Katolik Prusak Nazista. Adam Wielomski

28

P. Kaczorowski, Państwo w czasach demokracji. Rudolf Smend i Carl Schmitt o istocie porządku państwowego Europy kontynentalnej, Warszawa 2005, s. 47.

29

Ibidem, s. 45.

30

Zaprezentowana w tym miejscu periodyzacja biografii C. Schmitta ma charakter autorski i nieco odbiega od kilku innych znanych nam z literatury przedmiotu. M. Herrero López dzieli życie niemieckiego myśliciela następująco: 1) lata dziecięco–formacyjne (1888–1920); 2) period zaangażowania w życie intelektualno–polityczne Weimaru (1920–1932); 3) okres nazistowski (1932–1937); 4) czas dystansowania się od nazizmu (1937–1945); 5) powojenna epoka przymusowego milczenia (1945–1985). Zob. idem, El „nomos” y lo politico: la filosofia politica de Carl Schmitt, Pamplona 2007, s. 31–50. D. Cumin dzieli życia C. Schmitta nieco inaczej: 1) lata formacyjne (1888–1918); 2) okres weimarski (1919–1929); 3) kryzys Republiki Weimarskiej (1930–1932); 4) uwikłanie w nazizm (1933–1945); 5) okres powojennej izolacji (1945–1985, ew. z wyodrębnieniem lat 1945–1950 jako epoki internowania i śledztw związanych z zaangażowaniem prohitlerowskim). Zob. idem, Carl Schmitt. Biografie politique et intellectuelle, Paris 2008. A. Doremus dzieli życie C. Schmitta wedle kryterium zainteresowań naukowych: 1) okres młodzieńczych pierwszych pism (1910–1923); 2) próby stabilizacji świata weimarskiego (1924–1932); 3) prace teoretyczne nad państwem stanu wyjątkowego (1933–1936); 4) wykluczony z polityki teoretyk prawa międzynarodowego i gloryfikator niemieckich podbojów (1937–1944); 5) powojenny okres przymusowej intelektualnej i politycznej ascezy (1945–81). Zob. idem, Introduction à la pensée de Carl Schmitt, „Archives de Philosophie”, 1982, nr 45, s. 585–665. Sam C. Schmitt w 1958 roku dokonał następującej periodyzacji swojego życia: 1) dzieciństwo (1888–1900); 2) klerykalna młodość (1900–1907); 3) okres fascynacji kantyzmem (1907–1918); 4) dorosłość poświęcona wojnie z systemem wersalskim (1919–1932). Niestety, w tym miejscu autoperiodyzacja urywa się (P. Noack, Carl Schmitt, op.cit., s. 46–47).

31

J. Bendersky, Carl Schmitt. Theorist for the Reich, Princeton 1983. Wpływ na tę wstrzemięźliwość J. Bendersky’ego w opisywaniu tego okresu mógł mieć fakt, że C. Schmitt żył jeszcze w momencie wydania jego książki. Badacz mógł więc celowo pominąć opisywanie okresu życia, który nadal trwał i trudno byłoby mu jeszcze dokonać jego podsumowania.

32

P. Noack, Carl Schmitt, op.cit.

33

D. Cumin, Carl Schmitt, op.cit.

34

G. Balakrishnan, L’ennemi. Un portrait intellectuel de Carl Schmitt, Paris 2006.

35

W literaturze niemieckiej zob. klasyczną rozprawę J. Fijalkowski, Die Wendung zum Führerstaat. Die ideologischen Komponenten in der politischen Philosophie Carl Schmitts, Köln 1958. Podobnie np. J. Habermas, Le besoin d’une continuité allemande: Carl Schmitt dans l’histoire des idées politique de la RFA, „Le Temps Modernes”, 1994, nr 575, s. 26–35. Pogląd ten szczególnie spopularyzowany jest w lewicowej francuskiej literaturze politologicznej – zob. N. Tertulian, Carl Schmitt entre catholicisme et national–socialisme, „Le Temps Modernes”, 1996, nr 589, s. 131–157; L. Jaume, Carl Schmitt, la politique de l’inimité, „Historia Constitutional”, na stronie historiaconstitutional.com, 2004, nr 5, s. 1–9; R. Baumert, Carl Schmitt contre le parlementarisme weimarien. Quatorze ans de rhétorique réactionnaire, „Revue Française de Science Politique”, 2008, nr 58, s. 5–37; O. Jouanjan, „Pensée de l’ordre concret” et ordre du discours „jurudique” nazi: sur Carl Schmitt, [w:] Y.Ch. Zarka (red.), Carl Schmitt, ou le mythe du politique, Paris 2009, s. 71–120; J.–P. Faye, Carl Schmitt, Göring et l’„Etat total”, [w:] Ibidem, s. 161–82. W literaturze polskiej podobnie K. Grzybowski, Dyktatura prezydenta Rzeszy. Studjum nad art. 48, ust. II Konstytucji Weimarskiej i rozwojem państwa autorytatywnego w Niemczech, Kraków 1934, s. 46–56, 62–64.

36

W kontekście akcesu do hitleryzmu kwestię żydowską u C. Schmitta analizują szczególnie: R. Gross, Carl Schmitt und die Juden: Eine deutsche Rechtslehre, Frankfurt a. Main 2000; T. Storme, Carl Schmitt et le marcionisme. L’impossibilité théologico–politique d’un oecuménisme judéo–chrétien?, Paris 2008.

37

Np. P. Noack, Carl Schmitt, op.cit., s. 187n.; D. Blasius, Carl Schmitt. Preußischer Staatsrat in Hitlers Reich, Göttingen 2001, s. 78n.; R. Mehring, Carl Schmitt zur Einführung, Hamburg 2006, s. 56–86. W literaturze polskiej pogląd ten podzielają R. Skarzyński, Carl Schmitt i współczesny konserwatyzm europejski, „Archiwum Historii Myśli Politycznej”, 1991, t. I, s. 44; M.A. Cichocki, Ciągłość i zmiana. Czy konserwatyzm może nie być rewolucyjny?, Warszawa 1999, s. 176.

38

Tezy takie w literaturze głoszą m.in.: J. Weiss, Conservatism in Europe 1770–1945, London 1977, s. 150–173; T. Rohkrämer, A single communal Faith? The German Right from Conservatism to National Socialism, Oxford 2007, s. 188–258.

39

E. Jędrzejewski, Koncepcja władzy państwowej w Niemczech hitlerowskich, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, 1977, t. III, s. 136–138; M. Maciejewski, Ruch i ideologia narodowych socjalistów w Republice Weimarskiej, Wrocław 1985, s. 262–264.

40

Problem ten podkreśla wielokrotnie najwybitniejszy polski schmittolog R. Skarzyński, Carl Schmitt…, s. 46–59; Carl Schmitt – ideolog i polityk, [w:] Idem (red.), Carl Schmitt i współczesna myśl polityczna, Warszawa 1996, s. 39–56; Konserwatyzm, op.cit. s. 243–249; W poszukiwaniu istoty polityki i tego, co polityczne. Tomasz Mann, Max Weber, Carl Schmitt i Hannah Arendt pomiędzy emocjami, marzeniami i poczuciem rzeczywistości, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, 2010, t. XXXII, s. 20–21. W polskiej literaturze także B. Szlachta, Konserwatyzm. Z dziejów tradycji myślenia o polityce, Kraków–Warszawa 1998, s. 131–133.

41

Na przykładzie Hiszpanii F. Franco zob. np. L. Sánchez Agesta, Principios de Teoria Política, Madrid 1967, s. 91–94; P.C. González Cuevas, El pensamiento político de la derecha española en el siglo XX. De la crisis de la Restauración al Estado de partidos (1898–2000), Madrid 2005, s. 174–177. Na temat Austrii E. Dollfussa np. B. Galletto, Vita di Dollfuss, Roma 1935, s. 109–114; E. Voegelin, The Authoritarian State. An Essay on the Problem of the Austrian State,

Скачать книгу