Katolik Prusak Nazista. Adam Wielomski

42

C. Schmitt, Donoso Cortés in gesamteuropäischer Interpretation, Köln 1950, s. 67.

43

J. Donoso Cortés, Obras completas, T. II, Madrid 1946–1947, s. 204.

44

J. Donoso Cortés, Oeuvres, T. I, Paris 1858, s. 180 (listu tego brak w hiszpańskojęzycznej korespondencji w Obras completas, op.cit, t. II).

45

J. Donoso Cortès, Obras completas, op, cit., t. II, s. 187–204.

46

L. Sánchez Agesta, Las posiciones del pensamiento politico y juridico de Carl Schmitt, „Revista de Estudios Politicos”, 1942, nr 5, s. 464; C. Grau, Perfil actual de Donoso–Cortes, „Revista de Estudios Politicos”, 1945, nr 1, s. 98; F. Ariel del Val, Los fundamentos ideológicos de la teoria de la dictadura de Donoso Cortés, „Cuadernos de Realidades Sociales”, 1979, nr 14–15, s. 213–220; A. Imatz, Carl Schmitt et Donoso Cortés, „Cahiers de Chiré”, 1988, nr 3, s. 146–147; J.M. Beneyto, Apocalipsis de la modernidad. El Decisionismo Politico de Donoso Cortés, Barcelona 1993, s. 144–149; C. Villalba, La critica al liberalismo en Donoso Cortés, Roma 1996, s. 147–149.

47

Sami Niemcy i hegliści pojęcie Sittlichkeit widzą nieco inaczej, bo jako podporządkowanie dobra jednostki wspólnocie, a taka subordynacja miałaby sama w sobie mieć charakter moralny, gdzie nie wspomina się o konflikcie państwa z etyką tradycyjną (zob. np. Ch. Taylor, Hegel, Frankfurt am Main 1983, s. 492–493; B.P. Pridat, Produktive Kraft, sittliche Ordnung und geistige Macht. Denkstile der deutschen Nationalökonomie im 18. Und 19. Jahrhundert, Marburg 1998, s. 415–418). Jednak jako poddanie interesu jednostki państwu, połączone z supremacją tegoż nad etyką, i stworzenie własnej etyki rozumiano ten termin w heglizmie jako filozoficznej podstawie faszyzmu na zewnątrz Niemiec – zob. np. W. Kozub–Ciembroniewicz, Państwo „etyczne” Giovanniego Gentile, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”, 1997, t. XX, s. 211–222; S. Zappolli, Gentile e il fascismo, [w:] P. Di Giovanni (red.), Giovanni Gentile: la filosofia italiana tra idealismo e anti–idealismo, Milano 2003, s. 147–168. Autorowi niniejszej pracy chodzi o to drugie rozumienie terminu, oglądane z zewnątrz stosunków niemieckich, przez bezstronnych obserwatorów problemu.

48

Zob. np. C. Galli, Presentazione, [w:] C. Schmitt, Romanticismo politico, Milano 1981, s. XVI–XVIII; M. Nicoletti, Transcendenza e potere. La teologia politica di Carl Schmitt, Brescia 1990, s. 171–79; R. Skarzyński, Carl Schmitt i współczesny…, s. 46–59; idem, Carl Schmitt – ideolog…, s. 43–51; J.–F. Kervégan, Hegel, Carl Schmitt. Le politique entre spéculation et positivité, Paris 1992, s. 23; N. Tertulian, Carl Schmitt…, s. 134–135; H. A. J. Rafael, Donoso Cortés und Carl Schmitt. Eine Untersuchung über die Staats– und Rechtsphilosophische Bedeutung von Donoso Cortés im Werk Carl Schmitts, München 1998, s. 169–171, 181; A.D. Ogougbe, Modernité et christianisme. La question théologico–politique chez Karl Löwith, Carl Schmitt et Hans Blumenberg, T. I., Paris 2010, s. 109–110, 118–121.

49

Znacząca jest na ten temat literatura powstała we frankistowskiej (katolickiej) Hiszpanii – zob. np. L. Legaz y Lacambra, Introduccion a la Teoria del Estado Nacionalsindicalista, Barcelona 1940, s. 112; J.C. Grau, Perfil actual…, s. 98; E. Gómez Arboleya, Cuatro monografías de C. Schmitt, „Revista de Estudios Politicos”, 1945, nr 5, s. 143–148; A. d’Ors, Papeles del oficio universitario, Madrid 1961, s. 307–308; L. Sánchez Agesta, Principios de Teoria…, s. 26–30, 245–247.

50

C. Schmitt, Politische Theologie II. Die Legende von der Erledigung jeder Politischen Theologie, Berlin 1996 [1970].

51

Na temat konfesjonalizacji katolickiej zob. np. E.W. Zeeden, Grundlagen und Wege der Konfessionsbildung in Deutschland im Zeitalter der Glaubenskämpfe, „Historische Zeitschrift”, 1958, nr 185, s. 249–299; W. Reinhard, Was ist katholische Konfessionalisierung, [w:] Idem, H. Schilling, Die katholische Konfessionalisierung, Münster 1995, s. 419–452; B. Moeller, Deutschland im Zeitalter der Reformation, Göttingen 1999, s. 115–121.

52

W literaturze przedmiotu mówi się czasem o Plettenbergu jako o katolickiej „enklawie” czy „diasporze” w morzu protestanckim (np. M. Herrero López pisze, że miasteczko funkcjonuje „en plena diáspora de los católicos de las regiones protestantes”, El „nomos” y lo politico, op.cit., s. 33). Część biografów C. Schmitta twierdzi, że miasteczko było luterańskie, a ową „enklawę” tworzyła grupka katolików na czele z rodziną Schmittów (G. Schwab, The Challenge of the Exception. An Introduction to the Political Ideas of Carl Schmitt between 1921 and 1936, Berlin 1970, s. 13; G. Balakrishnan, L’ennemi. Un portrait intellectuel de Carl Schmitt, Paris 2006, s. 30; R. Mehring, Carl Schmitt. Aufstieg und Fall, München 2009, s. 20). W czasie naszej podróży do Plettenbergu (2014) było nam dane osobiście zweryfikować te rozbieżności i możemy autorytatywnie stwierdzić, że miasteczko to, o wyjątkowo dużej powierzchni w stosunku do liczby mieszkańców (faktycznie złożone z 4 oddzielnych miasteczek połączonych wspólną nazwą) ma charakter protestancki, a o obecności katolików świadczy jedynie mały katolicki cmentarz, na którym pochowany został C. Schmitt.

53

Na temat Kulturkampfu zob. L. Trzeciakowski, Kulturkampf w zaborze pruskim, Poznań 1970; M.B. Gross, The War against Catholicism: Liberalism and the Anti-Catholic Imagination in Nineteenth-Century Germany, b.m.w 2005, s. 204–291; G. Kucharczyk, Kulturkampf. Walka Berlina z katolicyzmem (1846–1918), Warszawa 2009, s. 103–122.

54

Cytat pochodzi z zamieszczonego przez A. Doremus francuskiego tłumaczenia niezidentyfikowanego przez nas tekstu C. Schmitta z 1946 r., a zatytułowanego Un portrait de deux professeurs à Berlin en 1907 (écrit en 1946), J. Kohler et U. von Wilamowitz, [w:] C. Schmitt, Ex Captivitate Salus. Expériences des années 1945–1947, Paris 2003, s. 313.

55

A. Koenen, Der Fall Carl Schmitt, op.cit., s. 29–31; G. Balakrishnan, L’ennemi, op.cit., s. 30.

56

G. Schwab, The Challenge of the Exception, op.cit., s. 19.

57

M.B. Gross, The War against Catholicism, op.cit.; D. Steffen, Bürgerliche Rechtseinheit und der Politischer Katholizismus, Paderborn 2008, s. 73–131; G. Kucharczyk, Kulturkampf, op.cit.

58

Na element „pruski”, a nie niemiecki, polityki O. von Bismarcka w literaturze dotyczącej dziejów nacjonalizmu zwraca uwagę wielu badaczy, tak niemieckich (np. J.–D. Gauger, Nation, Nationbewußtsein und Nationwerdung in der deutschen Geschichte, [w:] K. Weigelt (red.), Heimat

Скачать книгу