o sojusz z pewnymi okolicznymi księstwami, Viscontimi i markizami Monferrato oraz z drobniejszą szlachtą podalpejską. Wojska Zielonego Hrabiego z łatwością pokonały oddziały Filipa pod Fossano (Cuneo) w sierpniu 1368 roku. Amadeusz VI postanowił wtedy postawić „buntownika” przed sądem. Po przyznaniu się do zdrady (wyznanej pod wpływem tortur) Filip został uwięziony w zamku w Aviglianie (Turyn) i ostatecznie skazany na śmierć przez utopienie w lodowatych wodach avigliańskiego jeziora. Wyrok został wykonany 21 grudnia 1368 roku.
87
Alba
88
Jezioro Avigliana znajduje się w Piemoncie w Val Susa, w okolicach opactwa św. Michała.
89
R. Riparbelli,
90
Mafalda Sabaudzka, znana też jako Matylda Sabaudzka. Imię Mafalda (co znaczy „silna w walce”) występuje również w języku katalońskim, aragońskim, hiszpańskim, portugalskim i galicyjskim; jest odpowiednikiem Mathilde we francuskim i Matilda po łacinie. Mafalda została ochrzczona imieniem matki Matilde. Na przełomie zimy i wiosny 1146 roku Matilde, o czym pisze kronikarz Rodrigo Jimenez de Rada w swoim
91
Królowa Mafalda była też babcią trzech błogosławionych sióstr, mniszek cysterskich:
• Teresy (1181–1250), królowej Léonu,
• Sanci (ok. 1180–1229),
• Mafaldy (1184–1257), królowej Kastylii.
92
Określenie pochodzi od Gór Kantabryjskich, łańcucha górskiego leżącego na północy Hiszpanii, rozciągającego się przez 480 km w kierunku wschód–zachód, równolegle do Morza Kantabryjskiego.
93
Cascais będzie miejscem wygnania i schronienia dla króla Humberta II (1904–1983).
94
R. Riparbelli,
95
Tamże, s. 90.
96
Tamże, s. 90–91.
97
Wilhelm Sabaudzki – opat klasztoru św. Michała w Val Susa, był synem Tomasza III Sabaudzkiego, hrabiego Piemontu. Zmarł w 1326 r.
98
Małgorzata Sabaudzka, poślubiona księciu Mantui Franciszkowi IV Gonzadze, została mianowana ostatnim Wicekrólem Portugalii podczas panowania hiszpańskiego.
99
L. Dufaur,
100
Na pierwszej stronie maszynopisu zawierającego historię siostry Lucii Mantello możemy odnotować nieścisłość – widnieje tam mianowicie rok 1855.
101
Wszystkie zacytowane dokumenty w tłum. własnym [przyp. tłum.].
102
7 października jest świętem Matki Boskiej Różańcowej oraz rocznicą bitwy pod Lepanto z 1571 roku.
103
Ojciec dominikanin Hiacynt Baresiano kazał zniszczyć starą kronikę klasztoru sióstr dominikanek w Albie, w której opisana była wizja umierającej siostry Filippiny de’ Storgi. Motywacją tego czynu był fakt, że w 1638 roku dominikanin opublikował na zamówienie Małgorzaty Sabaudzkiej, księżnej Mantui, biografię bł. Małgorzaty, która miała być zaprezentowana w Rzymie w jej procesie beatyfikacyjnym. Historia siostry Filippiny wiązała się z tragicznymi losami Filipa Sabaudzkiego, księcia Achai, skazanego na utopienie – uważano to za niewygodny fakt w historii dynastii sabaudzkiej, psujący jej wizerunek.
104
Lucia Mantello wstąpiła później do Zgromadzenia Córek Maryi Wspomożycielki Wiernych (sióstr salezjanek).
105
Humbert II umarł na wygnaniu w Cascais, które leży 155 kilometrów od Fatimy. Również siostra Joanna Sabaudzka, królowa Bułgarii (jako żona króla Borysa III) zamieszkała w Portugalii. Gdy w 1962 roku opuściła swój dom na wygnaniu, aby pozostawić go synowi Symeonowi, postanowiła przenieść się do Estoril, trzy kilometry od Cascais, aby zamieszkać bliżej ukochanego brata Humberta. 14 maja 1982 roku Jan Paweł II spotkał się w Fatimie z Humbertem II Sabaudzkim. Na podstawie testamentu króla Całun Turyński został podarowany Ojcu Świętemu. Na wygnaniu w Portugalii, w Porto (196 kilometrów od Fatimy), od klęski pod Novarą w 1849 roku, znajdował się również władca Karol Albert (1798–1849).
106
Chodzi o Mafaldę Sabaudzką, żonę landgrafa Hesji (1902–1944), zmarłą w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie. Por. C. Siccardi,
107
L. Dufaur,
108
Tamże.
109
S. Tognetti,
110
Tamże.
111
Tamże, s. 227.
112
Abp M. Lefebvre,
113
114
115
Prymat św. Piotra (Prymat Piotrowy) – doktryna katolicka o pierwszeństwie biskupa Rzymu w przewodzeniu Kościołowi [przyp. tłum.].
116
http://www.fatima.org/it/news/newsviews/newsviews072110.pdf, s. 2 [tłum. własne].
117
Liturgia i Wiara (a z pewnością to, co Matka Boska objawiła w Fatimie, ma ścisłe powiązanie z Wiarą) są nierozłączne, nie tylko dlatego, że
118
http://papabenedettoxvitesti.blogspot.com/2009/08/j-ratzingemei-confrontidella-liturgia.html [tłum. własne].
119
http://www.fatima.org/it/news/newsviews/newsviews072110.pdf, s. 2–3 [tłum. własne].
120
Hermeneutyka uznawana jest obecnie za synonim interpretacji. Należy jednak wyjaśnić, że termin ten nadaje pojęciu interpretacji szczególne zn
