qaş-qabağını tökdü:
– Ay yoldaş, fasilə vaxtı adamın qabağını küçədə kəsməzlər, qanacağın olsun, bura idarədir?
Hülqumum bir neçə dəfə qalxıb-endi, dodağım titrədi, öz səsimdən özüm ürkdüm.
– Əmioğlu…
Şeydayev dayandı. Elə bil kişinin üzündəki maskanı çıxarıb təzəsini taxdılar. Özü də, dodaqları da, gözü də güldü. Sinəmi sıxan ağırlıq yox oldu, sinədolusu nəfəs aldım. İlk addım atılmışdı. Ancaq sonra nə etmək lazım gəldiyini müəyyənləşdirə bilmədiyimdən susurdum.
Şeydayev əvvəlcə üzümə, sonra isə paltomun şişmiş sinəsinə baxdı. Elə bu an haradansa əsən külək, xoşbəxtlikdən paltomun yaxasını açdı. Araq şüşəsinin ucu göründü. Şeydayev təklif gözləmədən əlini uzadıb cibimdən şüşəni çıxartdı. Tələsik qoynunda gizlətdi.
– Lap yerinə düşdü, əmioğlu, deyəsən, hal əhlisən. Gedək bizə, əla pitimiz var.
– Çox sağ olun, toxam.
– Yaxşı, məni gözlə. Qayıdan kimi birbaş yanıma gəl.
– Bəs hesabdar?
Şeydayev gülümsündü. O aralanandan sonra uzaq yol yorğunu kimi süst düşdüyümü hiss edib bir daşın üstündə oturdum.
Fasilədən sonra baş mühasib iki dəqiqənin içində tələbnaməni yoxladı, lazımi düzəlişlər edib qol çəkdi, çek yazdı. Mən sevincək ayağa durdum, qapıya doğru qaçdım, ancaq birdən dayanıb geri döndüm. Eşitmişdim ki, çox vaxt bankda pul olmur, ya da müdir qəsdən gələnləri əliboş geri qaytarır və deyir ki, get üç gündən, ya da bir həftədən sonra gəl. Bəzən bu get-gəl o qədər uzanır ki, çekin vaxtı qurtarır və adamlar yenidən baş mühasibin yanına gəlməli və təzədən çek yazdırmalı olurlar.
Şeydayev, deyəsən, ürəyimdən keçənləri duydu. Gözlərini qıyıb gülümsündü:
– Çeki mənə ver.
Verdim. Baş mühasib çeki əlinə alıb kənarındakı işarəni göstərdi.
– Bunu görürsənmi?
– Görürəm.
– Bilirsən bu nə deməkdir?
Çiyinlərimi çəkdim.
– Bu o deməkdir ki, sən əmioğlumsan, səni ləngitmək olmaz. Ancaq xərci var.
– Nə qədər?
– Bir palazqulaq yüzlük.
…Elə həmin gün evimizə belə dəymədən pay-piyada yola düşdüm. Axşama özümü kəndə çatdırıb müəllimlərin pulunu payladım.
Aradan bir ay keçdi. Direktor məni yanına çağırdı.
– İslam, maaş dalınca getmək istəmirsən?
– Yox, əmioğlu, bu dəfə özün getsən yaxşıdır.
CƏRİMƏ
Səhər tezdən qapıları döyüb gülə-gülə qəzet paylayan oğlan bu dəfə Arifi şübhə və təəccüblə süzdü. Jurnalı və qəzeti verdikdən sonra əlindəki dəftərçəni irəli uzadıb: "Qol çəkin", – dedi və ağzıbağlı zərfi ona verib uzaqlaşdı. Arif qapının arasından süzülən işığın qılınc kimi kəskin zolağında aydın görünən zərfi açdı. Hərflər ekrana düşmüş rəqəmlər kimi aydınlaşıb böyüdü. "Bu gün, 1949-cu il mart ayının 15-də, səhər saat onda məhkəmə icraçısının yanında olmalısınız. Əks-təqdirdə inzibati tədbir görüləcəkdir". Kağızı bir neçə dəfə o üz-bu üzə çevirib yazıları təkrar-təkrar oxusa da, bir şey başa düşə bilmədi. Mətbəxdə xörək bişirən ev sahibəsinin şübhəsini artırmamaq üçün tələsik otağa keçdi. Bütün planları pozulub fikri alt-üst oldu. O bu gün evdən çıxmamağı, axşamacan, lap elə gecəyarıyacan oturub sabahkı imtahana hazırlaşmağı qərara almışdı. Fikrindən dönmək istəmədi. Stəkandakı yarımçıq çayını içdi. Köynəyini əyninə keçirdi. Kitabı qabağına çəkib kağız-qələm götürdü. Ancaq beş dəqiqə keçməmiş hiss etdi ki, gözü kitabın sətirlərində olsa da, fikri məhkəmədədir. "Əks-təqdirdə inzibati tədbir görüləcək". "Axı mənim məhkəmədə nə işim var?" Əlacı kəsildi. Paltarını tələm-tələsik geyinib bayıra çıxdı.
Havanın soyuqluğundanmı, yoxsa həyəcanlandığındanmı, nədənsə üşürgələndi. Pencəyinin yaxasını düymələyib sürətini artırdı. Son günlər haralarda olduğunu, kimlərlə oturub-durduğunu bir-bir yadına saldı. Kitabxanalardan başqa heç yerə getməmişdi. Tramvaydan gedə-gedə atlanmamışdı. Küçə hərəkəti qaydalarını pozmamış, restorana getməmişdi. Danışmaqla da arası uşaqlıqdan yox idi. Bəs onda günahı nəydi?
Məktubda yazılan ünvanı tapdı. Qaranlıq dəhlizdən keçib lazım olan otağın qapısı ağzında dayandı. İçəri girməzdən əvvəl üst-başını yoxladı. Əlini daraqlayıb saçını bir neçə dəfə geri itələdi. Hərəkətlərinə sərtlik və cəsarət verib qapını açdı:
– Olar?
İri yazı masasının arxasında oturub toz basmış qovluqları araşdıran kişi başını qaldırmadan gözünün altından sərt-sərt Arifə baxdı.
– Qapını açandan sonra icazə istəməzlər.
– Məni siz özünüz çağırmısınız.
Əlindəki kağızı irəli uzatdı. Kişi qovluqları kənara itələyib qolu ilə masanın üstündəki şüşənin tozunu sildi və qələmi mürəkkəbə batırıb nəyəsə qol çəkəcəkmiş kimi hazır dayandı.
– Verin görüm.
Arif çağırış vərəqəsini verdi. O heç nə soruşmadan kağızı aldı. Qovluqlardan birini götürüb saralmış vərəqləri xeyli çevirdi. Axtardığını tapdıqdan sonra əlindəki göndərişi qovluğa yapışdırdı. Qələmi bu dəfə qırmızı mürəkkəbə batırıb solaxayı qeydlər etdi və yenə başını qaldırmadan dilləndi:
– Yüz manat verməlisiniz.
– Nə üçün?
– Şahidlikdən imtina etdiyinizə görə məhkəmənin qərarı ilə cərimə olunmusunuz.
– Nə şahidlik?
– Bilmirəm. Zəhmət olmasa, qol çəkin və cəriməni ödəyin.
Arif indi onun sifətindəki dənəbir çopurları, qonur gözlərindəki sakit, ancaq amiranə baxışlarını,
