Nic bez Boga nic wbrew Tradycji. Jacek Bartyzel

Скачать книгу

z prawdziwym (verdadero) tradycjonalizmem, lecz bez cienia pobłażania dla tego, co musi być ocenione krytycznie. Nietrudno domyślić się, co dla karlisty jest nie do przyjęcia w evolianizmie. Problematyczne z jego punktu widzenia są następujące kwestie: (a) Evoliańskie pojęcie boskości, rozmyte w immanentyzmie o azjatyckim rodowodzie, zwłaszcza w drodze tantryzmu „lewej ręki” – absolutnie wykluczające się z chrześcijańskim dualizmem Stwórcy i stworzenia; (b) błędne rozumienie Tradycji, sytuowanej całkowicie poza historią i poza religijnością, co sprawia, że sprowadza się ona do mitów „rozpoznawanych” podług kryteriów całkowicie subiektywnych i gdziekolwiek: równie dobrze w tantryzmie, co w Rzymie, w opowieściach o Graalu, co w alchemii, w procesarskim gibelinizmie, co u różokrzyżowców; podczas gdy dla tradycjonalistów hiszpańskich – katolików i tomistów – Tradycja jest syntezą metafizyki i historii, metafizyki rozpoznającej we wszystkich ludziach i w każdym człowieku z osobna rzeczywistość esencjalną, wcielającą się w różnorodność egzystencji będących bytami konkretnymi, dziedziczącymi Tradycję; (c) negacja przez Evolę tego, co nazywał on „ekskluzywistyczną pretensją katolicyzmu do wyłącznej boskości i zbawczości Jezusa Chrystusa”, podczas gdy Tradycja dla katolików jest oczywiście „fanatycznie chrześcijańska aż do ostatecznych konsekwencji”390. Krytycyzm Eliasa de Tejady sięga tu zenitu przy okazji analizy rozdziału 10. części II Rivolto contro il mondo moderno, będącej, jak zauważa Hiszpan391, repetycją tego, co w paragrafie 3. rozdziału 1. księgi I Der Mythus des 20. Jahrhunderts napisał hitlerowski ideolog Alfred Rosenberg, a co ma posmak bluźnierstwa392; (d) odrzucenie przez Evolę prawa naturalnego – błędnie przezeń identyfikowanego z (zsekularyzowanym) jusnaturalizmem protestanckim oraz z antropocentryzmem i optymizmem antropologicznym Rousseau; (e) ignorancja Evoli co do tradycjonalizmu hiszpańskiego, który postrzega on przez pryzmat tradycjonalistów (jak Balmes czy Menéndez Pelayo) wątpliwych albo (jak Donoso Cortés czy Maeztu i Marrero) niepełnych, widząc w nim przeto „gwelfów – watykanistów”, co – zdaniem Eliasa de Tejady – jest pomyłką, albowiem współczesnymi „gwelfami” są podążający za każdym błędem liberalnej hierarchii chadecy.

      Zarzuty pod adresem tradycjonalisty »integralnego« są zatem kardynalnej wagi. Pomimo tego Elías de Tejada bardzo wysoko oceniał opus magnum Evoli, czyli Rewoltę przeciw nowoczesnemu światu, stwierdzając: „Evola formułuje krytykę świata, w którym żyjemy, z bystrością i przenikliwością przynoszącą mu zaszczyt, za co należą mu się bardzo gorące oklaski”393. Podobnie w Ujeżdżaniu tygrysa, Evola „analizuje z głęboką mądrością każdy z czynników, które doprowadziły do zniszczenia starożytnych wartości i tradycji narodów. Nie ma tu miejsca, aby powtarzać jego mistrzowską krytykę, wzorowe wyprowadzanie wniosków, ani ostrość przenicowania na wylot tępych (estúpidas) pomysłów progresizmu, liberalizmu i demokracji, kryzysu rodziny, profanacji tronów, postępującej desakralizacji świata, niebezpiecznych fałszów nauk zmatematyzowanych, materialistycznego prymatu ekonomii, niepowodzeń rządzących, którzy mogliby być tradycjonalistami, ale nie udało im się to. Należy odnotować, iż to, co Evola mówi w tym obszarze krytyki, da się dostosować do sklepień ideowych tradycjonalizmu hiszpańskiego i może być spojone nawet bardzo ściśle z pewnymi jego punktami”394.

      Pełną zgodność kryteriów ocen konstatuje hiszpański karlista w zakresie krytyki „faszystowskiej polityki kulturalnej” we Włoszech Mussoliniego, odnosząc ją zresztą natychmiast do Hiszpanii Franco, który – jego zdaniem – zaprzepaścił zwycięstwo militarne, przegrywając bitwę intelektualną. Obaj przywódcy bowiem przyzwolili na oportunizm, polegający na tym, że za reprezentantów „kultury faszystowskiej” w pierwszym wypadku, a „narodowo–katolickiej” w drugim, uznano wszystkich, którzy zapisali się do monopartii i konformistycznie składali hołdy Duce albo Caudillo. W ten sposób, w Akademii Włoskiej czy Akademii Hiszpańskiej znaleźli się eksponenci „kultury burżuazyjnej”: liberałowie i agnostycy, którzy zresztą z niesłychaną łatwością z dnia na dzień przeobrazili się z faszystów w antyfaszystów i z frankistów w antyfrankistów395.

      A zatem, pomimo nieuniknionych rozbieżności (discrepancias) doktrynalnych, pomiędzy tradycjonalistami hiszpańskimi a Evolą istnieje – stwierdza Elías de Tejada – zbieżność, i to całkowita, w kwestii odrzucenia świata nowoczesnego, to zaś stanowi powód do okazywania mu wieczystej wdzięczności (gratitud perenne) za głębię i celność jego dociekań. Jako demaskator intelektualnych zdrad Zachodu Evola „jest szlachetnym rycerzem (el hidalgo nobilísimo), który walczy ramię w ramię [z nami] w gigantycznym boju o to, aby zniweczyć fatalne skutki burżuazyjnej nikczemności (vileza) i zdegenerowanego tchórzostwa (cobardía), które dzisiaj są symbolami upadłego (decaído) Zachodu”396. Postać Evoli jako intelektualnego przywódcy (capitán) zasługuje tedy, pomimo jego poważnych błędów, na najwyższe pochwały. Elías de Tejada wyraża nadzieję na płodny dialog (a nawet braterstwo, którego jego serce pragnie ze wszystkich sił) z jego uczniami397, jako punkt wyjścia do wspólnej akcji w walce przeciwko ciemnym, diabolicznym siłom, które niszczą tradycyjny sens egzystencji, tak w Kościele katolickim, jak i w narodach Zachodu. Takie współdziałanie jest, według Eliasa de Tejady, szczególnie uzasadnione i palące, odkąd Sobór Watykański II zdradził sprawę Chrystusa – „paladyna batalii o prawdę”, upadając w ekumenizm paktujący z kłamstwem (mentira)398. Olbrzymi (formidable) aparat krytyczny, zbudowany przez Evolę przeciwko czynnikom dekadencji Zachodu, może być z powodzeniem wykorzystany dla powstrzymania anarchicznego szaleństwa (locura) demokracji, pustego (huero) sceptycyzmu liberalizmów, egalitarnej „religii” marksizmu. Aczkolwiek należy ubolewać nad osobistą pozycją duchową włoskiego kshastriya, która uniemożliwiła mu stanie się rycerzem tej najwyższej postaci Tradycji, którą rozpoznają tradycjonaliści katoliccy, to jednak Elías de Tejada jest pewien, że gdyby Evola zgłębił do końca wewnętrzne racje swojej potężnej osobowości, to mógłby odnaleźć się w szlachectwie (hidalguía) tajemnego trudu, który popchnąłby go ku całkowitej (entera) egzystencji399. Hiszpański karlista przepowiada zarazem sobie i uczniom Evoli, że spotkają się we wspólnej walce na śmierć i życie przeciwko nowoczesnemu światu, a Evola może i musi być w niej jednym z najbardziej olśniewających (preclaros) mistrzów400.

      Tylko karlizm

      Równie surowemu examen critique autorzy karlistowscy poddają dorobek rodzimej teorii tradycjonalizmu. W bezkompromisowości celuje i w tym wypadku Elías de Tejada, u którego wyraźna jest ewolucja opinii – z tendencją do przyrostu krytycyzmu. Jeszcze w Monarchii tradycyjnej (1954) oraz w kilku innych tekstach napisanych w tej dekadzie nawet tacy heterodoxos españoles jak Unamuno, zaliczani są do grona obrońców Tradycji. Pod koniec życia natomiast Elías de Tejada układa listę ciężkich przewinień głównych luminarzy XIX–wiecznego tradycjonalizmu w Hiszpanii (wprawiając tym zresztą w zdumienie indagującego go w tej materii włoskiego „evolianistę” Gabriele’a Fergolę401). Okazuje

Скачать книгу