die hoek vas sodat hy sy arm om haar nek kan kry. Dan prop hy die stang in haar bek, gespe die toom vas en spring op die perd se kaal rug.
Hy por die perd met sy hakke aan en stuur haar hek toe. Buite sit hy haar op ’n galop en vat die pad Ladyburg toe. In dolle vaart gaan hulle die helling af.
Dis agt myl dorp toe, maar die verewaentjie is voor Sean daar. Hy kry dit voor dokter Van Rooyen se spreekkamer staan; die perde blaas hard en hulle lywe is swart van die sweet. Sean gly van sy merrie se rug af, stap die trappies op na die spreekkamer se deur en stoot dit stadig oop. Binne is daar die soet reuk van chloroform. Garrick lê op die tafel en Waite en sy vrou staan weerskante van hom. Die dokter is besig om sy hande in ’n skottel te was. Ada Courtney huil saggies, trane stroom oor haar gesig. Hulle kyk almal na Sean waar hy in die deur staan.
“Kom hier,” sê Waite Courtney met ’n hol, uitdrukkinglose stem. “Kom staan hier langs my. Hulle gaan jou broer se been afsny, en sowaar as wat die Here leef, ek gaan jou elke sekonde daarvan laat sien!”
4
Die nag bring hulle Garrick terug na Theuniskraal. Waite Courtney ry stadig en versigtig met die verewaentjie en Sean kom ver agter te perd aan. Hy kry koud in sy dun kakiehempie en sy maag voel nog altyd naar van wat hy gesien het. Daar is kneusplekke op sy boarm waar sy pa hom vasgehou en hom gedwing het om te kyk.
Die bediendes het lanterns op die stoep gesit. Hulle staan eenkant in die skadukolle, stil en angstig. Toe Waite die liggaampie in die kombers met die stoeptrappies opdra, vra een saggies in Zoeloe: “Die been?”
“Dis af,” antwoord Waite skor.
Hulle sug almal saggies en die stem praat weer: “Dit gaan goed met hom?”
“Hy lewe,” sê Waite.
Hy dra Garrick deur na die kamer wat vir gaste of siekte opsy gesit is. Hy bly in die middel van die kamer staan terwyl sy vrou skoon lakens oor die bed gooi. Dan lê hy die kind neer en maak hom toe.
“Wat kan ons nog doen?” vra Ada.
“Ons moet maar wag.”
Ada voel-voel na haar man se hand. Dan prewel sy: “Asseblief, God, laat hom lewe. Hy’s nog so jonk.”
“Dis Sean se skuld!” Waite se woede vlam skielik op. “Garry sou so iets nooit op eie houtjie gedoen het nie.” Hy probeer sy hand loskry uit Ada s’n.
“Wat gaan jy nou doen?” vra sy.
“Ek gaan hom ’n pak slae gee! Ek gaan die vel van sy bas slaan!”
“Ag, asseblief, moenie!”
“Hoe bedoel jy nou?”
“Hy het genoeg straf weg. Het jy nie gesien hoe lyk hy nie?”
Waite laat sy skouers moeg sak en hy gaan sit in die leunstoel langs die bed. Ada raak aan sy wang. “Ek sal hier by Garry bly. Gaan probeer jy ’n bietjie slaap kry, ou man.”
“Nee,” sê Waite. Sy kom sit langs hom op die stoel. Waite slaan sy arm om haar middel. En ná ’n lang ruk raak albei aan die slaap, styf teen mekaar in die stoel langs die bed.
5
Dis lelike dae wat volg. Garrick se verstand sit met hom op loop en hy dwaal in ’n warm wêreld van lighoofdigheid rond. Hy hyg na asem en gooi sy koorsrooi gesig heen en weer op die kussings. Hy huil en kerm in die groot bed. Die stompie wat van sy been oorgebly het, swel geweldig op en die steke daarin span so styf dat dit lyk of hulle gaan losskeur uit die dikgeswelde weefsel. Die uitloop van die ontsteking syfer geel en stink deur op die lakens.
Ada bly die hele tyd by hom. Sy vee die sweet van sy gesig af, maak die verband om die stompie skoon. Sy hou die glas sodat hy kan drink en paai hom wanneer hy yl. Die uitputting en kommer laat haar oë donker in haar kop wegsink, maar sy verlaat hom nie ’n oomblik nie.
Waite kan dit nie uithou nie. Soos die meeste mans is hy doodbang vir lyding, en wanneer hy in die kamer is, voel dit vir hom of hy verwurg word. So elke halfuur kom hy die kamer binne en kom staan hy by die bed. Dan draai hy maar weer om en gaan voort met sy rustelose ronddwalery in en om die huis. Ada kan sy swaar voetstappe in die gange hoor.
Sean bly ook in die huis. Hy sit in die kombuis of in die hoek op die stoep. Niemand praat met hom nie, ook nie eens die bediendes nie. Wanneer hy probeer om by die siekekamer in te sluip om Garrick te sien, word hy weggejaag. Hy is eensaam, die troostelose eensaamheid van die skuldige. Garrick gaan sterwe, hy weet dit aan die onheilspellende stilte wat oor Theuniskraal hang. Uit die kombuis kom daar geen gebabbel of geklater van kastrolle nie; geen ryk, diep gelag van sy pa nie, selfs die honde is stil. Die dood is op Theuniskraal. Hy kan dit ruik in die vuil lakens wat uit Garrick se kamer na die kombuis gebring word: Dis ’n muwwe reuk, die reuk van ’n dier. Partykeer kan hy dit byna sien. Selfs helder oordag wanneer hy op die stoep sit, voel dit vir hom dit sit hier langs hom soos ’n skaduwee in die hoek van sy oog. Dit het nog geen vaste vorm nie. Dit is ’n swartheid, ’n koudheid wat geleidelik besig is om oor die huis te groei, al sterker word totdat dit sy broer sal wegneem.
Die derde dag kom Waite Courtney brullend uit Garrick se kamer gehardloop. Hy nael deur die huis tot voor die stal. “Karlie! Waar’s jy? Gooi ’n saal op Rooiberg se rug, man! Opskud, opskud, vervlaks! Hy sterf, hoor jy, hy sterf!”
Sean bly botstil sit teen die muur by die agterdeur. Hy vat Tinker net stywer om die nek en die hond raak met sy koue neus aan sy wang. Hy kyk hoe sy pa op die hings se rug spring en wegjaag. Die perd se hoewe dreun weg in die rigting van Ladyburg. Toe hy weg is, staan Sean op en glip die huis binne. Hy staan ’n oomblik voor Garrick se deur en luister. Dan maak hy dit versigtig oop en stap binne. Ada draai om toe hy inkom. Haar gesig lyk moeg. Sy lyk baie ouer as vyf en dertig jaar, maar haar swart hare is styf oor haar kop gekam en in ’n netjiese bolla agter in haar nek vasgemaak en haar rok lyk vars en skoon. Sy is nog steeds ’n mooi vrou, ondanks haar uitputting. Om haar is daar ’n sagtheid, ’n goedheid, wat lyding en kommer nie kan vernietig nie. Sy steek haar hand na Sean uit en hy stap na haar, gaan staan by die stoel en kyk na Garrick. Toe sien hy waarom sy pa die dokter gaan haal het. Die dood is in die kamer, sterk en koud hang dit oor die bed. Garrick lê botstil. Sy gesig is geel, sy oë en sy lippe is oopgebars en droog.
Die eensaamheid, die skuld, alles swel op in Sean se keel en hy bars in snikke uit. Hy sak op sy knieë neer, druk sy gesig in Ada se skoot en huil. Hy huil vir die laaste keer in sy lewe, soos ’n man huil hy, bitter en pynlik, asof elke snik iets binne-in hom losskeur.
Waite Courtney kom terug met die dokter van Ladyburg. Weer word Sean uit die kamer geboender en die deur toegemaak. Die hele nag hoor hy hulle in Garrick se kamer werskaf, die gemompel van hul stemme en die geskuifel van hul voete op die geelhoutvloerplanke. Die oggend is alles verby. Die koors is gebreek en Garrick lewe. Maar hy leef ook net. Sy oë sit in sulke donker gate in sy kop soos dié van ’n kopbeen. Sy liggaam en verstand sal nooit heeltemal herstel van hierdie wrede verminking nie.
Dit neem byna ’n week voor hy sonder hulp kan eet. Sy eerste behoefte is sy broer. Voor hy veel meer as ’n fluister kan uiter, vra hy: “Waar’s Sean?”
En ure lank sit Sean, wat nog swaar ly, by sy broer. Wanneer sy broer slaap, glip hy uit die kamer uit, en met sy visstok of kieries en Tinker blaf-blaf agterna, gaan hy die veld in. Sean se berou kan gemeet word daaraan dat hy homself so lank in die siekekamer laat hou. Niemand weet wat dit hom kos om daar by Garrick
