«Жамандык кылганга жамандыгы кайтып келет. Зыян келтирген адамга зыяны кайтат». Ар бир адам бири-бирине жамандык алып келгенде, мамлекетте баш аламандык пайда болот».
Абдан акылдуу башкаруучу шаарды түптөө үчүн түзөңдүү, түшүмдүү жана бай топурактуу жерлерди тандашы керек. Калктуу конуш тоого жанаша, оң жана сол тарабында аккан же токтоп турган суу болушу керек.
Цитата «ККП Борбордук Комитетинин шаардык курулуш боюнча жумушчу заседаниесинде сүйлөгөн сөзүндө» жана башка бир катар эмгектерде келтирилген.
ТҮШҮНДҮРМӨ
Си Цзиньпиндин айтымында, шаарларды өнүктүрүү экономикалык максаттарды гана көздөбөстөн, айлана-чөйрөнү жакшыртууга жана маданиятты өнүктүрүүгө багытталышы керек. Бирок, кээ бир жерлерде шаарды өнүктүрүү көп кабаттуу үйлөрдү жана темир-бетон конструкцияларын куруу, коомдук жайларды жашылдандыруу жана жайылып жаткан бак-дарактарды массалык түрдө алмаштыруу боюнча иштерди «четке түртүү» менен гана аныкталат. Анын үстүнө, кымындай да өкүнбөстөн, көлдөр имараттарды куруу үчүн кургатылат, натыйжада күн нурунда жылтылдаган көлдөрдүн суу беттери жана туманга капталган тоо силуэттери түрүндөгү шаардык кооздуктар экскаваторлор менен казылып, олуттуу шаарлардын экологиялык абалына зыян келтирет. Мына ушундай кайра жаралуулардын жүрүшүндө шаарлар таанылгыс болуп өзгөрөт, «чексиз деңиз айыл талаасына айланат», адырлар түздүккө, арыктар жолго айланат. Ошол эле учурда тоолор жана токойлор, көлдөр жана көлмөлөр жашоо чөйрөсүнүн ажырагыс органикалык бөлүгүн түзөт, бул дароо экономикалык пайда үчүн шаардын ден соолугуна зыян келтирүүгө жол берилгис.
Си Цзиньпин мисал катары Ханчжоу шаарындагы Сиху көлүнүн окуясын көп келтирет. Бардык тарыхый оош-кыйыштарды башынан өткөргөн Байди жана Суди дамбалары адамдарды шыктандырган маданий эстеликтер гана эмес, андан да көбүрөөк деңгээлде – шаарды өнүктүрүү концепциясын элестетет. Эгерде илгеркилер бул жерлерди кылдаттык менен кайтарышпаса, «Асманда жанат бар, жерде Сучжоу, Ханчжоу бар» деген сөз кылымдар бою кантип өтүп кетмек? Азыркы муун бул жөнүндө терең ойлонушу керек.
ОРИГИНАЛ
Байыркы убакта башкаруучу Хуань-гун Гуань Чжунга: «Биз башкаруучу борборду куруу үчүн жерди кантип эң жакшы тандай аларын билгибиз келет?» – деп сураган. Буга Гуань Чжун мындай деп жооп берген: «Мага, татыксызга, канчалык деңгээлде билүү берилгендигин билбейм, бирок басып алган жерлерге падышалык кыла алгандардын акылмандыгы бар. Абдан акылдуу башкаруучу шаарды түптөө үчүн түзөңдүү, түшүмдүү жана бай топурактуу жерлерди тандашы керек. Калктуу конуш тоого жанаша, оң жана сол тарабында аккан же токтоп турган суу болушу керек. Шаардын чегинде чоң дарыялардан суу алып келүү үчүн каналдар курулат……»
«Гуан-цзы» трактаты, «Ду ди» бөлүмү («Жерден пайдалануу»)
ТҮШҮНДҮРМӨ
«Гуань-цзы» трактатынын «Ду ди» («Жерден пайдалануу»)
