İhtiyar Dost. Halid Ziya Uşaklıgil

Halid Ziya’nın, önemi ve değeri oranın­da tanınmamış eserlerinden biri olan “İhtiyar Dost”, edebiyat tarihle­rinde, ansiklopedilerde “hikâyeler” kategorisinde değerlendirilmektedir. Oysa içerdiği yazılar, gerçek an­lamıyla, birer hikâye olmaktan epey uzak ve ayrı ürünlerdir. Bizzat yazarın kendisi de bu yazılar için “Bunlar hikâye midir, makale midir? Makaleye ben­zeyen hikâye yahut hikâyeye benzeyen makale midir? Vasfı bu derece iki cihete müşterek olan bu yazılara makale şek­linde hikâye veya hikâye şeklinde makale demek de müm­kün…” demektedir ve ona göre bu eser, bir “düşünceler romanı”dır. Peki, esere adını veren İhtiyar Dost kimdir? İhtiyar Dost bazen bir sosyolog, bazen bir psikolog, bazen bir botanikçi, bazen bir ekonomist, bazen bir tıp uzmanıdır. Bunların yanında, diğer alanlarda da uzmanlaşmış, kendini geliştirmiş bir bilgedir. Onun bilgisinin yanı sıra tecrübesiyle, politikadan sanata, teknolojiden hukuka, kültürden ekonomiye, pek çok alandaki tartışmalı konu açıklığa kavuşur. Yaşadığı devrin sorunları ve ileride baş gösterebilecek sıkıntılar tüm açıklığıyla resmedilir.