forma N. lm: senatorami.
1085
zasieda — dzis popr. forma 3 os. lm cz.przysz.: zasiada.
1086
Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — syn hetmana wielkiego Mikolaja Potockiego, starosta nizynski, zmarl w niewoli po bitwie pod Zoltymi Wodami.
1087
dragonia — wojsko, walczace pieszo, a poruszajace sie konno.
1088
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1089
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1090
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1091
watazka — przywodca oddzialu wolnych Kozakow lub herszt bandy rozbojnikow.
1092
poroh (ukr.: prog) — naturalna zapora skalna na rzece, uniemozliwiajaca swobodna zegluge; kraina ponizej porohow Dniepru nazywala sie Nizem albo Zaporozem i byla zamieszkana przez spolecznosc Kozakow zaporoskich.
1093
Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — ataman kozacki (znany rowniez pod imieniem Seweryn), przywodca powstania przeciwko Rzeczypospolitej 1595–1596, pokonany przez hetmana Stanislawa Zolkiewskiego i sciety.
1094
bitwa pod Solonica (1596) — bitwa, w ktorej hetman Zolkiewski pokonal kozackich powstancow Semena Nalewajki, a jego samego wzial do niewoli; zwana tez bitwa pod Lubniami a. bitwa pod Ostrym Kamieniem.
1095
ergo (lac.) — wiec.
1096
bulawa (z tur.) — symbol wladzy wojskowej; dosl. rodzaj broni, mala maczuga, czesto ozdobna.
1097
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1098
bunczuk — symbol wladzy wojskowej, drzewce, ozdobione konskim wlosiem.
1099
piescie — dzis popr. forma B. lm: piesci.
1100
homo novus (lac.) — czlowiek nowy.
1101
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1102
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1103
wysiedziemy — dzis popr. forma 2 os. lm cz.przysz.: wysiadziemy.
1104
Gut, sehr gut (niem.) — dobrze, bardzo dobrze.
1105
ogniow — dzis popr. forma D. lm: ogni.
1106
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1107
bunczuk — symbol wladzy wojskowej, drzewce, ozdobione konskim wlosiem.
1108
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1109
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1110
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1111
Na pohybel Lachom (daw. ukr.) — smierc Polakom.
1112
molojec (ukr.) — mlody, dzielny mezczyzna, zuch; tu: zbrojny, Kozak.
1113
oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.
1114
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1115
knecht — niemiecki zolnierz piechoty.
1116
kolet (z fr. collet: kolnierz) — stroj wojskowy ze skory losia lub wolu.
1117
Herr Hauptmann (niem.) — panie hetmanie.
1118
bajdak (ukr.) — duza rzeczna lodz zaglowo-wioslowa.
1119
molojec (ukr.) — mlody, dzielny mezczyzna, zuch; tu: zbrojny, Kozak.
1120
spisa — rodzaj wloczni; Kozacy uzywali najczesciej spis krotkich, z ostrymi grotami na obu koncach.
1121
piszczel a. kij — prymitywna reczna bron palna, uzywana od XIV w.
1122
Feuer (niem.) — ognia.
1123
samopal — prymitywna bron palna, uzywana przez Kozakow w XVI i XVII w.
1124
rekognoskowac (z lac. recognosco) — rozpoznac, zbadac, przegladac.
1125
murza [wym. mur-za] a. mirza [wym. mir-za] — ksiaze tatarski.
1126
Galata — dzis dzielnica Stambulu, polozona po europejskiej stronie ciesniny Bosfor, dawniej osobne miasto tureckie.
1127
Zolte Wody — uroczysko i futor kozacki nad rzeka Zolta w pld. czesci Ukrainy; dzis miasto z kopalniami rud zelaza i uranu, polozone ok. 100 km na zachod od Dniepropietrowska.
1128
semen (daw.) — Kozak na czyjejs sluzbie, zolnierz.
1129
Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.
1130
Potocki, Stefan (ok. 1624-1648) — syn hetmana wielkiego Mikolaja Potockiego, starosta nizynski, zmarl w niewoli po bitwie pod Zoltymi Wodami.
1131
Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.
1132
z hetmany — dzis popr. forma N. lm: z hetmanami.
1133
zbawic (starop.) — pozbawic.
1134
Sicz Zaporoska — wedrowna stolica Kozakow Zaporoskich, oboz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.
1135
czambul — oddzial tatarski, dokonujacy najazdow w glebi terytorium przeciwnika, w celu odwrocenia jego uwagi od dzialan sil glownych lub zagarniecia lupow i jasyru.
1136
Chodkiewicz, Jan Karo herbu Gryf z Mieczeml (1560–1621) — hetman wielki litewski, starosta generalny zmudzki, wybitny dowodca, bral udzial w tlumieniu powstania Nalewajki, w wojnie inflanckiej, wojnie polsko-rosyjskiej, zmarl w obozie po bitwie pod Chocimiem.
1137
bitwa pod Kircholmem (1605) — zwyciestwo wojsk polskich nad szwedzkimi w czasie wojny polsko-szwedzkiej (1600–1611); Kircholm — dzis miejscowosc Salaspils na Lotwie, 25 km na pld. wschod od Rygi.<
