английский стал национальным языком Индии? Зачем нашему народу такая преграда? Задумайтесь хоть на миг, в равных ли условиях находятся наша молодежь и английское юношество… Нас обвиняют в том, что мы непредприимчивы. Но как же нам быть предприимчивыми, когда мы вынуждены отдавать драгоценные годы жизни на овладение чуждым нам языком?».
«Біздің тілдерімізде төл бейнеміз көрініс тапқан, дей тұрғанымен тілдеріміз ең озық ойды жеткізуге шамасы жетпейтін тым жұтаң тілдер дегенге сенсеңіз, онда көп ұзамай біздің жер бетінен құрып кеткеніміз дұрыс болатын шығар. Арамызда ағылшын тілі Үндістанның ұлттық тілі болсын деп армандайтындар бар ма екен? Өзімізді осылай құрсаулаудың не қажеті бар? Сәл ойланып көрейік, біздің жастар мен ағылшын жастарының мүмкіндіктері бірдей ме? …Бізді талапсыз халық деп мін тағушылар бар. Талап қайдан келсін – біз өміріміздің асыл да жемісті шақтарын жат елдің тілін оқуменен өткізуге мәжбүр болып отырған жоқпыз ба?». [И.Е.]
* * *
«I […] must frankly confess that I am not so much interested in what they [the All-India Congress Committee and the Muslim League] will be able to produce as I am interested in anything that the student world is going to produce or the masses are going to produce. No paper contribution will ever give us self-government. No amount of speeches will ever make us fit for self-government. It is only our conduct that will fit for us it.»
«Я должен честно признаться, что я не столько заинтересован в том, что они [политические партии] могут сделать, как в том, что собираются делать студенты или народ. Никакие постановления на бумаге никогда не дадут нам самоуправления. Никакие речи не сделают нас способными к самоуправлению. Только наши собственные действия сделают нас способными к самоуправлению».
«Адалын айтсам, мен үшін олардың [саяси партиялардың] қолынан келетіні емес, студенттер мен халықтың қолынан келетіні маңызды. Қағаз жүзіндегі ешбір қаулы бізге ешқашан егемендік бермейді. Біреудің айтқан сөзі де бізді егемендікке апармайды. Егемен ел боламыз десек, тек өзіміз ғана әрекет етуіміз қажет». [И.Е.]
* * *
«His Highness the Maharaja who presided yesterday over our deliberations spoke about the poverty of India. Other speakers laid great stress upon it. But what did we witness in the great pandal in which the foundation ceremony was performed by the Viceroy? Certain it a most gorgeous show, an exhibition of jewellery, which made a splendid feast for the eyes of the greatest jeweller who chose to come from Paris. I compare with the richly bedecked noble men the millions of the poor. And I feel like saying to these noble men, „There is no salvation for India unless you strip yourselves of this jewellery and hold it in trust for your countrymen in India.“»
«Его величество магараджа, руководивший вчера нашей дискуссией, говорил о бедности индийского народа. Это подчеркивали и другие ораторы. Но чему мы стали свидетелями в пандале, где вице-король заложил первый камень университета? Бесспорно, зрелище было замечательное: выставка драгоценностей, роскошный банкет взгляду величайшего из ювелиров, что соизволил бы прибыть из Парижа. Я же сравниваю пышно разодетых аристократов и миллионы бедняков, и мне хочется сказать знати: „Индии нет спасения, пока вы не сорвете с себя эти драгоценности и не отдадите их, чтобы улучшить положение ваших соотечественников“».
«Кешегі пікірталаста төрағалық еткен жоғары мәртебелі магараджа Үндістан халқының кедейлігін сөз еткен еді. Сөз алған басқа да қатысушылар бұл мәселені айрықша атап өтті. Соған қарамастан, біз вице-король университет құрылысының алғашқы тасын қалаған үлкен пандалда неге куә болдық? Сол рәсімнің бір ғажап көрініс болғаны сөзсіз, ол сонау Парижден келген зергерлік өнердің асқан шебері көрсе, таң қалатын асыл бұйымдар көрмесіне татыды. Сондағы үлде мен бүлдеге оранып,
