меҳмонлар! Колхозчи ўртоқлар!
Мен қисқача сўзимни белорус классиги Франц Богушевичнинг қуйидаги шеъри билан бошламоқчиман:
Булутларим менинг, юзлари сиёҳ,
Йўлсизликда сизни ҳайдайди бўрон.
Манзил йўқдир сизда, йўқдир ошиён,
Оллоҳ даргоҳида олурсиз ором.
Қайда туғилдингиз, эй булутларим,
“Шу ерлик” дея ном олдингиз қачон?
Бошимдан ўтдингиз ҳасрат кўтариб,
Айтингиз, қайларда тўхтайсиз бир он.
Азиз булутларим ғариб, бехона,
Кўкларда кезасиз безори каби.
Қаҳрини қоқади шамоллар яна,
Сиз-чи, сиз учасиз уларга тобе.
Кўз ёшингиз билан ерлар чайқалган,
Япроқлар шовуллаб қаршилайди шод.
Далаю ўтлоққа, чекка-чеккага,
Ўлаётиб ҳадя этурсиз ҳаёт.
Бу шеърда дунёдаги бутун халқлар учун муштарак бўлган туёғу, юксак инсонийлик барқ уриб турибди. Чинакам санъат асарлари учун тавсияларни кераги йўқ. Бундай асарларни у қайси тилда ёзилмасин халқ ўзи топиб олади. Ўзининг маънавий хазинасига қўшиб олади. Натижада бир санъаткор ўзи етишиб чиққан халқнинг вакилигина бўлиб қолмасдан инсоният санъаткорига айланади. Шунинг учун ҳам халқлар ўртасида дўстликни мустаҳкамлашда, турли халқларни бир-бирига яқинлаштиришда адабиёт ва санъат ходимларининг роли бениҳоя каттадир. Мана бундай декадалар эса, дўст, қўшни халқлар ҳаётини, маданиятини яна-да чуқурроқ билишни, шубҳасиз, тезлаштиради.
Белорус ва ўзбек халқларининг тарихида, ҳар иккаласи учун ҳам бир хил бўлган томонлар жуда кўп. Бу икки улуғ халқ ҳам бир неча асрлар чет эл ва чоризм истибдодига қарши озод ҳаёт учун тинмай курашиб келди.
Ўзбек ва белорус халқларининг қардошлиги бу халқлар адабиётлари ўртасидаги алоқалар инқилобдан олдин куртак шаклида бўлса, Октябрь революциясидан сўнг кенг ривожланди. Чунки Октябрь ғалабаси, янги инқилобий онг иттифоқда яшовчи барча халқларни бир-бирига яқинлаштирди, уларнинг дўстликда яшашларига кенг йўл очиб берди.
Белорус адабиётини юксак босқичларга кўтарган Янка Купала, Якуб Колас бугун бутун дунё меҳнаткашларининг, шу жумладан, ўзбек халқининг ҳам ўз шоирларига айланди. Улуғ Ватан уруши даврида Ўзбекистонда яшаган Якуб Колас ўзбеклар учун “Ёқуб ака” бўлиб қолди. Якуб Колас олтмишдан ортиқ мақола, ҳикоя, шеър ва достонларини Ўзбекистон тупроғида ёзди. Ўзининг 60 йиллик тўйини бу ерда ўтказди. Мана нималар деди у: “Провардида Ўзбекистон ҳукуматига, унинг большевиклар партиясига, меҳнатсевар, доно ва мард ўзбек халқига ўзимнинг чуқур миннатдорчилигимни изҳор этаман. Она юртимиздан ажралган бизлар бу ерда– меҳмондўст Ўзбекистонда қардошлик бошпаси (?) ва эътибор топдик.” Ўша пайтлар фашист босқинчилари ватанимизга ҳужум қилган пайтлар эди. Бу йилларда бизнинг дўстлигимиз яна-да мустаҳкамланди. Ҳ. Олимжоннинг “Шарқдан Ғарбга кетаётган дўстга” шеърини эсланг:
Бор, Ғарбга бор, баҳодир йигит,
Дўстларимиз элдан ажралди.
Ёв қўлида ёнди
