оти жиловини уйи томон бураркан.
“Ўсматнинг сувини ичмайсан!”
Қалин қорда уйга аранг етиб келгунча шу сўзни ўзларича муҳокама этадилар дадам. “Ўсматнинг сувини ичмайсан!” Демак, бу қамаласан, деганими?! Бошқа гап эмас.
Келиб бўлган воқеани энамларга айтадилар. Энам маслаҳат учун Ҳамза ва Абдусалом амакиларни чақирадилар.
– Ўсматнинг сувини ичмайсан дегани, отангнинг орқасидан Сибирияга жўнатаман дегани, амаки! – дейди бу воқеадан ҳаяжонланган Ҳамза амаки. – Фурсатни ғанимат билиб, кечаси қочиш керак. Турмуш шундай экан. Ферма мудири бўлсанг ҳам қамаласан, йўқ десанг ҳам. Қочишдан бошқа чора йўқ! Ўзбекистонда бўлсанг топтириши мумкин. Сталинободгами, Регаргами қочиш керак. Мен ҳам сиз билан бирга кетаман. Рози бўлса Абдусалом ҳам юрсин!
– Майли, мен ҳам бораман! – кўнади Абдусалом амаки.
Топган-тутганини бўғчага туккан уч эркак ва уч аёл тун қоронғусида йўлга тушадилар. Андижон-Душанбе поездини пойлаб, бир неча кун Ғаллаорол станцияси атрофида яшириниб яшайдилар. Ва бир аммалаб, ит азобида Тожикистонинг Регар районига, қирқинчи йиллар охирида кўчиб кетган амакилари Расуловлар яшайдиган қишлоққа етиб борадилар. Опам София Регарда туғилади.
Уч қочқин оила Регарда икки ярим йил яшайди. Ўсматдан келган одамлардан улар Қорақишлоқ райони тугатилганини ва партия кометитетининг биринчи секретари Эргаш Холматов Самарқанд вилоятидаги Пойариқ районига биринчи котиб бўлганлигини эшитиб, юртга қайтмоқликка қарор қиладилар.
Ихтиёрий сургундан қайтган дадамга янги раис яна ферма мудирлигини таклиф этади. Бироқ йилқичилик эмас, қорамолчилик фермасини. Йўқ десалар яна Сталинободга қайтиб кетиш керак.
Йўқ демаса, бир каллаварам подачи сигирни туғдира олмай ўлдириб қўйса ҳам у эмас, ўз ишига масъулиятсизлик ва совуққонлик билан қараганлик айби билан мудир жазоланар эди.
Дадам ноилож рози бўладилар ва узоқ давом этган терговлардан зўрға қутулиб қоладилар.
Эргаш Холматов деганда доимо сергак тортадиган дадам бу одам ҳақидаги ҳар бир гап-сўзни эътибордан қочирмай юрадилар.
– Сени сургунга йўллаган Эргаш Холматов ҳақидаги гапни эшитдингми? – дейди райкомнинг бюро мажлисидан қайтиб келган раис бир кун кулиб. – Эркин деган ўғлининг қўлини ҳалоллагани, коммунист бўла туриб эскилик сарқитларига қарши курашиш ўрнига ўзи хатога йўл қўйганлиги учун партиядан ўчирилиб, биринчи секретарликдан бўшатилибди. Самарқанд обкоми бюроси шу масалани муҳокама қилибди. Ёмон қарғаган экансизлар-да.
– Биз нега қарғаймиз?! У бечораям давлатнинг айтганини қилган-да, – ҳайрон бўладилар дадам.
Шу-шу Эргаш Холматовни сургунчи амаки-тамакилар унутадилар.
Орадан чорак аср муддат кечади. Партияга тикланиб, Мирзачўлда “Самарқанд” совхозини ташкил этган Эргаш Холматов чўлқувар директор ва Социалистик Меҳнат Қаҳрамони сифатида яна газета саҳифаларида кўрина бошлади.
Доимий равишда газета-журнал ўқиб
