билбэт буола үөрдэ, аттыгар олорор кырдьаҕас үөлээннээхтэригэр айаҕа хам буолбакка кэпсиириттэн сэрэйдэххэ, сирэйигэр-хараҕар киэн туттуу бэлиэтэ көстөр.
Сотору буолбата, кэнсиэр саҕаланан, ырыаны-тойугу тардан кэбистилэр. Дьахталлар холкуостаах эр дьону ырытан, ыллаан эйээрбиттэригэр эр дьон мүлүк-халык тутуннулар, кэтэхтэрин да тарбанааччылар баар буоллулар. Көрөөччүлэр күлсэн иэрийэ сыыстылар. Нэһилиэк байаньыыһа Ньукулай Торговкин кэргэнинээн Аанчалыын ыллаан доллоһуппуттарыгар сүүһүнэн киһи чуумпуран хааллылар, бэл, мэник-тэник кыра уолаттар тохтоон ыллылар. Дьэ, куоластаах дьон. Хас бырааһынньыгы кинилэр киэргэтэллэр. Биирдэ эмэ кэнсиэргэ кыттыбатахтарына, дьон астыммат. Куһаҕан кэнсиэр аатырар.
Түһүлгэнэн олорон аһааһыҥҥа сылгы кымыһын, үтэһэлээх эти дьиэ кэргэн ахсаанынан биирдиилээн түҥэттилэр. Кэлэр ыйдааҕы абаансаҕа аахсыахпыт диэтилэр. Дьон үөрүү-көтүү, сүргэлэрэ көтөҕүлүннэ аҕай. Ыстапааннаах Маарыйа аһаан-сиэн кимиритэр уолаттарын астына көрө олордулар. Кийииттэрэ Вера иһэ төгүрүйэн, Миитээтэ сүгэн аҕалбыт мас олоппоһугар нэһиилэ олорор. От ыйын ортотугар оҕолонуохтаах, ый эрэ хаалбыт, этэҥҥэ буоллаҕына аны ыйынан «эһэ», «эбэ» буолуохтара. Эһэлэрэ Киргиэлэй оҕонньор сиэннэрэ тиит маһы туруору аспыт курдук лиһигирэспит уолаттар олороллоруттан дуоһуйан, киниэхэ эрэ анаан саламаат буһаран аҕалбытын сиэбэккэ, амтаһыйбыта буола олордо.
– Дьэ, оҕолорум, билигин сахалыы оонньууга Дьөгүөрэптэр ааттарын түһэн биэрбэтэххитинэ табыллар. Мин урут эдэр эрдэхпинэ, чиргэл тиит маһы тосту тутар кыахтаах киһи этим. Аҕаҕыт эмиэ эдэр сылдьан кус быһый, ат бөҕө эр бэрдэ этэ. Ыһыаҕы ылан кэбиһэрбит, – кырдьаҕас кэпсиирдии оҥостубутун көрөн, уола мүчүк гынан баран, тохтотордуу аҕатыгар нөрүс гынан, кулгааҕар сибис гынар.
– Аҕаа, киэһэ дьиэбитигэр тиийдэхпитинэ, нус-хас кэпсэтиэхпит. Билигин оҕолор күрэхтэһэ бараары ыксыы олороллор. Саламааккын сиэн кэбис, иккиэн күрэхтэһии көрө барыахпыт.
Киргиэлэй оҕонньор сөбүлэһэн, тоҥхоҥноон ылар. Ону эрэ күүппүттүү, уолаттар сулбу-халбы аһаат, ойон туран: «Күрэхтэһиигэ сурутуҥ», – диэн дорҕоонноох саҥа иһиллэр сирин диэки сүүрдүлэр. Ыстапааннара Бүөтүр Бөтүрүөбүс кыыһын Киристиинэлиин иннэлээх сап курдук суксуруһалларын таба көрөн, мунчааран ылла. Сэмэй баҕайы кыыс, бэл, кинини утары көрүстэҕинэ, иэдэһэ тэтэр гына түһэр. Онтон Баһылайдара, «ыал кыра оҕото» диэх курдук, кыыска эрэ наадыйбат. Тэҥнээхтэрин кытта күөн көрсөн, сотору-сотору тустан хачымахтаһаллар. Хапсаҕайдаһар санаалаахтар быһыылаах.
Маарыйа күрэхтэһиини көрөөрү, дьүөгэтинээн Мачыаналыын кэккэлэстэ. Мачыана уруккутун курдук күлэ-үөрэ кэпсэппэккэ, дьиппинийэ соҕус туттан олордо.
– Ыстапааныҥ үөрэхтэнэн, үөһэлэри эрэ көрөр буолбут быһыылаах. Мин Өлөөнчүкпүнээн балтын эрэ курдук кэпсэтэр. Сэбиэт бэрэссэдээтэлинээн уруурҕаһар буолбуккун. Мантан ыла хара-кыра дьон атарахсытылларбыт буолуо.
– Чэ,
