб машина. Асаб кучи эса уни ҳаракатга келтиради, лекин бу куч қуввати ҳаётий аъзоларнинг ўзаро мутаносиб ишлашига боғлиқ. Ўпка ва юракдан қон томирлар тизими орқали ҳар бир ҳужайрага етиб боради ва бутун танани озиқлантиради.
Агар қайсидир аъзо ёмон ишласа, асаб кучини пайдо қиладиган қандайдир элемент қонда етишмаслиги мумкин. Ошқозонингиз овқатни яхши ҳазм қила олиши шарт. Ичаклар, ўпка, буйраклар ва тери мутаносиб ишлаши учун улкан асаб кучига эга бўлиши керак. Қора талоқ, жигар ва бошқа қон ишлаб чиқарувчи аъзолар ҳам яхши ишлаши зарур.
Агар сиз эрталаб уйқудан турганда ҳолсизлик ва чарчоқ сезсангиз, вақт ўтиши сиз учун оғир кечса, келажакка ишончсизлик билан қараб, ўзингизни бахтсиз сезсангиз – демак, сизнинг асаб тизимингизга нимадир бўлган. Сизнинг асаб кучингиз кўпайиши ўрнига камаймоқда.
Фақат биргина йўл бор – у ҳам бўлса, асаб тизимини ва кучини қайта қуриш. Инсон танаси ўзини ўзи даволовчи организм ҳисобланади. Бахтга қарши, ҳозирги вақтда кўпчилик, айниқса, америкаликлар асаб кучларини бесамар сарфлаб, турли допинглар (сунъий куч берадиган кимёвий дори) ёрдамида асаб кучларини зўриқтирмоқдалар, бу эса фақат организмни жароҳатлашга олиб келади.
«Асаблар» – бу сўзни биз ҳамма жойда эшитамиз. Шифокор ўз беморига бу сизнинг асабларингиз бузилганидан, дейди.
Сезгир аёллар ўз асабларидан нолийдилар, ҳар куни ишхонангизда асаблари таранглашган инсонларни учратасиз. Ота-оналар фарзандларининг асаблари бузилганини рўкач қилиб, уларни жазолашдан воз кечадилар.
Америкалик ўспирин – энг асабийлашган инсон ҳисобланади. Ўспиринлар асаб тизимлари шунчалик бузилганки, қаттиқ овозли мусиқа билан ўзларини жонлантирмоқчи бўлишади. Баъзилар ўзлари билан магнитофон олиб юрадилар. Улар шунчалик ҳаяжонланганки, телефонда гаплашаётиб ўзларини тезда тўхтата олмайдилар.
Сиз асабларни барча жойда – кўчада, ишда, театрда, мактабда, коллежда, институтда, ўз оилангизда учратасиз. Телевизор ярим кечагача тўхтамай ишлайди. Томошабинлар асаби таранглашган, уни мувозанатга келтираман, деб іайтанга қотиллик, қон тўкиш, азоблаш, ўққа тутиш каби кўринишларни томоша қилади.
Ҳаддан
