section>
Schalkie van Wyk Keur 10
Die grondbaron
Somer van betowering
Meisie in die reën
Melodie
Die grondbaron
1
Erika Marais draai die koperdeurknop met haar regterhand en slaak ’n dankbare sug van verligting toe die swaar houtvoordeur geluidloos oopgaan. Sy het reeds drie keer die deurklokkie gelui, haar kneukels rooi en seer teen die deur geklop en toe tot die gevolgtrekking gekom dat haar jonger broer, Henno, vergeet het dat sy vandag op Bergvallei arriveer.
Op Bergvallei sluit die mense nie hulle deure nie, selfs nie as hulle in ’n kasteelagtige ou woning soos dié van Henno woon nie. Haar huis ook, dink sy en glimlag trots terwyl sy die deur agter haar toestoot en dan bly staan om die ruim ontvangsportaal met sy hoë staalplafon en glinsterende kristalkandelaar te bewonder.
Agter haar word daar hard aan die voordeur geklop en sy swaai om en wonder nog wie haar besoeker kan wees, toe die deur sonder meer oopgestoot word.
“Kind, jy kom asof jy gestuur is! Waarheen sou ek en die arme skepseltjie ons gewend het as jy en jou dierbare man nie julle losieshuis hier geopen het nie?” vra haar besoekster en steek haar hand uit na Erika. “Dag, ou dingetjie. Ek is tant Sophia van Vollenhoven met ’n ph.”
Erika groet Sophia werktuiglik, voel hoe haar arm lustig gepomp word en vryf haar gekneusde vingers toe Sophia haar hande eindelik los.
Sophia is ’n groot, lang vrou, nie werklik vet nie, maar daar is baie van haar, dink Erika opsommend. Haar stem is groot en hartlik soos sy, haar glimlag sprekend van warmte en mensliewendheid. Sy skat Sophia nie ouer as sestig jaar nie, want hoewel haar hare reeds silwergrys is, het haar gelaat min plooie en in haar grysblou oë vonkel ’n stukkie immerjeug.
Maar dis die kind langs Sophia wat werklik Erika se nuuskierigheid gaande maak. Of dit ’n seun of ’n dogter is, kan sy aan die kleredrag nie raai nie. Waar ’n kop en ’n gesig moet wees, dra die kind ’n wit katoenmasker wat moontlik ’n kussingsloop kan wees, behalwe dat dit in ’n skerp punt bo-op die kop eindig en van twee netjiese loergate voorsien is. Sou Sophia spesiaal die masker vir die kleintjie gemaak het? wonder Erika en skrik toe Sophia weer begin praat.
“En dis nou Jacqueline de Vries, maar ons noem haar sommer Jackie, want dit pas beter by haar,” stel tant Sophia die kind aan haar voor. “Jackie, groet die tannie.”
“Ek kan nie, want ek kan nog nie goed Engels praat nie,” antwoord ’n knorrige stemmetjie onder die masker uit.
“Dis nou weer Riaan se bogstories: sê mos vir Jackie sy lyk soos ’n lid van die Ku-Klux-Klan en nou weier die skepseltjie om die dood om Afrikaans te praat terwyl sy met die masker oor haar kop loop. Maar kom ons stap deur kombuis toe en maak ’n koppie koffie, want my keel is droog van die ver stap hier na die ou huis toe. Ons loseer mos as ’t ware klaar hier by jou, nè, ou diertjie.”
“E . . . ja, maar . . . e . . . ek weet nie waar is die kombuis nie, Tannie,” erken Erika met blosende ongemak. “Ek het self so pas hier aangekom en ek het net die voordeur oopgemaak, toe klop Tannie-hulle aan. Ons sal seker maar die kombuis moet soek.”
Sophia los Jackie se hand, plant haar hande in haar sye en glimlag met stralende goedkeuring.
“Nou wil jy meer . . . Kind, dis mos ’n bestiering dat die dierbare Riaan ’n motorongeluk gehad het . . . Haai, nee, nou klink dit al asof ek bly is die seun het so seergekry, maar dis nie hoe ek dit bedoel nie. Ek bedoel maar net: as dit nou nie was dat Riaan in die hospitaal beland het nie, het ek nie uit pure moedeloosheid my skrede tot ’n losieshuis gewend nie. Want ek het klaar besluit: ek, Sophia Maria Johanna van Vollenhoven, het lank genoeg my vingers vir die kinders deurgewerk. Nou kom rus ek in ’n losieshuis.”
“Ja, Tannie,” sê Erika hoflik, hoewel sy geen kop of stert van Sophia se verduideliking kan uitmaak nie, en vra dan huiwerig: “Weet Tannie dalk waar is die kombuis?”
Sophia lag uitbundig, haar kop agteroor en haar hande nog in haar sye geplant.
“Maar, ou dingetjie, hoe anders dan? Riaan se vader, oorlede Wim, was my enigste broer en ons het saam in hierdie huis grootgeword. Toe Wim bykans veertig jaar gelede getroud is met Nelia de Jager, het ek vir my ’n nuwe huis daar naby die kerk en die winkels in die hoofstraat laat bou, en sedertdien woon ek daar. Maar die huis hier op Drie Eike is my geboorteplek, daarom is ek so dankbaar om terug te wees. Maar kom saam, dan wys ek jou waar is die kombuis,” nooi Sophia en stap vooruit.
“Dankie, Tannie,” sê Erika en voel oneindig dom dat sy nie self daaraan gedink het dat Sophia van Vollenhoven familie is van Riaan van Vollenhoven nie. “Hoe gaan dit nou met Riaan, Tannie? Henno het vir my oor die foon vertel dit was ’n ernstige ongeluk. Is Riaan nog in die hospitaal?”
“Hy is, ja, maar nie meer vir lank nie,” antwoord Sophia wat ’n deur langs die breë houttrap wat na die eerste verdieping van die ou woning lei, oopmaak en in ’n lang, breë gang afstap. Sy beduie met haar hand na links. “Links is die tweede sitkamer en regs was my oorle vader se studeerkamer en die biblioteek. My pa was sy lewe lank ’n student en van boeke kon hy nooit genoeg kry nie. Hier by die dwarsgang draai jy links en stap ons deur kombuis en spens toe.”
“Dis so groot soos ’n saal!” roep Erika verruk uit en bly in die deur staan terwyl haar oë gretig deur die ruim kombuis dwaal. “Dit gaan pret wees om hier kos te maak.”
“My oorle moeder had altoos gesê die plek is ’n skuur, want daar is genoeg ruimte om ’n paar dosyn sakke mielies te bêre, sonder dat jy dit sou agterkom. Maar, nou ja, oorle ma was nooit lief vir kos kook en koek bak nie, maar sy had ’n groot liefde vir musiek en boeke en fyn borduurwerk. Gelukkig aard ek na my ouma Van Vollenhoven, want ek het gesorg dat die koek- en beskuitblik altyd vol was,” vertel Sophia, raap die elektriese ketel op en tap dit vol water.
“Wag, tant Sophia. Dis seker tog my werk,” maak Erika skuldig beswaar.
Sophia draai die waterkraan toe, skakel die ketel aan en betrag Erika asof sy haar vir die eerste maal sien.
“Jy is te pieperig en te jonk om alleen die werk van ’n losieshuis te behartig, ou dingetjie,” sê sy met opregte besorgdheid in haar stem. “Mooi is jy wel, met jou goue hare en jou groot groen oë, maar jy lyk darem vir my te fyntjies vir sulke harde werk. Is jy seker jy kan darem kook, ou kindjie?”
“Ek is ’n huishoudkunde-onderwyseres, Tannie, en tot gister het ek nog onderwys in Johannesburg gegee,” antwoord Erika.
“Ja, dis wat Riaan my ook vertel het.” Sophia se oë rek. “Maar as jy die huishoudkunde-onderwyseres is, is jy mos Henno se sustertjie en nie sy vrou nie?”
“Ja, Tannie, hy is byna twee jaar ouer as ek. Ek word in November drie-en-twintig en Henno was mondig in Maart. Dit was tydens die April-vakansie wat ons saam in Durban deurgebring het, dat ons vir Riaan ontmoet en toe oor Drie Eike en Bergvallei begin gesels het.”
“En toe besluit julle om die huis te koop en ’n losieshuis te begin?” vra Sophia wat sonder toestemming baie laaie ooptrek en kasdeure oop- en toeklap, klaarblyklik besig om vas te stel of die kosvoorraad bevredigend is.
“Ja . . . nee, nie heeltemal nie. Ek is jammer hier is so min kos, maar Henno het seker gereken ek moet inkopies gaan doen sodra ek hier aankom.
