çətin vəziyyətə salardılar. Ayişə bunların heç birisini istəmirdi. Stansiyanın gözləmə otağında bir az yubanmağın doğru olduğunu düşündü. Payızın gözəl, hüznlü, sərin bir günü idi. Havada buludlar bir-birini qovurdu, külək Aişəyə üç il əvvəlki bir günü xatırlatdı, üzündə kinli və istehzalı bir təbəssüm olduğu halda süngülərin arasında gedən əlləriqandallı ərini sanki təkrar gördü. Xatirələr onu bu yerə qədər sürükləyəndə birdən özünü yığışdırdı. Bunun sonu gözyaşlarına gətirib çıxarar deyə düşündü. Qorxulu bir yuxu görən, lakin bunun yuxu olduğunu bilən insan hərəkəti ilə pis xatirələri başından atdı. Göydə uçuşan buludlara baxaraq stansiyadan çıxdı. Ağır addımlarla liseyə tərəf addımlamağa başladı. Həyət qapısından içəri girəndə həyəcanlı idi. Məchullar bizə daim həyəcan verir. Necə qarşılanacağı məchul olduğu üçün o da həyəcan hiss edir, hər zaman çətin zamanlarda etdiyi kimi özünü zorla mətanətli olmağa sövq edir, buna da nail olurdu. Rəhbərliyin onu yaxşı qarşılamayacağını bilirdi, amma buna o qədər üzülmürdü. Əsl məsələ şagirdinin düşəcəyi vəziyyət idi. Həyatlarının hələ baharında olan, dünyanın və həyatın çirkinlikləri ilə qarşılaşmamış qızların könüllərində vəfadan iz qalmamış olması hər halda insanı üzəcək bir məsələ idi. Yaşlı insanlar həyatda pis görə-görə dəyişirlər, könül saflığını, insan duyğusunun bütün yaxşı tərəflərini itirirlər. Bu bəlkə normal idi, amma ürəkləri yalnız xeyirxahlıqla döyünən, dünyada yalnız yaxşı şeylərin olduğunu düşünən gənc qızların da pis duyğulara qapıla bilməsi fikri qorxunc idi.
Gözətçi üç il əvvəlki gözətçi idi. Önünə baxaraq sürətli addımlarla getmək istəyən Aişəyə doğru irəlilədi. Səmimiyyətlə gülərək salamlaşdı və səmimi bir səslə ''Xoş gəldiniz Ayişə xanım'' dedi. Ayişə birdən-birə dayandı. Bu sadə, yazıq kəndlinin nəzakəti onu sanki titrətmişdi. Gözləmədiyi bir halda gələn yaxşılıq və nəzakət insanları daha çox sarsıdardı. Ayişə də eyni duyğu ilə sarsıldı. Qara gözləri parıldadı. İki damcı göz yaşını böyük bir əziyyətlə gözlərinə içirib əlini uzatdı:
–Xoş gördük, Hüseyn. Necəsən?
Gözətçi Ayşənin əlini hörmətlə sıxdı:
–Duaçıyam, xanım.
Sonra başını aşağı salaraq əlavə etdi:
–Çox kədərlənmişdim, amma əlimdən nə gəlirdi ki?
Duadan başqa …
Ayişə dərhal sözü dəyişdirdi:
–Dərs çoxdan başlayıb?
–İndicə girdilər, xanım.
Ayişə bu xoşniyyətli insana xoş nə isə söyləmək istəyir, lakin deməyə söz tapa bilmirdi. Susmağın bəzən çox gözəl söz-lərdən belə üstün olduğunu heç şübhəsiz bu gözətçi bilmirdi. Onun üçün mütləq nəsə deməli idi. Elə bu düşüncə ilə də:
–Çox sağ ol Hüseyn, Allah ürəyinə görə versin, –dedi və sürətlə məktəb qapısına doğru addımladı. Dərs təzə başlamışdı, bir çox siniflərə hələ müəllimlər girməmişdi. Ayişə sinif pəncərələrinə başların toplandığını sezdi. Astadan və pıçıltı ilə söylənən həyəcanlı söhbətlərdə öz adının bir neçə dəfə çəkildiyini də eşitdi. Müdirənin otağına girdiyi zaman artıq içindəki həyəcandan əsər-əlamət belə qalmamışdı. Eynəyini taxmış olduğu halda bir sıra sənədləri oxuyan müdirə, başını heç qaldırmadı. Ayişə belə qarşılanacağını çox yaxşı bilirdi. Heç əsəbiləşmədən, kədərlənmədən dayandı və müdirin oynadığı rolun bitirməsini gözlədi. Bir-iki dəqiqə keçdi. Müdirənin oxuduğu beş-altı sətirlik kağız nə qədər qarışıq ifadəli olursa-olsun, bu müddət ərzində bir neçə dəfə oxuna bilərdi.
Lakin o, inadla başını qaldırmırdı, çox güman ki, Ayişəni ayaq üstə gözlətməklə nüfuzunu göstərmək istəyir və ya onu alçaldırdı. Nəhayət, altı sətrin oxunması bitdi. Gözlərini kağızdan qaldıran müdir üzünü turşudaraq Aişəyə baxdı. Bir çox şəklini gördüyü üçün onu tanıyırdı. Buna baxmayaraq, sərt bir səslə:
–Nə istəyirsiniz? –deməkdən çəkinmədi.
Ayişə çox soyuqqanlı idi. Üzündə heç bir ifadə görünmədən, baxışlarında heç bir dəyişiklik olmadan cavab verdi:
–Liseyinizin yeni ədəbiyyat müəllimiyəm…
Müdir, əhəmiyyət vermədiyini göstərmək istəyən kimi Ayişənin adını guya xatırlamadı:
–Həə .. Siz osunuz, elə deyil?
–Bəli, Ayişə Pusat mənəm.
Və çox ciddi, ağır, əzici bir səslə bunu söylədikdən sonra müdirdən heç bir təklif gözləmədən masanın qarşısındakı stulu çəkib oturdu. Beləliklə, müdirənin bütün eşitdikləri doğru çıxırdı. Bu həyasız qadın Ayişə Pusat adını qürurla söyləyir və özü dəvət gözləmədən stul çəkib oturmağa cürət də edə bilirdi. Ona bir dərs, bir göz dağı vermək çox məqsədəuyğun olardı. Onu diqqətlə süzərək üzünü turşutdu və gözlüyünü çıxarıb ol-duqca sərt baxışlarla baxaraq:
–Sizin bura gəlmənizə mane olmaq üçün əlimdən gələni elədim, –deyə sözə başladı. Və sözlərinin göydən enmə təsirini göstərəcəyini ümid etdiyi üçün gözlərini Ayişənin gözlərinə zil-lədi. Lakin heyrət!… Ayişənin üzündə heç bir dəyişiklik yox idi. Daş kimi səssiz, hərəkətsiz və donuq bir ədayla dinləyirdi.
–Çünki şagirdlərə davamlı zərərli fikirləri təbliğ edərək onları mənfi yollara sürükləyən bir müəllimi bir müdir kimi istəməməkdə haqlıyam.
Müdirə bu sözdən sonra sözlərinə pauza verdi. Önündə oturanın soyuqqanlılığı qarşısında sözlərinin ardını gətirə bilməmişdi. Ədəbiyyat müəllimi qeyri-müəyyən bir gülümsəmə ilə cavab verdi:
–Bu təbliğatın nə olduğunu öyrənə bilərəm? Haqqımda rəsmi bir şikayət var?
Müdir coşdu:
–Xeyr. Haqqınızda rəsmi şikayət və ya təhqiqat yoxdur.
– Bəs elə isə?
–Siz təbliğatı o qədər ustalıqla edirsiniz ki, sizi tutmaq mümkün olmur.
–Etdiyim təbliğat nəymiş?
–Onu bir bilsəm… Onu bir bilsəm, sizi bura qoyarammı?
Ayişə Pusat, qarşısındakı yaşlı qadına üzülərək, hətta istehza ilə baxdı və ərinin məhkəmə zamanı bir sözünü –''acizləri layiq olmadıqları vəzifələrə
