en hulle kind ’n naam gegee het nie. Voor 1985 was dit teen die wet. Maar in die meeste gevalle was die mans wat hulle toe in so ’n situasie bevind het, net te dankbaar om agter daardie wet te skuil. Andersyds het ek weer ’n groot voordeel bo Maria gehad – my vel is wit. Maar daar is baie ooreenkomste tussen ons twee voorkinders. Baie ooreenkomste.”
Emile staan op. Hy voel ongemaklik, weet nie heeltemal hoe om die situasie te hanteer nie. Dis die eerste keer in sy lewe dat hy voor so iets te staan kom. Maar sy hart gaan uit na haar. Hy stap nader. “Ek is jammer om dit alles te hoor, Miempie. Ek bedoel, ter wille van jou. Maar …”
Haar oë spot liggies. “Maar noudat jy alles weet, verstaan jy hoekom ek nie kan saamgaan nie.”
Sy hande lê skielik op haar skouers. “Ek verstaan nog steeds glad nie. Jou agtergrond is nie vir my belangrik nie. Wat vir my belangrik is, is die mens wat jy is.”
Haar oë bly spot. “Dan verstaan ek jou uitnodiging nog minder, want ek weet presies wat jy van my dink.”
“Miempie, asseblief …”
Sy draai haar onder sy aanraking uit. “Nee, Emile. Kom ons los dit net daar. Ek sal nie saam met jou gaan nie. Vra die bankbestuurder se dogter. Jy sal die aand baie meer saam met haar geniet as saam met my.”
Dis van teleurstelling dat hy sommer weer kwaad is. “Jy hoef nie vir my ’n maat vir die aand te soek nie. Ek kan dit self doen, dankie.”
“Gaaf. Nou moet jy my asseblief verskoon. Ek het nog ’n paar dingetjies om te doen voordat ek kan gaan slaap.”
“Goed. Maar jy jaag my verniet weg. Ek weet self wanneer ek moet loop. Goeienag.”
Op pad terug plaas toe is hy die een oomblik so kwaad dat hy lus voel om die motor net daar om te swaai en terug te ry na die woonstel en vir haar te sê: Na die duiwel met jou agtergrond en die komplekse en verwronge idees wat jy daaroor het. Jy gaan saam met my dans toe en klaar! Hy het dan nog nie eens vir haar vertel wat hy haar graag wou vertel nie! Die volgende oomblik weer voel hy sy hart saamtrek in simpatie. Dit moet iets afgrysliks wees as jy absoluut niks van jou herkoms weet nie. Elke mens wil weet waar sy wortels lê. Jy wil weet uit watter soort aarde jy voed, goed of sleg. Maar om net ’n suurstofplant te wees, iemand wat in die lug hang … ’n Sensitiewe mens sal dit veral moeilik verwerk.
Hy hou voor hulle huis op La Rhône stil, skakel die enjin en die ligte af. Sy pa en ma het al gaan slaap. Alles is rustig. En vanaand, in hierdie oomblik, besef Emile de Jongh eers werklik hoe bevoorreg hy is. Weet hoe goed God vir hom is. Tel hy sy seëninge … en staan beskaamd. Hy ken sy eie ouers. Hy het die voorreg gehad om deur hulle grootgemaak te word, om hulle vandag nog te ken en by hom te hê. Hy het ’n ouboet, ander familie, ’n geslagsregister. En daar is La Rhône … sy erfenis. Hy kan eerlik sê sy erfdeel is vir hom mooi. Daar is ander wat niks van die lewe geërf het nie … Baie ander … mense soos Miempie en Maria …
Hy sug saggies, spreek sy ma in sy gedagtes aan: Ek het probeer, Ma – maar hierdie bloudruk-Miempie van ons is baie koppig. Dit sal maar bars gaan om haar in die kraal te kry.
Miempie is die volgende dag op pad terug dorp toe, toe sy ’n vurk in die pad nader. Sy kyk stip. Ja, dit is Maria op pad terug plaas toe ná die skooldag. Maar daar skort iets. Iets in haar houding laat Miempie nie by die vurk afdraai dorp toe nie, maar die ander pad kies. Sy hou langs Maria stil, sien dan dat sy wel loop en huil.
“Maria! Wat is dit?” Maria kyk op en Miempie se frons verdiep. Iets ernstigs het gebeur. “Hoekom huil jy?”
Sy kom nader, probeer die tranevloed keer. “Dis die kinders by die skool, suster. Hulle het ook met ’n boikot begin. Die voorbokke het ons huis toe gejaag. Gesê ons moet loop. Daar gaan nie meer skoolgegaan word nie.”
Miempie se hart ruk. Andrew Koopman se vrese is bewaarheid.
“Maar dis dan so naby die eksamen! Wanneer moet julle begin skryf?”
“Oor ietsie meer as ’n maand, suster. Maar hulle sê daar sal ook nie eksamen geskryf word nie. Hulle sê as ons nie luister nie, sal hulle die skool afbrand. Hulle het al van die skoolboeke verbrand. Hulle sê dis gemors. Hulle wil niks daarmee te doen hê nie.”
“Jou boeke ook?” vra Miempie ontsteld.
“Nee, suster. Ek het myne gegryp en gaan wegsteek in die toilet. Maar ek kon dit nie waag om dit saam te bring nie. Hulle sal dit afneem en ook uitbrand.” Die trane begin weer loop.
Miempie sit haar arm om Maria se skouers. Daar is niks wat ’n mens kan doen nie. Sy probeer paai, weet dit is maar ’n skrale troos: “Ek sal probeer om jou boeke in die hande te kry, Maria. Luister, ek mag jou nie met die kombi huis toe neem nie. Stap nou maar so gou jy kan terug La Rhône toe. En moenie jou so ontstel nie. Wie weet, môre het alles dalk oorgewaai.”
“Nee, suster. Hulle het gesê die een wat môre skool toe kom, gaan moeilikheid kry.”
“Ag, dis sommer praatjies,” probeer sy haarself én Maria gerusstel. “Dinge sal weer môre onder beheer wees. Ek sal intussen jou boeke in die hande probeer kry. Toe, loop nou gou.”
Sy ry reguit na die polisiekantoor toe sy op die dorp kom. Daar is die sersant baie gaaf. Miempie verduidelik wat sy wil hê.
“Ek sal kyk wat ek kan doen, suster. Niemand word op die terrein toegelaat nie, want daar is dreigemente van brandstigting.”
“Ek het so gehoor. Maar as julle net vir my die boeke kan kry, asseblief. Dis êrens in die meisies se toilette versteek. Ek sal later weer hier ’n draai kom maak. Baie dankie.” Sy skud haar kop. “Ai, as die kinders net wil besef hulle doen hulleself die meeste skade aan.”
“Dis net belhamels wat die ander opsweep en uiteindelik ly die onskuldiges die meeste daaronder.”
“Kon julle nog nie van die belhamels in die hande kry nie?”
“Ons is op hulle spoor, maar die kinders is bang om te praat. Hulle word natuurlik ook gedreig.”
Toe Miempie ná werk weer ’n draai daar maak, is sy innig dankbaar om Maria se boeke onbeskadig terug te vind, nog net so vasgedraai met die stuk rou riem. Sy bel dadelik La Rhône toe en vertel Laura de Jongh wat gebeur het en dat sy die boeke veilig teruggevind het.
Emile se ma is geskok. “Dis die eerste woord wat ek daarvan hoor. Natuurlik sal ek Maria dadelik laat weet haar boeke is veilig. Baie dankie, Miempie. Jy is darem ’n ou staatmaker. Ek hoop tog net hierdie ding sal gou onder beheer gebring word. Dit sal ’n vreeslike teleurstelling vir Maria wees as sy nie haar matriek kan skryf nie.”
Miempie se stem is vol emosie: “Dít sal nie gebeur nie.”
Maar toe sy wegdraai van die telefoon, weet Miempie dat so iets moontlik is, veral as die dreigement uitgevoer word om die skool ook af te brand. En dit in hierdie kritieke en deurslaggewende tyd in Maria se skoolloopbaan … Die arme kind …
Skoolboikotte en vandalisme wat ook na die platteland versprei, is daardie aand hoofnuus op televisie. ’n Diepe swaarmoedigheid oorval Miempie. Wat … wát moet van hierdie land word? wonder sy. Die enigste oplossing lê in opvoeding en onderwys, dink sy. Sy is dankbaar toe Manie bel.
Hy kan die pessimisme in haar stem hoor toe sy antwoord. Toe hy so na die nuus op die televisie gekyk het, het hy dadelik geweet sy sou haar dit baie aantrek.
