w 1966 roku, początkowo opierając się na kryterium somatycznym, potem zastępując je chromatynowym. Każde z badań było niedoskonałe, rodziło ryzyko manipulacji i skrzywdzenia osób dotkniętych rzadkimi zaburzeniami (Kłobukowska). W latach osiemdziesiątych zaczęła się na szerszą skalę dyskusja kwestionująca zasadność testów płci w ówczesnej formie (Patino), w wyniku czego w kolejnej dekadzie i w początkach XXI wieku doszło do znacznej liberalizacji przepisów. Przypadki niektórych zawodniczek (Semenya) pokazują jednak, że ewolucja przepisów nie dobiegła końca. Jak się wydaje, nie istnieje złoty środek, pozwalający arbitralnie lecz sprawiedliwie podzielić sportowców na „kobiety” i „niekobiety”. Intuicyjnie wyczuwa się, że jakaś forma podziału płci w rywalizacji sportowej powinna zostać, przynajmniej w znacznej części dyscyplin, zachowana. Ważne jednak, aby nie dyskryminowała ona i nie piętnowała różnego rodzaju nietypowych płciowości i jednostek. Tylko czy to w ogóle możliwe?
Berezowski O., Ewa Kłobukowska – nieznana historia http://www.magazynbieganie.pl/ewa-klobukowska-nieznana-historia/ [dostęp 30.06.2015].
Cabrić M., Pokrywka L., Piękno ciała, PWN, Warszawa 2010.
Chrostowski K., Płeć a sport, „Sport Wyczynowy”, nr 3–4, s. 61–66.
Dulko S., ABC… płci, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2003, nr 52, s. 5–10.
Edensor T., Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.
IAAF Policy on Gender Verfication, https://oii.org.au/…/iaaf_policy_on_gender_verification, [dostęp 30.06.2015].
Jakubowska H., Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie, PWN, Warszawa 2014.
Jakubowska H., Płciowe porządki – granice płci w sporcie według koncepcji Mary Douglas, [w:] „Człowiek i Społeczeństwo” 2013, t. XXXVI, s. 113–127.
Kalicki W., Bardzo męski finał pań, http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127291,5547104,4_sierpnia_1936_r__Bardzo_meski_final_pan.html [dostęp 30.06.2015].
Młodzikowski G., 20 olimpiad ery nowożytnej. Idea i rzeczywistość, Sport i Turystyka, Warszawa 1973.
Myśliwy D., Kobiety na igrzyskach olimpijskich, [w:] K. Slany, B. Kowalska, M. Ślusarczyk (red.), Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011, s. 369–382.
Pawlik I., Parada blagierów – najsłynniejsze mistyfikacje, Wydawnictwo MG, Warszawa 2011.
Słapek D., Sport i widowiska w świecie antycznym, Wydawnictwo Homini, Kraków 2010.
Walters, G. Igrzyska w Berlinie. Jak Hitler ukradł olimpijski sen?, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2008, s. 263–265, 346–347.
http://www.sport.pl/lekkoatletyka/1,64989,7036093,Caster_Semenya_jest_pod_opieka_psychologow.html [dostęp 30.06.2015].
Kamil Potrzuski (ur. 1987) – historyk, absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego i doktorant tamże. Od października 2015 r. pracuje jako asystent w Zakładzie Organizacji i Historii Kultury Fizycznej AWF w Warszawie, ponadto uczy historii i wiedzy o społeczeństwie w szkołach warszawskich. Zajmuje się dziejami sportu od czasów starożytnych do współczesności oraz varsavianistyką. W 2012 r., za pracę magisterską pt. Infrastruktura sportowa w polityce inwestycyjnej m.st. Warszawy w latach 1934–1939, otrzymał III nagrodę w ogólnopolskim konkursie prac magisterskich im. prof. S. Herbsta, organizowanym przez Polskie Towarzystwo Historyczne. Przez wiele lat amatorsko trenował lekkoatletykę w klubie uczelnianym AZS UW. Mąż Olgi, tata małej Anastazji.
IDEE
POLITYKA, FILOZOFIA I HANNAH ARENDT. O KONCEPCJI POLITYCZNOŚCI OPARTEJ NA WIELOŚCI
Edyta Pietrzak
Katedra Teorii Polityki i Myśli Politycznej
Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi
Abstract. Although Hannah Arendt noticed problem of the emancipation of women, she also openly admitted that it does not concern herself. She was and still remains one of the few women involved in political thought, forming theories and defining new directions of thought and action in the public sphere. She refused to call her a philosopher; she preferred to describe herself as a political theorist. Where this resistance comes from and what is the difference between philosophy and political theory? Answer for these questions can be found in Arendt’s concept of politics based on plurality, from which is not so far to feminism as it might initially seem.
Key words: Politics, philosophy, feminism.
Abstrakt. Hannah Arendt, choć dostrzegała problem emancypacji kobiet, to także otwarcie przyznawała, iż nie dotyczy on jej samej. A jednak była i wciąż pozostaje jedną z nielicznych kobiet zajmujących się myślą polityczną, tworzącą teorie i wyznaczającą nowe kierunki myślenia i działania w sferze publicznej. Odżegnywała się także od nazywania ją filozofką, wolała określać się mianem teoretyczki polityki. Skąd ten opór i czym według niej, filozofia od teorii polityki się różni? Odpowiedź na te pytania pomoże uzyskać tytułowa Arendtowska koncepcja polityczności opartej na wielości, od której nie tak znów daleko do feminizmu jak mogłoby się początkowo wydawać.
Słowa kluczowe: polityka, filozofia, feminizm.
Przygotowując ten tekst zastanawiałam się, jakiej niepokornej postaci chciałabym go poświęcić i bardzo szybko poczułam, że zależy mi, aby swoje miejsce w tej publikacji znalazła Hannah Arendt. Jest to dla mnie ważne z dwóch powodów. Po pierwsze, nie ukrywam, że jako politolożka od dawna jestem uwiedziona soczystą myślą Arendt. Po drugie, interesującym wydaje mi się napięcie między samą Arendt i jej pracami a feminizmem i jego przedstawicielkami takimi jak Seyla Benhabib, Mary O’Brien czy Carole Pateman, dlatego też uważam, że warto poświęcić mu kilka słów. Tym bardziej że w moim oglądzie sprawa opisywanej niechęci Arendt do feminizmu wcale nie jest tak jednoznaczna, jak się może wydawać.
Pytana, czy dostrzega problem emancypacji, autorka Kondycji ludzkiej198 odpowiada, że tak, ale jest tu raczej staroświecka i uważa, że nie wygląda dobrze, kiedy kobieta wydaje polecenia; nie powinna się stawiać w takiej sytuacji, jeśli chce pozostać kobietą. Dla niej samej ten problem, rzekomo, nigdy nie odgrywał szczególnej roli, zawsze robiła to co chciała199.
Jak postrzegała feminizm? Zauważała nieobecność kobiet w sferze publicznej. Dostrzegała jednak także nieumiejętność osiągnięcia konkretnych celów przez ruch feministyczny i nieumiejętność jego zjednoczenia się na scenie politycznej choćby w postaci partii politycznej. Jedyną, według niej, szansą dla ruchu kobiecego miało być jego zaistnienie na froncie politycznym i zorganizowane działanie dla sprawy całych społeczeństw i narodów a nie tylko oddzielonych od siebie grup. Opowiadała się przeciwko odrywaniu kwestii kobiecych od kwestii politycznych. Dlaczego tak uważała? Ze względu na kluczowe w jej myśli rozróżnienie
Zob. H. Arendt,
Wywiad Güntera Gausa z Hannah Arend „Zur Person” https://www.youtube.com/watch?v=dsoImQfVsO4 [dostęp 18.05.2015].
Co ciekawe, urodzona zaledwie 15 lat wcześniej, niemiecka filozofka o uznanym dorobku, uczennica Edmunda Husserla, Edith Stein nie mogła przeprowadzić procesu habilitacyjnego na niemieckich uniwersytetach tylko dlatego, że była kobietą.
