p>Ədəbiyyatımızda dedektiv janrının əsasını yaradan yazıçı Cəmşid Əmirovun oğlu ədliyyə polkovniki Çingiz Əmirovun əziz xatirəsinə…
I
O, qarşısındakı boz rəngli, böyük, qalın dəmir qapını ehtiyatla döydü. Onu yaxınlıqdakı pəncərədən görmüşdülər. Yüngül uğultu səsi gəldi, qapı açılmaq üçün çərçivəsindən boşaldı, deyəsən elektrik düy-məsi ilə idarə olunurdu. Açılan yolun sağ tərəfində dəmir barmaqlıq-larla ayırılmış arakəsmədə əli silahlı bir neçə əsgər dayanmışdı.
O, salamlaşdıqdan sonra köynəyinin döş cibində səliqə ilə saxladığı vərəqi barmaqlıqların arasından yaxındakı əsgərə uzadıb özünü təqdim etdi:
– Şəfi Osmanlı… məni baş idarədən göndəriblər, rəisi görmə-liyəm.
Əsgərlər onu maraqla başdan-ayağa süzdülər. Narahatlıqla kağızı bir-birlərinə ötürdülər. Nəhayət ki, bir qədər ucaboylusu dil-ləndi:
– Aha.., işləməyə göndəriblər, belə de da. Rəis çöldədi, – kağızı ona qaytardı, – çıx çöldə gözlə, gələndə göstərərik görüşərsən.
Müəssisənin ətrafı çox da böyük olmayan meşəlik idi. Bura gələn yolun sol tərəfində ayrı-ayrı üç balaca birmərtəbəli otaqlar tikilmişdi. Otaqlarda hərbi formalı adamlarla yanaşı mülki işçilər də çox idi.
Boz rəngli, iri, açılarkən relsin üzəri ilə hərəkət edən qapının zəhmindən adama elə gəlirdi ki, bu qapıya heç tank da təsir edə bilməz. Darvazanın hər iki tərəfində və oradan meşənin içərisinə doğru uzanan, hündürlüyü beş metrdən az olmayan, üstü dəmir torlar, tikanlı məftil-lərlə örtülü hasarların başında müəyyən qayda ilə düzülmüş, vışka deyilən qaravulxanalar, onlarda isə əli avtomatlı əsgərlər gözə dəyirdi.
Hündür, qalın divarlar, göz işlədikcə uzanan tikanlı məftillər, əjdaha ağzına bənzər qapı, vışkada dayanmış əsgərlərin narahat baxış-ları, divarın o tayındakı xoşagəlməz həyatdan, yeknəsək, üzücü dünya-dan xəbər verirdi.
Şəfi gəlib-gedənə mane olmamaq üçün yoldan kənara çəkilib, otaqlardan birinin qarşısında dayandı. Elə təzəcə dayanmışdı ki, içəridən bir qadın onu səslədi:
– Ay oğlan, bura gəl, səninləyəm.
Şəfi səs gələn tərəfə getdi. Köhnə, rəngi solmuş, neçə-neçə insanlar yola salmış şkafların arasında, darısqallıqdan ayaq atmağa yer olmayan otaqda, ortayaşlı bir qadın oturmuşdu.
– Kimi axtarırsan?
– Salam əleykim, rəisi görməliyəm.
– Əleyküm. Xeyirdirmi?
– Xeyir deyəndə ki, işləməyə gəlmişəm.
– Nadzor?
– Xeyr, ofiser.
– Əmrini almısan? Baxım.
Şəfi bayaqdan ehtiyatla, əzilməmək üçün əlində saxladığı kağızı qadına verdi.
– Dəstə rəisi… aydındır. Mənim adım Elmiradı, müəssisənin otdelkadrıyam. Əliməmməd müəllimi tanıyırsan? Rəisi deyirəm ey, gələndə mən sənə göstərərəm görüşərsən. O, üstünü yazandan sonra kağızı mənə verərsən, məndə qalacaq.
Qadın maraqlı nəzərlərlə gələcək dəstə rəisinə baxdı və soruşdu:
– Bura gəlməmişdən əvvəl hansısa zonda işləmisən?
– Yox. İşləməyə burada başlayacagam.
– Eybi yox, öyrənərsən. Təzə-təzə çətin olur, sonra alışacaqsan. Bu rəis gələndən nə qədər işçi getdi buradan. Köhnələr gedir, yerinə təzələr gəlir. Yazıqları qınamalı deyil axı, kim isti yerdən qaçar? Heç pişik də qaçmaz.
Bu arada pəncərədən dəbdə olan son markalı, qara rəngli xidməti avtomobilin gəlişi göründü.
– Rəis gəldi, bax o, bizim Əliməmməd müəllimdir, – Elmira qabaqda rəislərə məxsus tərzdə oturmuş kişini göstərdi.
Əliməmməd hündür, həm də kök, dazbaş, hər tərəfinə nəzarət edə biləcək cəld, iri gözləri olan ciddi görkəmli kişi idi. O, mavi, qısaqol köynək geyinmişdi. Ağır-ağır, tələsmədən maşından düşdü. Rəis maşından bir neçə addım aralanmışdı ki, göz qırpımında ətraf otaqlardan çoxlu hərbi geyimli adamlar peyda oldu və ona təzim edə-rək başına yığıldılar. Əliməmməd onlarla görüşüb, dinlədikdən sonra hərəyə bir göstəriş verdi. Yığışanlar hərəsi bir tərəfə yollandı.
Adamlar dağılışanda Şəfi ona yaxınlaşdı:
– Əliməmməd müəllim, sizi bir dəqiqəliyə narahat etmək olar?
O, bütün iri gövdəsi ilə Şəfiyə tərəf döndü. Şəfi onun az qala adamı dəlib keçən baxışlarını, üzünə zəhm verən sifət cizgilərini ya-xından gördükdə, filmlərdə tamaşa etdiyi həbsxana rəislərinin sifəti gözləri önündə canlandı. Artıq bu filmdəki deyil, əsl həbsxana rəisiydi, durmuşdu önündə.
– Əliməmməd müəllim, – əlindəki kağızı ona uzatdı, – məni sizin müəssisəyə işləməyə göndəriblər.
Rəis kağızı diqqətlə oxudu, sonra Şəfinin daxilinə baxırmış kimi gözlərinin dərinliklərinə qədər baxdı.
– Bu kağızı ver otdelkadra, özünə buraxılış vəsiqəsi yazdır, səhər saat doqquzda işdə ol, sabahdan işdəsən. Hərbi geyimin əynində olsun!
– Aydındır, oldu, – Şəfi cavab verdi.
Əliməmməd kağızı ona qaytarıb, cəld addımlarla bayaq Şəfi-nin çölə qaytarıldığı qapıya – müəssisənin nəzarət-buraxılış məntəqə-sinə daxil oldu. Onu görən bütün hərbi forma geyinmiş insanlar farağat vəziyyətini alıb əsgəri qayda ilə salam verirdilər.
Birinci iş günü olduğu üçün səhər Şəfi işə yarım saat tez gəldi. Elektriklə açılıb-örtülən üç zəhmli dəmir qapını keçdikdən sonra uzunsov ikimərtəbəli binanın çox da böyük olmayan həyətinə daxil oldu. Həyətdə böyük tut ağacları ilə yanaşı səliqə ilə əkilmiş gül-çiçəklər, bəzək kolları, tənəklərdən sallanmış üzüm meynələri göz oxşayırdı. Həyətin yuxarı tərəfində binanın ikinci mərtəbəsinə qalxan taxta pilləkən səmtdə, ətrafında uzun oturacaqlar, içərisində müxtəlif ölçüdə qırmızı, xırda balıqlar üzən dairəvi hovuz vardı.
Hovuzun ətrafındakı oturacaqlarda ondan artıq leytenantdan başlamış polkovnik-leytenantadək müxtəlif rütbəli zabitlər əyləşib, bir-birinə aman vermədən söhbət edirdilər. Şəfi onlara yaxınlaşıb salamlaşmaq məqsədi ilə:
– Sabahınız xeyir! – söylədi.
Hamı söhbətinə ara verib sözarası onun salamanı alaraq, göz-ucu süzüb, söhbətlərinə davam etdilər. Onlardan bir qədər cavanı, gözü eynəkli oğlan yanında əyləşmək üçün Şəfini dəvət etdi:
– Gəl otur, kənarda dayanma, təzə gəlmisən?
– Yox, oturmuram, sağ olun! Hə, təzə gəlmişəm.
– Dəstə rəisisən?
– Bəli.
Dəqiqələr
