Bura Bakının mərkəzindən gəlmək üçün bir neçə saat vaxt sərf etməlisən. Təpələrin, cadar-cadar olmuş düzənliklərin arxasında yerləşən Umbakı yolları sonuncu dəfə 2008-ci ildə təmir edilib. İndi elə vəziyyətdədir ki, hər gün bura işə gələn həkimlər üçün əzaba çevrilib.
Cüzam infeksion xəstəlikdir, qida azlığı, anti-sanitariya şəraiti buna gətirib çıxarır.
Bu xəstəliyin sağalması mümkün olmasa da, onun ətrafdakılara yoluxmasının qarşısını almaq mümkündür. Sümükdə ərimə, əzələ qrupunun tədricən nazikləşib yox olması, görmə qabiliyyətinin itirilməsi, daxili orqanlarda müəyyən dəyişikliklərin əmələ gəlməsi cüzamın əlamətləridir. Cüzama tutulan şəxslər öz görünüşünü də get-gedə itirir.
Xəstəliyi yüngül daşıyanlar burda deyil, dispanser nəzarətindədirlər.
Təmasda olduğunuz xəstələr müalicə olunmuş xəstələrdir. Necə ki vərəmli xəstələr müəyyən müddət müalicə kursu keçdikdən sonra onlarla təmasda olmaq, cəmiyyətdə olmaq, ailədə yaşamağa icazə verildiyi kimi, bunlara da ailəsi ilə, kənardakı şəxslərlə təmasa icazə verilir. Amma bir şərtlə ki, onlar iaşə müəssisələrində işləyə bilməzlər. Ümumiyyətlə isə, müalicəyə gecikəndə bir daha gün üzünə çıxmırsan”.
…Telefonu çıxarıb nömrələrə daxil oldu və lazım olan adamın adını tapmağa çalışdı.
Arxada qalmiş gəncə
Onlar “Xan” bağında üzbəüz çay süfrəsi arxasında oturmuşdular, ancaq çaylara heç biri əl vurmamışdı.
Ümman danışır, Loğman isə maraqla qulaq asırdı…
Ümman öz otağına keçən kimi Loğmana zəng edib, onunla görüşmək istədiyini bildirdi. Loğman Həsənin cinayət işini araşdırarkən bir neçə dəfə zəng edib Ümmanı prokurorluğa çağırmışdı. Elə o vaxtdan Ümman onun nömrəsini telefona qeyd etmişdi.
– İndi nə etmək fikrindəsən? – Loğman soruşdu.
– Bilmirəm, anam məni cəmiyyətdən təcrid etmək istəyir. Umbakıya göndərəcək. Bir də yanıma gələn deyillər, – qız nisbətən özünə gəlmişdi. İndi sakit və qəmli səslə danışırdı. O, sözünün sonunda, az qala, yalvararaq dedi. – Mənə kömək elə, Loğman!
Loğmanın tükləri biz-biz olmuşdu. Bu vaxta qədər cüzam barədə bircə şey belə eşitməmişdi. Ümmana necə kömək edəcəyi barədə düşünə bilmirdi. Sanki beyni donmuşdu.
– Kömək eləməsən, evdən qaçacam, – Ümman dedi.
– Bu, yoluxucu xəstəlikdir?
– Həkimin dediyinə görə, yoluxma ehtimalı çox azdır, – bunu deyib qəhqəhə çəkərək güldü. Amma bu gülüş sevincin yox, kədərin, insan faciəsinin göstəricisi idi. – Qorxma, sənə keçməz!
– Heç də gülməli deyildi, – Loğman ciddi səslə dedi.
Ümman onun iradı qarşısında o dəqiqə özünü yığışdırdı.
– Ən yaxşısı, bu gecə evdə qal, ananın yanında. Çalış, onu dilə tutub fikrindən daşındır! Yoxsa Umbakıda çürüyəcəksən.
– Təsəlli üçün çox sağ ol!
– İroniyan yersizdir. Təsəllilər dərdə dözmək üçündür, həll etmək üçünsə reallığı düşünüb addım atmaq lazımdır.
Susdular.
Anasının onunla bu cür rəftarına baxmayaraq, hələ də ona ürəyi ağrıyırdı. Qadının halını başa düşməyə çalışırdı. Bircə qızını güclə böyüdüb, oxudub, indi də onu soyuq cəhənnəmə göndərəcəkdi. Hələ xəstəliyini bilən olsa, ailədən hər kəs üz çevirəcəkdi. Anasının buna məcbur olduğunu anlayırdı…
– Çayını soyutma! – Loğman məsləhət gördü.
– İstəmirəm… – deyib bir qədər susduqdan sonra əlavə etdi. – Mən Umbakıya getmək istəmirəm!
– Onda gücü dilinə ver! Şirin dil ilanı da yuvasından çıxarar. Çalış, ananı fikrindən daşındır! Hərçənd mənim başa düşdüyüm qədərilə bu, çətin məsələdir. Deyəsən, sənin anan əsl kommunistdir, – Əliyev gülümsədi.
– Hə, ən öndə gedənidir, – Ümman da güldü.
Qız güləndə daha da gözəl görünürdü. O, Ümmanı evinə qədər ötürdükdən sonra maşınında oturub bir qədər düşündü. Hava qaralana yaxın gəlib mənzilinə çıxdı. Yaxşı ki Mədinə vardı. Onunla başını qatır, bir qədər kefi açılırdı. Mədinənin dörd yaşı olsa da, çox ağıllı uşaqdır. Hərdən də çox qəribə suallar verir. Məsələn, bu yaxınlarda gəlib atasının yanında oturub soruşdu:
– Ata, “qoluboy” nədir?
– Rəngdir, – Loğman bir qədər tutulub cavab verdi. – Sən bu sözü hardan eşitmisən?
– O gün eyvandan baxanda aşağıdakı oğlanları gördüm, biri qışqırıb o birinə “qoluboy” dedi. Sonra da dalaşdılar.
Loğman Mədinəyə qulaq asandan sonra xeyli güldü. Nəzrin də bu gülüşə qoşuldu. Amma Mədinə heç cürə onların gülüşünün səbəbini başa düşmürdü. Lakin istənilən halda gənclərin yüksək səslə biədəb sözlər işlətməsi onların mədəniyyət, intellekt səviyyəsinin aşağı olmasını göstərir. Təəssüf, gənclər kitab, musiqi, rəsm və digər mədəniyyət sahələrindən uzaqdırlar. Təbii ki, istisnalar var. Bir xalqı məhv etmək üçün onun təhsilini, mədəniyyətini məhv etmək lazımdır. Yekunda dünyada bircə mədəniyyət qalmalıdır – əxlaqsızlıq. Çünki yeni dünya nizamı bunu tələb edir ki, cəmiyyəti rahat idarə edə bilsin.
Axşam yeməyindən sonra öz otağına keçib masa arxasında oturdu. Həyat yoldaşı Gülnarın sağlığında aldığı “LG” markalı notbukunu açıb internetə qoşuldu. Vikipediyaya və digər qaynaqlara girib cüzam xəstəliyi ilə maraqlanmağa başladı:
“Buranı “lənətlənmiş insanların məkanı” adlandırırdılar. Burada olanları hamıdan ayırıblar və biz orada, şəhərlərdə və kəndlərdə olan ailələrimizdən ayrı düşmüşdük. Deyirlər ki, Cəhənnəm adasında yaşayırıq. Ola bilər…
83 yaşlı Çxon Çjun gülümsəyərək danışır. O da yüzlərlə cüzamlı kimi bu adada yaşayır.
Cənubi Koreyada cüzam xəstələrinin cəmiyyətdən tam təcrid edilməsi
