BİR MÜƏLLİMİN XATİRƏLƏRİ
“Xatirə Ədəbiyyatı” silsiləsindən 56-cı kitab
Ön söz
Tanınmış təhsil eksperti, 45 illik pedaqoji fəaliyyəti dövründə təyinat üzrə kənd müəllimliyindən məktəb direktoru, elmi işçi, təhsil şöbəsinin müdiri, Bakı Təhsil İdarəsində sektor müdiri kimi, təhsilin aşağı və yuxarı idarəetmə orqanlarında böyük həyat yolu keçmiş, çoxlu sayda proqram, tədris vəsaiti, elmi-pedaqoji, tənqidi-analitik yazıların müəllifi Nadir İsrafilovun “Bir müəllimin xatirələri” adlı növbəti kitabı geniş oxucu kütləsinə təqdim olunur.
Kitab müəllifin müxtəlif illərdə, ayrı-ayrı mətbuat orqanlarının səhifələrində dərc olunmuş, uşaqlıq illərindən, başlayaraq orta məktəb dövrü, ali təhsil və aspirantura həyatı, habelə pedaqoji fəaliyyəti ilə bağlı yadda qalan bəzi məqamların toplusundan ibarət olub oxucuda keçən dövrlərə, qiyabi də olsa, nəzər salmaq, müvafiq müqayisələr aparmaq, bir daha həmin anları yaşamaq imkanı yaradır.
Əsasən, müdrik kəlamlar, hikmətli sözlərə istinadən qələmə alınmış xatirələrin hər məqamı müəllifin keçdiyi həyat yolunun bilavasitə təhsilə bağlılığı, təhsilin onun həyatında, gələcək karyerasındakı rolu ilə əlaqəli şəkildə, konkret, düşündürücü faktlar əsasında nəzərdən keçirilir, diqqət təlim və tərbiyənin bir çox aspektlərinə yönəldilir. Müəllif sonda bu nəticəyə gəlir: “Keçmişi də, gələcəyi də ancaq indinin işığında görmək olar”.
Kitabı oxuyub başa vurduqdan sonra, bir daha əmin olursan ki, “Keçmişi də, gələcəyi də, ancaq indinin işığında görmək olar”; “İnsan sahib olduqlarının deyil, reallaşdırmaq istədiklərinin cəmidir”; “Gələcəyi müəyyənləşdirmək istəyirsinizsə, keçmişi öyrənin”; “Gələcəyinizi proqnozlaşdırmanın ən yaxşı yolu onu qurmaqdır”; “Optimizm daha yaxşı gələcək yaratmaq üçün strategiyadır”.
“Ali kateqoriyalı müəllim”, Azərbaycan SSR “Xalq maarif əlaçısı” kimi fəxri adlara, bir çox medallara, mükafatlara, fəxri fərmanlara, beynəlxalq sertifikatlara, döş nişanlarına layiq görülmüş, çox sayda proqram, tədris vəsaitləri, metodik tövsiyələr, elmi-pedaqoji, tənqidi-analitik məqalələrin müəllifi olan Nadir İsrafilov bu gün də Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şuranın və “XXI Əsr Təhsil Mərkəzi” İctimai Birliyinin sədr müavini, “Azərbaycan Valideyn-Müəllim Assosiasiyası” İctimai Birliyi ekspert qrupunun rəhbəri kimi fəaliyyətini davam etdirir, təhsilimizə öz yaradıcı, layiqli töhfəsini verir.
Ümidvaram ki, dəyərli pedaqoqumuz Nadir İsrafilovun “Bir müəllimin xatirələri” adlı bu yeni kitabı, nəinki təhsil işçiləri, bütövlükdə geniş oxucu kütləsi üçün də maraqlı olacaq. Kitabı oxuyan hər bir kəsdə kimin kim olması, hansı əqidəyə xidmət etməsi haqqında aydın təsəvvür yaranacaq.
Şəmil SADİQ
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Uşaqlıq saflığını itirməyən insana böyük insan deyilir
“Uşaqlıq məntiqin yuxuda olmasıdır”, “Uşaqlıq görməyən insan gələcəkdə pis vətəndaş olacaq”, ”Sevgi görməyən uşaq uşaqlığını yaşaya bilmir. O, müdafiəsiz böyüyə çevrilir”, “Uşaqların nəsihətdən çox yaxşı nümunəyə ehtiyacı var”, “Uşaqlara susmağı öyrədin… Danışmağı özləri də bacararlar”, “Uşaqlar olmasaydı, insanlığı bu qədər sevə bilməzdik”, “Uşaqlarda dəcəllik hissini öldürsəniz, heç vaxt müdrik insan yetişdirə bilməzsiniz”, “Hər uşaq bir tərəfdən dahi və hər dahi bir tərəfdən uşaqdır”, – deyiblər müdiklər. Psixologiya elminin öndə gedən, dünyada ən tanınmış və dəyərli elm adamlarından olan İsveçrə psixoloqu Karl Qustav Yunqun təbirincə desək, uşaq vaxtı özümü çox tənha hiss edirdim. Hələ də elə hiss edirəm, çünki bəzi şeyləri bilirəm və bunları heç bilməyən, ya da bilmək istəməyən insanlara ipucları verməyə çalışıram”.
Biz, əslində, tənha olmamışıq, ancaq o qədər öz uşaqlıq aləmimizə qapılmışdıq ki, sanki özümüzdən başqa heç nə görmür, heç nə hiss etmirdik. Yüngül dəcəlliyimiz olsa da, nəsihətlərə qulaq asmışıq, böyük-kiçik tanımışıq, yerimizi və həddimizi bilmişik. Belə bir deyim də var ki, uşaqlar valideynlərinə sevgi ilə həyata başlayırlar. Böyüyəndə isə onları mühakimə etməyi üstün tuturlar. Hərdən onları bağışlamırlar da. Biz belə uşaqlardan olmamışıq.
Nə yeniyetməlik, nə gənclik, nə də yaşımın hazırkı çağının hansısa anı uşaqlıq illərim qədər yaddaqalan olub, yaddaşımda bu qədər dərin iz buraxıb. Digər yaşıdlarım kimi mən də dövrün qayğılarla dolu mühitində böyümüş, boya-başa çatmışam. Amma qayğının nə olduğunu bilmirdik. Bilə də bilməzdik, çünki ətrafımızdakıların hamısı eyni qayğılarla, eyni dərəcədə əhatə olunmuşdu. Rayonumuz, əsasən, yeni salınmış fəhlə şəhərciyindən ibarət idi. Böyük bir konserv zavodu ölkənin dörd yanından gələnlərin əsas iş yeri sayılırdı. Valideynlərim də orada çalışdıqlarından zavodun yaxınlığında işçilərin uşaqları üçün tikilmiş uşaq bağçasına gedib beynəlmiləl mühitdə tərbiyə alırdıq.
Erkən uşaqlığımla bağlı ən yaddaqalan, hələ də yaddaşımdan silinməyən ən maraqlı hadisə SSRİ rəhbəri Nikita Xruşşovla görüşüm olub… Birinci sinifdə oxuyurduq. Bu ərəfədə şəkillərini yalnız qəzet və jurnallarda gördüyümüz, səsini radio vasitəsi ilə eşitdiyimiz, yaşadığımız böyük, qüdrətli ölkənin rəhbərinin Azərbaycana gəlişi gözlənilirdi. Bütün ölkə ayaqda, “gözdə-qulaqda”, biz də adəti üzrə məktəbdə idik. Səhər saatlarında qalstuklu, şıq geyimli üç rəsmi şəxs sinfə daxil oldu. Uzun müşahidə və məsləhətləşmələrdən sonra diqqət və nəzərləri mənə, bir də sinif yoldaşım olan bir qıza tuşlandı. Hər ikimizi dərsdən azad edərək “Villis” deyilən maşına əyləşdirib dəmiryol vağzalına gətirdilər. Hələ nə baş verdiyini bilmirdik. Görünür, məni ona görə seçmişdilər ki, sinifdə ağ köynək, qara şalvarda olan yeganə oğlan idim. Yəqin ki, qız da eynilə ağ köynək və qara ətək geyindiyindən diqqətlərini cəlb etmişdi. O dövrlər kasıblıq idi, kimin nəyi var, onu da geyinirdi. Anam səliqə-səhmana çox önəm verdiyindən məni məktəbə göndərərkən, adətən, üst-başıma xüsusi diqqət yetirirdi.
Sən demə, ölkənin “baş rəhbəri” regionlara səfərlər edərkən qabaqcadan planlaşdırılmış müəyyən yerlərdə “ayaq saxlayıb” ölkə zəhmətkeşləri ilə görüşürmüş. Belə bir görüş bizim şimal bölgəsində də nəzərdə tutulubmuş. Nəhayət, yolların təhlükəsizliyini yoxlayan bir qatar keçdikdən sonra dörd vaqondan ibarət digər qatar gəldi. Orta vaqondan bəstəboy, sadə geyimli, gülərüz bir adam xalçalar döşənmiş perrona qədəm qoydu. Bu adam Stalindən sonra 15 respublikadan ibarət Sovetlər Birliyinə rəhbərlik etmiş, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, üç dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, ayaqqabıları ilə dünyanı hədələyərək bütün dünyaya meydan oxuyan Nikita Sergeyeviç Xruşşov idi. O zamankı ənənəyə əsasən duz-çörəklə qaşılanandan dərhal sonra mən və sinif yoldaşım olan qız gül-çiçək çələngini ona təqdim etdik. Böyük rəhbər üzündə razılıq təbəssümü ilə başımıza sığal çəkdi.
N.S.Xruşşovla görüşümüz məktəbdə nüfuzumu artırdı. Hamı şansıma sanki qibtə edirdi. Elə həmin günün səhəri sinif yığıncağı keçirib məni “sinifkom” seçdilər və məktəbi bitirənə qədər də bu “post”da qaldım…
Xatirələr zəngin olmasa, xəyallar solğun olar
İndi hər dəfə o dövrün həqiqətlərini və ziddiyyətlərini özündə əks etdirən “Böyük dayaq” filminə baxanda istər-istəməz, bir vaxtlar gül dəstəsi təqdim etdiyim N.S.Xruşşov yadıma düşür. Filmdəki Rüstəm kişi ilə Kələntərin dialoqunu
