экта Карла Маркса. Калі казаць шчыра, я чакаў яго званка.
Мужчына амаль не зьмяніўся. Толькі твар яшчэ больш пакрыўся зморшчынамі. Як і ў першы раз, ён прыйшоў раней і чакаў мяне. Узьняўся з лаўкі і прывітаўся поціскам рукі. Даўно заўважыў, што старыя людзі заўжды, калі сядзяць, устаюць, каб парукацца пры сустрэчы.
– Як у вас справы? – гэтым разам першым пачаў размову Павал Іванавіч.
– Нібыта ўсё нармальна. Выйшла мая трэцяя кніжка.
– Віншую, віншую! Гэта важная падзея! – ён яшчэ раз паціснуў мне руку. – Рады за вас!
Шалёна пах бэз. Зь дзяцінства цьвіценьне бэзу ў мяне атаясамлялася з сапраўднай вясной. Да школы ў сваім родным маленькім гарадку я ішоў па алеі, якая абапал была абсажаная бэзам. Прыходзіла вясна, бэз выбухоўваў кветам, і гэта сьведчыла, што да школьных вакацыяў засталося зусім ня шмат часу. І тады я на крылах ляцеў са школы дахаты. І абавязкова адломваў галінку бэзу, якая потым стаяла ў вазе на пісьмовым стале, напаўняючы пакой саладжавым пахам.
– Вы, напэўна, хочаце даведацца, навошта я вас яшчэ раз паклікаў? – абудзіў мяне ад развагаў Павал Іванавіч.
– Калі быць шчырым, я чакаў вашага званка.
– Ня ведаю, колькі ўжо мне засталося… Можа, вы маеце якія пытаньні да мяне?
– Маю толькі адно пытаньне: як вы гэта ўсё вытрымалі?
Павал Іванавіч зірнуў мне ў вочы, пасьміхнуўся і прамовіў:
– Звычайна. Няма тут ніякага геройства. Гэта нармальныя паводзіны нармальнага чалавека. Іншая справа, што нармальнасьць робіцца ўсё большай рэдкасьцю. Бо за нармальнасьць можна атрымаць па шыі.
Павал Іванавіч зірнуў у бок той лаўкі, дзе пры мінулай сустрэчы сядзеў «дзядок» з газэтай. Гэтым разам на ёй нікога не было.
– Сёньня няма вашага куратара, – пажартаваў я.
– Недзе ёсьць іншы. Абавязкова, – суразмоўнік засьмяяўся ціхім сьмехам. Затым стаў зноў сур’ёзным і амаль шэптам прамовіў:
– Паабяцайце, што напішаце.
І я расказаў Паўлу Іванавічу сваю гісторыю.
Я вучыўся ў Інстытуце народнай гаспадаркі. Юнаком мне здавалася, што вучыцца там вельмі прэстыжна. Маўляў, з наргасаўскім дыплёмам будзеш добра ўладкаваным у жыцьці. Але на той час я ўжо гарэў паэзіяй. Зьявіліся мае першыя публікацыі, і мне стала не да вучобы. Найбольш страшнай для мяне дысцыплінай было матэматычнае праграмаваньне. Я абсалютна нічога ў ім ня цяміў. Выкладаў яе прафэсар Саковіч, вельмі суворы дзядзька, якога баяліся нядбайныя студэнты. І нечакана той прафэсар палюбіў мяне. На практычных занятках выклікаў да дошкі і замест нейкіх сваіх заданьняў прасіў пачытаць вершы. За вершы я атрымліваў выдатныя адзнакі. На іспытах таксама атрымаў «выдатна» – сьпісаў з канспэкту. Прафэсар Саковіч, развітваючыся са мной, сказаў, што мне не патрэбныя ўсе гэтыя бухгальтарскія ўлікі і разьлікі – ён гэта выдатна разумее, бо мой лёс абірае іншы шлях. І папрасіў, калі выйдзе мая першая кніжка, каб я яму абавязкова даслаў з аўтографам. Я паабяцаў. Але згадаў пра сваё абяцаньне вельмі позна. Калі пачаў расшукваць прафэсара Саковіча, яго ўжо не было на гэтым сьвеце. І гэтае спазьненьне дагэтуль вісіць камнем на маёй душы. Цяпер стараюся выконваць свае абяцаньні. Баюся спазьніцца.
І вось пішу.
– А давайце назавем гурт «Заёбісты час»! – бубнач неяк нязвыкла шапялявіў, таму імкнуўся гаварыць выразна і на поўны голас, як чалавек, які ніколі не забывае пра сваю праблему і імкнецца трымаць яе пад кантролем.
– Ну ты дэбіл! – бас-гітарыст быў мальцам прамым і ніколі не выбіраў словаў для выказваньня сваіх нават самых складаных думак. – І як ты сабе ўяўляеш афішу: у нашым горадзе з адзіным канцэртам «Заёбісты час». Або на радыё вядоўца кажа: а зараз паслухаем новую песьню «Заёбістага часу» «Поўны пісец».
Бубнач зарагатаў як дзіця-шкоднік, які толькі што напракудзіў. І сьмех ягоны быў зь нейкім дзіўным тэмбрам. Мне нават падумалася: трэба яму паспрабаваць засьпяваць, можа атрымаецца як у Філа Колінза, бо для рок-выканаўцы галоўнае нязвыкласьць і пазнавальнасьць.
– Аніякае радыё нам ня сьвеціць. А так хоць назва будзе заёбістая. – Бубнач не здаваўся і працягваў разьвіваць сваю думку. – Будуць перапісваць на магнітафоны. Падпольны рок – самае тое.
– А запісвацца будзем на тваю «Ноту». – Бас-гітарыст пасьпяваў першым рэагаваць на словы бубнача.
– Годзе цырк ладзіць, мы сур’ёзнае пытаньне абмяркоўваем. Як карабель назавеш, так далей і паплывеш. – Алесь Кузьмін, якога сябры звалі дзіўнай мянушкай Фула, вакаліст гурта, вырашыў навесьці парадак на сходзе калектыву. Засталося яшчэ алоўкам пастукаць па графіне.
– Ну вось і я кажу: заёбіста паплывем. – Бубнач зноў засьмяўся сваім дэфэктыўным сьмехам, адкідваючыся ўсім целам назад.
– Ну
