қамтыған келісімдер болды. Еуропа елдері 1991 жылы келісімнен шықты, бірақ бұрынғы КСРО-да бір аумақтан екіншісіне жүк жөнелту кезіндегі жүкқұжат формасы сақталды. Ресей болса, Австрия, Иран, Түркиямен көлік келісімін үзген жоқ. Жүк тасымалдау батыс елдерінде және қайтадан ХАЖК және КОТИФ қатысушылары болған елдердің теміржол шекаралық аялдау станцияларында тасымалдау келісімшартын қайта жасау қолға алынып, жүзеге асатын болды.
ХАЖК негізінен жүк қабылдау тәртібін, тасу және алушыға беру, тасымалдау келісімшарттарын жасау, теміржол жүкқұжаты коммерциялық деректемесін, жүк тасу мерзімін, ерекше жағдайда жүкті тасымалдау ережесін (ұзын өлшемді, ауыр салмақты, қауіпті, химиялық, тез бұзылғыш, ұсақ жәндіктер) жасап, мүдделі тараптарға ұсынады.
Халықаралық әуе қатынастары. Әуе көлігі бойынша халықаралық келісімге Варшавада 1929 жылы қол қойылған және халықаралық әуе тасымалына қатысты кейбір ережелерді үйлестіру үшін конвенция келесі хаттамалармен толықтырылды. Олар: 1955 жылғы Гаага, 1971 жылғы Гватемала, 1975 жылғы Монреаль келісімдері болып табылады. Бұл келісімдерге әлемнің көптеген елдері қатысуға құқық алған.
Варшава конвенциясы, әдетте әуе қатынастарында қолданылады. Келісімшарттың құқықтық негізі әуе тасымалдары туралы тұрақты емес (чартерлік) қатынастарды 1961 жылғы халықаралық әуе тасымалдауға қатысты, кейбір ережелерді үйлестіру туралы Гвадалахар конвенциясының ережелері болып табылады.
Халықаралық автомобиль қатынастары. Қатынастардың бұл түрі жүктерді автомобиль көліктерімен тасымалдау келісімшарты туралы Конвенциямен, (КДПГ) және қауіпті жүктерді халықаралық автомобиль көліктерімен тасу туралы Еуропа келісімімен реттеледі (ДОПОГ), ол 1961 және 1968 жылдары қабылданып, күшіне енген. Бұл келісімдерге көптеген елдер қатысушы болып табылады.
Еуропа елдерінде халықаралық автомобиль қатынастары кедендік рәсімдерді жеңілдету мақсатымен 1959 жылы халықаралық жол тасымалы кітапшасын қолдану негізінде халықаралық жүк тасымалдау кедендік конвенциясы (ХЖТ) жасалды. 1975 жылы оның жаңа редакциясы басылып шықты.
Халықаралық аралас қатынастар. Өткен ғасырдың 70-жылдары бірқатар халықаралық ұйымдарда тікелей аралас тасымалдау келісімшарттары туралы келісімнің жобасын өңдеу жұмыстары жүргізілді. Осының нәтижесінде 1980 жылы халықаралық аралас жүк тасымалдау туралы БҰҰ Конвенциясы қабылданды.
2.2. «Инкотермс» тауарлар жеткізудің базистік шарттары
Бұл мәселелерді зерделеуге кірісерде, оқырман сату және сатып алу шарты мазмұнына қанық болуы тиіс және бұл келісімшарт сатушы мен сатып алушы арасындағы қатынасты (сонымен бірге, жүк тасымалдау мәселелері бойынша да) реттейтінін де білуі тиіс, ең бастысы тасымалдаушымен қатынасты бекемдеу керек. Тасымалдаушылармен қатынас жеке құжаттар арқылы жүзеге асады. Оның мазмұны төменде қарастырылатын тасымалдау шарттары болып табылады.
Әртүрлі елдердің сауда
