Dai!” groet Martine in haar lae stem en vee uitnodigend met haar hand oor die gras langs haar. Maar Anne Deetlefs kyk om en sien haar seun.
“Boetie . . . jy’s vroeg terug!” adem sy verruk, hou een fyn versorgde handjie na hom uit. Hy soen dit, want hy weet dat sy dit verwag. En nie net verwag nie – sy dink dit kom haar toe! Dis na alles sý wat aan hom die lewe geskenk het, hierdie dokterseun van haar. Daarmee saam, dink sy, het sy aan hom alles gegee wat hom gemaak het wat hy is. Wat haar aanbetref, was dit net ’n kwessie van tyd voordat Dai sou dokter word en later spesialis. Soos ’n eier ’n kuiken en later ’n hoender word – sonder beplanning of arbeid. Hy kom mos darem uit ’n doktersfamilie, en dat haar enigste kind wel sélf die lus en belangstelling gehad het om vir ’n dokter te studeer, was gaaf maar toevallig. Verder glo sy dat sy studiejare in ’n roes van akademiese hoogtepunte en gesofistikeerde jolyk verstryk het. By dit alles het sy hom wel lief met dié erns waaroor sy beskik.
’n Gekompliseerde situasie, dink Dai – nie vir die eerste keer nie. En ek dra daartoe by; ek maak presies soos wat hierdie selfgesentreerde mensie wil hê; omdat . . . wel, omdat ek tog ’n soort liefde vir haar voel. Sy is immers my ma.
Hy vee speels met sy lang vingers oor haar wang, kry ’n innige kykie van haar.
“Hallo, dokter,” groet Adele, Martine se ma. Sy noem hom altyd dokter, en slaag daarin om iets sensueels in die titel te blaas, wat Dai ongemaklik laat voel.
Hy glimlag egter net en gaan sit op die gras langs Martine. Sowaar, dink hy, ek het aansien onder die lotuseters. As ek maar die helfte van hierdie aansien onder die regverdiges geniet het! dink hy met oordrewe emosie. Maar ek is moeg, só moeg om persona grata te wees in dié geselskap!
Martine sit een hand op sy knie en draai soepel om sodat sy op haar maag lê. Sy lag op na hom.
“En toe? Hoeveel ouens het jy vandag aanmekaar geskroewe?”
Dai grinnik net. Magtig, dink hy. Elke dag maak Martine só ’n grappie en sy dink dis snaaks!
Martine sien dat hy geen lus het vir grappies nie, en probeer die ander een van die twéé taktieke wat sy ken.
“Liefste . . .” fluister sy, en toe hy na haar kyk, vervolg sy harder: “Vertel my van Londen. Dit sal jou laat ontspan, en ek word nooit moeg om daarvan te hoor nie! Ek is buitendien seker dat jy my nog nie álles vertel het van die tyd toe jy daar was nie!”
“Vier jaar, my skat,” herinner sy moeder Martine. “Viér jaartjies was hy daar . . .”
Dai kreun innerlik. Hy weet immers wat hy nou veronderstel is om te sê. Dis nou as hy nie ’n ewigdurende argument wil ontlok nie. Maar hy dink onwillekeurig aan die lang nagte met die boeke voor hom, die ure met ’n pasiënt in die operasiesaal, die verskrikking van ’n sieke wat op die tafel sterf. Hy dink aan die klein Walliese seuntjie met die ongeneeslike beenkwaal. Aan die ellende wat oor hom gekom het toe hy die klein, bleek vingertjies in syne voel: “Doctor, I know you will make me well again . . .” Maande lank daarna het hy die knaende gevoel gehad dat ás hy maar méér geweet het . . .
Dan frons hy, leun agteroor op sy elmboë en kyk met sy oë op skrefies getrek na Martine:
“Wat het jou nou weer op dié onderwerp gebring? Sê my dít eers . . .”
Hy sien die effense gloed op Martine se gesig. Sy sit skielik regop, alle houdingsbewustheid daarmee heen. Die vlamrooi hare word met ’n skud van die kop teruggegooi. Hy ken Martine. Sy wil-en-sal nou.
“Ek het vanmiddag ’n bietjie op jou bed gelê en rus,” begin sy tog vriendelik. Dai se wenkbroue lig ’n fraksie en sy moeder sien dit.
“Sy was só moeg toe sy van die stad af kom, boetie,” paai sy, “toe sê ek sy moet maar ’n bietjie in jou kamer gaan rus!”
Hoekom in mý kamer as daar drie gastekamers is! wil hy vra. Maar hy bly stil. Hy gaan hierdie ding tou gee, besluit hy kwaad.
“En toe?” vra hy styf.
Martine skuif tot teenaan hom sodat hy haar warmte kan voel – en sonder dat hy wil of kan keer, word sy gesig sag. Sy sien dit en glimlag.
“Toe sien ek die vreemde brief op jou bedkassie . . .”
“Ja, dis uit Londen. Van Hugo Malan, lyk dit my,” sê sy ma en konsentreer weer op die kaarte in haar hand.
“Toe lees julle dit,” sê hy, steek sy hand uit en vat Martine se hare stewig agter haar kop vas. Hy voel met ’n ligte skok hoe sy stil en versigtig raak. “Martine . . .?”
“Nee . . . Dis maar net dat ek tóé aan Londen dink . . .”
“Ag toe nou, Dai!” por sy ma ergerlik oor haar skouer. “Moet nou nie snaaks wees met Martinetjie nie!” Dai ken sy ma. Sy gebruik verkleinwoordjies as ’n allerlaaste poging om sake in vrede te skik. Sy gaan haar nou-nou regtig vererg.
Hy sluit sy oë en gee hom oor. Hy weet tog waarop dit afstuur. Om saam met hom in Londen te wees, dink Martine, is ’n seker manier om haar kleim af te pen. Sedert sy terugkeer agtien maande gelede, glo sy ma ook dat as hy en Martine net eers sáám vreemde paaie bewandel het, dit sal dui op ’n finaliteit in hul verhouding. Die romantiek, glo hulle, is gesetel in die betowering van die verre vreemde. Dus probeer hulle gedurig om ’n toer te reël waarop hy en sy ma en Martine sal gaan, kwansuis om hom te laat herstel van sy kwaai studiejare . . .
“Dai . . .?” smeek Martine hier dig teen hom. Hy weet dat sy ma en Adele gespanne na hom sit en kyk. Deesdae lees hulle mos die maksimum betekenis in elke woord tussen hom en Martine. En dis asof die duiwel in hom vaar. Nou sal hy hulle wragtig iets gee om oor te wonder! Hy sak op sy rug neer en trek Martine saam met hom. Hy hou haar styf teen hom vas, soen haar vol op die mond. Dan druk hy haar langs hom op die gras neer. Soos altyd het hy die uitwerking van haar perfekte vroulikheid op hom onderskat, en dit neem hom ’n hele paar sekondes om sy kop helder te kry. Dis nog altyd die probleem. En dis nes Rieta vanmiddag gesê het. Sedert sy terugkoms was Martine nog altyd dáár, sag en begeerlik . . . En dit kos tog geen profeet om te sê hoe vasgedraai hy nog gaan raak nie. Sy wil jou hê, Dai, en sy sal jou kry! het Rieta gewaarsku. En die eerste maal kom daar in hom ’n klein flikkering van onrus.
Hy kyk na Martine, waar sy met geslote ooglede lê, ’n laggie speel om die vol mond. Genade, dink hy, hier mag mens niks doen wat nie doelgerig is nie. Dis veels te gevaarlik.
“Vertel ons . . . ons wag!” sê Adele veelseggend en met ’n ondertoon van tevredenheid in haar stem. Hy weet met ’n soort walging dat dit dom was om Martine hier te soen. Hy kompromitteer homself net en dit bring mee dat hy in ’n vorm gegiet word waarin hy nooit sal pas nie. En daar is geen middeweg nie. Sy ma sal nooit begryp dat Martine se liggaamlike bekoring – sonder dat daar liefde is – hom nie ewig aan haar kan bind nie. Want sy ma ontleed niks. Vir haar moes dinge nog altyd reg óf weg wees. Miskien is wég die oplossing . . .
“Dai, wat makeer jou?” vra sy ma skerp.
“Ek verlang na Londen,” sê hy dubbelsinnig. Hy sug asof hy ver en diep terugdink. “O, dit was vier heerlike jare. Snags is Londen natuurlik op sy beste . . .” Hy vertel en vertel. Eindig op wat vir sy gehoor na ’n akademiese noot klink: “Die professore het ons klas soms genooi vir ’n ete in Soho. Dáár’s darem baie wyshede kwytgeraak!” Hy dink aan die enkele keer wat ou professor Robin-Haley die klas genooi het, aan die einde van hul studiejare en ’n paar dae voordat die uitslae bekend sou wees
