postulował rozdział religii i państwa. [przypis edytorski]
16
Joseph Ernest Renan (1823–1892) – fr. pisarz, filolog, filozof i historyk, autor krytycznej Historii początków chrześcijaństwa, zwolennik teorii Darwina. [przypis edytorski]
17
Charles Leconte de Lisle (1818–1894) – fr. poeta i filozof, przedstawiciel parnasizmu. [przypis edytorski]
18
Paul Verlaine (1844–1896) – fr. poeta, jeden z tzw. poetów wyklętych. [przypis edytorski]
19
O quando finieris et quando cessabis, universa vanitas mundi (łac.) – Ach, kiedy przestaniesz istnieć i kiedy przeminiesz, odwieczna próżności tego świata. [przypis edytorski]
20
perypatetyk (z gr. περιπατητικός, peripatetikos: związany z chodzeniem, przechadzaniem się) – tu: osoba, która lubi spacerować w czasie rozmowy (w innym znaczeniu: zwolennik filozofii Arystotelesa). [przypis edytorski]
21
Et Verbum caro factum est (łac.) – A Słowo ciałem się stało. [przypis edytorski]
22
fin de siècle (fr.: koniec wieku) – tu: schyłkowy, dekadencki. [przypis edytorski]
23
Klemens Aleksandryjski (ok. 150 – ok. 215) – grecki myśliciel starożytny, jeden z Ojców Kościoła, autor zbioru Stromata (Kobierce). [przypis edytorski]
24
Stromata a. Kobierce – sylwiczne dzieło Klemensa Aleksandryjskiego (ok.
1
Ludwik XV (1710–1774; fr. Louis XV de France) – król Francji w latach 1715–1774. [przypis edytorski]
2
Pius IX, właśc. Giovanni Maria Mastai Ferretti (1792–1878) – papież w latach 1846–1878; inicjator I Soboru Watykańskiego, promotor dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny oraz dogmatu o nieomylności papieża. [przypis edytorski]
3
Leon XIII, właśc. Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci (1810–1903) – papież w latach 1878–1903, uważany za pierwszego nowoczesnego papieża, dążącego do dialogu Kościoła z współczesnym światem. W 1883 r. udostępnił naukowcom tajne archiwa Watykanu; wypowiadał się przychylnie o demokracji. [przypis edytorski]
4
Merowingowie (fr. Mérovingiens) – dynastia władców frankijskich w V–VIII w. [przypis edytorski]
5
Ludwik XIV (1638–1715; fr. Louis XIV de France) – król Francji w latach 1643–1715; nazywany Królem Słońce. [przypis edytorski]
6
ad limina apostolorum (łac.) – do progów apostolskich (tj. do Rzymu). [przypis edytorski]
7
stolica biskupia świętego Marcina – św. Marcin był w IV w. biskupem w Tours. [przypis edytorski]
8
Grzegorz z Tours (539–594; fr. Grégoire de Tours) – biskup Tours, historyk Kościoła, zajmował się również historią Franków. [przypis edytorski]
9
Jacques Paul Migne (1800–1875) – fr. duchowny, wydawca pism Ojców Kościoła i innych średniowiecznych tekstów (znanych we Francji pod tytułem Patrologies latine et grecque de Migne). [przypis edytorski]
10
Baronius – Cesare Baronio (1538–1607), wł. kardynał, historyk Kościoła katolickiego a. Justus Baronius Calvinus (ok. 1570 – po 1608), niem. teolog, uczeń Cesare Baronia, autor pism apologetycznych. [przypis edytorski]
11
Jacques-Bénigne Bossuet (1627–1704) – fr. biskup i pisarz. [przypis edytorski]
12
Mignard – rodzina fr. malarzy, słynnych w XVII w., należeli do niej Pierre (1610–1695), najbardziej znany dzięki płótnom i freskom o tematyce religijnej, jego brat Nicolas (1606–1668) i bratanek Pierre II (1640–1725). [przypis edytorski]
13
ckliwe – fr. fade, tj. mdlące. [przypis edytorski]
14
Menier – marka czekolady, popularnej we Francji w XIX w. [przypis edytorski]
15
Adolphe Georges Guéroult (1810–1872) – fr. publicysta i polityk, zwolennik doktryny Saint-Simona, antyklerykał, postulował rozdział religii i państwa. [przypis edytorski]
16
Joseph Ernest Renan (1823–1892) – fr. pisarz, filolog, filozof i historyk, autor krytycznej Historii początków chrześcijaństwa, zwolennik teorii Darwina. [przypis edytorski]
17
Charles Leconte de Lisle (1818–1894) – fr. poeta i filozof, przedstawiciel parnasizmu. [przypis edytorski]
18
Paul Verlaine (1844–1896) – fr. poeta, jeden z tzw. poetów wyklętych. [przypis edytorski]
19
O quando finieris et quando cessabis, universa vanitas mundi (łac.) – Ach, kiedy przestaniesz istnieć i kiedy przeminiesz, odwieczna próżności tego świata. [przypis edytorski]
20
perypatetyk (z gr. περιπατητικός, peripatetikos: związany z chodzeniem, przechadzaniem się) – tu: osoba, która lubi spacerować w czasie rozmowy (w innym znaczeniu: zwolennik filozofii Arystotelesa). [przypis edytorski]
21
Et Verbum caro factum est (łac.) – A Słowo ciałem się stało. [przypis edytorski]
22
fin de siècle (fr.: koniec wieku) – tu: schyłkowy, dekadencki. [przypis edytorski]
23
Klemens Aleksandryjski (ok. 150 – ok. 215) – grecki myśliciel starożytny, jeden z Ojców Kościoła, autor zbioru Stromata (Kobierce). [przypis edytorski]
24
Stromata a. Kobierce – sylwiczne dzieło Klemensa Aleksandryjskiego (ok. 150 – ok. 215). [przypis edytorski]
25
Henri-Dominique Lacordaire (1802–1861) – dominikanin, fr. publicysta i polityk, zwolennik katolicyzmu liberalnego. [przypis edytorski]
26
Joseph Gratry (1805–1872) – fr. duchowny i filozof, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
27
cyborium – tu: puszka, naczynie liturgiczne w formie metalowego kielicha z przykrywką, służące do przechowywania hostii. [prz
postulował rozdział religii i państwa. [przypis edytorski]
