mənsub olduğu haqda danışılanları eşitmişəm.
Deyirlər, bütpərəstlər üçün bu yerlər müqəddəs idi. Əvvəlki kimi o təpələrin yamacındakı çuxurlarda onların daşlarını tapmaq olar.
O, qırışmış əli ilə göyə ucalan yüksək təpələrin zirvəsini bürümüş qalın meşələri göstərdi. Ağacların başını kəsdirən duman, yaşıl çətirlərə qara və boz çalar verirdi.
– Keltlər bu yeri lənətləyiblər, mən sizə dəqiq deyirəm.
Xaç gəzdirən hər kəsə ölüm gətirdilər!
Martin Borr bu cəfəngiyatı eşitmək istəmirdi. Romadan tutmuş Britaniyaya qədər ən yaxşı alimlərin başçılığı altında elmə yiyələnən bu gəncin 32 yaşı vardı. Və bura öz işinin peşə-karları ilə həqiqəti aşkar etmək üçün gəlmişdi.
8
Geriyə çevrilən Martin balaca bir kəndi göstərərək, əlini yel-lədi və üç atlı atlarını mahmızladı. Onlardan hər biri öz vəzifəsini bilirdi. Martin tələsmədən, yolda gördüyü hər şeyi öy-rənərək və qiymətləndirərək, onların ardınca getdi. Bu kiçik dağlıq vadidə Hayqlen adı ilə tanınan tənha kənd bu ət-raflarda öz saxsı qabları ilə məşhur idi. Gil qaynar bulaqlardan əldə edilirdi, yüksəklikdə meşənin üzərində sürünən bu dumanlı tüstü bununla izah olunurdu. Deyilənlərə görə, yerli bişirmə üsulu və gilin tərkibi gizli saxlanılan sirr idi, bunu yalnız kənd sakinləri bilirdi.
İndi isə bu sirrlər həmişəlik itirilmişdi.
Araba taqqıldayaraq çovdar, yulaf, paxlalılar əkilmiş sahələrin, tərəvəz ləklərinin yanından keçərək gedirdi. Bəzi sahələrdə məhsul bu yaxınlarda yığılmışdı, digərləri isə, görünür, yandırılmışdı. Doğrudanmı kənd sakinləri həqiqətdən şübhələniblər?
Araba vadiyə düşən kimi, içəridə hökm sürən dəhşəti qismən gizlədən yüksək çəpərlərlə əhatəyə alınmış qoyun ağılları göründü. Təravətli otlaqlar şişmiş qoyun cəsədlərinin yüzlərlə
yun qalaqlarının çopurluğu ilə ala-bəzək olmuşdu. Həmçinin kəndin yaxınlığında ölümə yaxalanmış batıq gözlü donuz və
keçi cəsədləri də yerə sərələnmişdi. Tarlada əvvəlki kimi kotana qoşulmuş bir cüt zorba öküz sərilmişdi.
Araba ağacların yaşıllığında gizlənmiş kəndə çatdı. Ətrafa tam səssizlik çökmüşdü. Səyyahları nə itlərin hürməyi, nə to-yuqların qaqqıltısı, nə də ulağın qışqırığı qarşılamadı. Kilsə
zəngi çalınmadı, kəndə gələn yadları heç kim səsləmədi. Səssizlik sıxıcı idi.
Sonra aşkar oldu ki, ölmüş sakinlərin çoxunun cəsədi öz evində idi. Onlar ölümdən qabaq çölə çıxmaq üçün çox zəif halda idilər. Amma malikanənin daş pilləkənlərinin qa-bağın-9
da bir cəsəd otun üstündə soyumuşdu. Kişinin meyiti üzüstə
elə yıxıldığı yerdəcə uzanırdı. Ehtimal ki, o pil-ləkənlərdən yıxılıb boynunu sındırmışdı. Martin hələ ara-badan sümükləri örtmüş solğun dəriyə, dərin batmış gözlərə, qeyri-təbii arıqlığa fikir verdi.
Tarladakı heyvanlarda da həmin arıqlıq müşahidə olunurdu. Adama elə gəlirdi ki, bütün kənd uzun müddət mühasirədə olub və burdakı bütün canlılar aclıqdan məhv olub.
Yaxınlaşan at dırnaqlarının səsi eşidildi. Recinald atını arabanın yanında saxladı.
– Bütün taxıl anbarları doludur, – o, əllərini şalvarına silərək dedi. – Bir də orada siçan və siçovullar var.
Martin sual dolu baxışlarla Fransanın şimalından kral Vil-helmlə birlikdə gəlmiş, hündür, çoxlu çapıqları olan bu adama baxdı.
– Ölüdürlər… ətrafdakı hər şey kimi… Eynilə o lənətləmiş
adadakı kimi.
– İndi isə taun bizim sahillərə kimi gəlib. – Martin donquldandı. – Bizim torpaqlara gəlib.
Buna görə onları bura göndəriblər, buna görə kəndə gələn yol bağlanmışdı, buna görə hamısı susmağa and içmişdilər.
– Jirar sizin üçün yaxşı meyit tapıb, – Recinald davam edirdi, – O birilərindən daha təzə. Oğlandır. Jirar onu dəmirçixanaya sürüdü.
O, daş bacası olan taxta anbarı göstərdi.
Martin başıyla işarə edərək arabadan düşdü. O, tam əmin olmalı idi, bunun üçünsə ancaq bir yol mövcud idi. Kral müstəntiqi kimi onun borcu ölülərdən həqiqəti öyrənmək idi.
Martin işin ən qanlı hissəsini fransız qəssabına saxlamağı qərara aldı.
10
O, dəmirçixananın açıq qapısından içəri addım atdı. Jirar artıq onu orada, kürənin qabağında əyilib gözləyirdi. O, kral Vilhelmin ordusunda çalışır və döyüşçülərin şikəst qalmış
bədən üzvlərini kəsərək onların həyatını xilas edirdi.
Jirar dəmirçixananın ortasındakı masanı boşaltdı. O, artıq meyitin paltarlarını çıxarmış və onu masaya bağlamışdı. Martin solğun, cılız meyitə nəzər saldı. Onun öz oğlu təxminən bu yaşda idi. Dəhşətli ölüm bədbəxt oğlanı qocaltmış, qırış-dırmışdı… 8-9 yaşında, bu belə olmamalı idi.
Jirar bıçaqları hazırlayana qədər Martin meyitin bədəninə
diqqətlə baxdı. Dərini çimdikləyib piy qatının olmadığını gördü. Sonra çatlamış dodaqları, başında salamat qalmış saç-ları, şişmiş topuqları və dabanlarını incələdi. Daha böyük diqqəti isə qabarıq sümüklərə ayırdı. Əllərini sümüklərin üstü ilə elə
aparırdı ki, sanki xəritəni oxumağa çalışırdı: qabırğalar, almacıq sümükləri, göz yuvaları, çanaq.
Burda nə baş verib?
Martin başa düşürdü ki, cavab heç də yaxında deyil.
Jirar əlində uzun gümüşü ülgücü sıxaraq masaya yaxınlaşdı.
– Cənab, işə başlayaq?
Martin təsdiq mənasında başını tərpətdi.
On beş dəqiqədən sonra oğlanın bədəni içalatı çıxarılmış
donuz cəmdəyinə oxşayırdı. Qasıqdan
