тасымалдар)
Халықаралық желілік қатынастар теңіз тасымалдаушыларымен халықаралық сауданың тұрақты географиялық бағыттарында ұйымдастырылады және өз ішінде негізгі әлемдік экономикалық орталықтарды (Батыс Еуропа, Солтүстік Америка және Қиыр Шығыс) және бұл орталықтарды әлемнің басқа аймақтарымен байланыстырады. Тасымалдаудың желілік шарттарын нақты талқылау желілік коносаменттердің проформаларында беріледі.
Теңіз тасымалының бұл түрі қолданысы теңіз немесе өзен кемелерінің тоннажының бөлігін брондау ретінде көрініс табады және коносамент деп аталатын құжатпен рәсімделеді. Коносамент – кеме иесінің жүк жөнелтушіге жүктің теңіз жолымен тасымалдауға қабылданғандығын куәландыратын құжат. Коносаменттер негізіндегі теңіз тасымалы келісімшарты халықаралық құқықпен, соның ішінде Жүктердің теңіз тасымалы Заңы мен осы Заңға қосымша болып табылатын Гамбург ережелерімен реттеледі. Коносамент үш функцияны атқарады: теңіз тасымалы келісімшартының бар екендігін куәландыратын құжат ретінде; капитанның немесе оның жүкті кеме бортына қабылдайтын уәкілінің хаттамасы болып табылады; жүк жазылған тұлғаға жүкті алуға құқық беретін тауарға иелік етуші құжат болып табылады.
Коносаменттің бірінші және екінші функциялары келесі бөлімдерде егжей-тегжейлі қарастыралатын болады, ал мұнда оның үшінші функциясына тоқталамыз, оған сәйкес, теңіз коносаменті басқа көліктік құжаттарға қарағанда құнды қағаз болып табылады, оны беру бағалы қағаздарды беру ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады және жүкті берумен тең келеді.
Коммерциялық тұрғыдан қарағанда, коносаменттің негізгі мақсаты – коносаменттің құзыры таралатын тауарлар иесіне тауарлар оның қолында емес, тасымалдаушының қолында болуына қарамастан, оларды тезірек өткізу мүмкіндігін беру. Егер де тауарлар теңізде болса, мысалы Лондоннан Сингапурға жолда болса, және коносамент авиапоштамен Сингапурдағы сатып алушыға жіберілсе, осыған орай сатып алушы тауарлардың меншік иесі ретінде саналады, осы тауарлардың коносаменті сатып алушыға оларды сингапурлық банкке салуға немесе Нью-Йорктегі сатып алушыға сатып жіберуге мүмкіндік береді. Коносамент халықаралық сауданың қарапайым құралы болып табылады. Ол XVI ғасырда пайдаланыла бастады. 1686 жылы шығарылған сауда құқығы жөніндегі оқу құралында «коносаменттер әдетте барлық жерлерде және бірнеше тілде мөр басылған түрде болуы қажеттігі» көрсетілген. Коносаменттің басты құжат ретіндегі мәні алғаш рет ағылшындық заңгерлермен 1794 жылы мойындалды.
Коносаменттің үш түрі болады: атаулы (жүктерді алушы көрсетіледі); талап етушіге; ордерлік («жөнелтушінің бұйрығы бойынша» берілген немесе «алушының бұйрығы бойынша»). Коносаментте тасымалдаушыға тиесілі төлемдер, құжатты беру уақыты және орны, даналар, соның ішінде коносамент түпнұсқасының саны көрсетіледі. Коносаментте кеме капитаны немесе осыған өкілетті тасымалдаушы уәкілі қол қояды. Коносамент банкке немесе жүк алушыға сату-сатып алу келісімшарты бойынша есептеулер үшін жіберілетін құжаттар кешеніне кіреді.
Көптеген
