pne. mi. obcy z Południowego Wschodu-mongoloidy wlali się do środowiska rdzennej ludności Kotliny Minusińskiej, aw kulturze materialnej tego czasu można prześledzić pewne podobieństwa z kulturą Chin (kultura Karasuk). Rozwój pasterstwa przyczynił się do przejścia plemion południowosyberyjskich z epoki brązu z matriarchatu na patriarchat. Na północy rozwój stosunków społecznych przebiegał wolniej, a u niektórych plemion (np., u Czukczów, koryaków itp.) Przejście to znacznie się opóźniło. W 1 tysiącleciu pne narzędzia z brązu przeniknęły już do niektórych północnych regionów leśnych (co wskazuje na związek plemion pasterskich ze stepami leśnymi z łowcami tajgi), pod koniec tego okresu opanowano obróbkę żelaza. Rosło Rolnictwo ćmy (na południu nawet przy sztucznym nawadnianiu) i pasterstwo, które na obszarach stepowych przybierało nową formę koczowniczą.
2 Połowa 1 tysiąclecia pne. e. to okres wojen grabieży, tworzenia sojuszy plemiennych i wyodrębniania arystokracji plemiennej. Do tego czasu należy pojawienie się bogatych Kurhanów szlachty plemiennej (Kultura Pazyryk), które zawierały dużą liczbę importowanych rzeczy i doskonałe przykłady lokalnej sztuki użytkowej (na przykład styl zwierzęcy).
Plemiona Sayan-Ałtaj z tego czasu są wymienione w chińskich kronikach pod nazwą dinlinów, którzy na przełomie 3 i 2 wieku pne. e. zostały podbite przez Hunów. Od tego czasu Południowa Syberia od Ałtaju do Transbaikalii stała się północnym krańcem posiadłości Hunów. W tym okresie nasilił się wpływ kultury chińskiej na plemiona syberyjskie, o czym świadczą znaleziska na terenie Syberii chińskich przedmiotów i monet. Możliwe, że rezydencja jednego z namiestników Hunów (byłego chińskiego dowódcy Li Linga) znajdowała się w pobliżu ujścia rzeki Abakana, gdzie odkryto i zbadano ruiny chińskiego budynku z 1 wieku. p. n. e.
Pod naporem Hunów część plemion Gien-gunei przeniosła się z północno-zachodniej Mongolii na Jenisej, a dinlinowie zostali częściowo zepchnięci na północ i północny zachód, przynosząc tam swoją wyższą kulturę; pozostali na miejscu zmieszali się z kosmitami-mongoloidami.
Na zachodniej Syberii, w wyniku przemieszczania się wzdłuż dużych dróg wodnych plemion pasterskich leśno-stepowych (uważanych przez współczesnych badaczy za ugramów) przez strefę tajgi na Daleką Północ, w dolnym biegu ob rozwija się szczególna kultura, która łączy cechy Południowe i arktyczne. Jednocześnie na obszarach oddalonych od wielkich rzek zachowała się wciąż Północna kultura archaiczna.
Dominacja Hunów na południowej Syberii zakończyła się na początku 1.tysiąclecia naszej ery 1. połowa tego tysiąclecia była erą dodawania i dominacji w Azji Środkowej nowych, kolejnych sojuszy plemiennych (xianbi, rouhan). Do 6 wieku. Turcy ałtajscy tu-Gyu nasilili się. W połowie 1 tysiąclecia n. e.w Prisayan (przodkowie Khakas), kurykan lub guligan, w Bajkale (przodkowie Buriatów-Mongołów i Jakutów), Mohe nad Amurem i Primorye (przodkowie Amur Tungus, potomkowie ileu) i wiele innych. W 8 W. tu-gu zostali pokonani przez Ujgurów, a w 9 w. na ich miejsce wkroczyli nasileni do tego czasu jenisejscy Kirgizi, których chińscy kronikarze nazywali hagas (Khakas).
W Buriacji znaleziono najstarszy pochówek z epoki brązu w południowo-wschodnim Sajanie
Archeolodzy z Irkuckiego Narodowego Uniwersytetu Technicznego (IRNITU) odkryli w Buriacji ponad 30 obiektów rytualnych i najstarszy w południowo-wschodnim Sayan pochówek z późnej epoki brązu, donosi serwis prasowy uczelni.
«Archeolodzy przeprowadzili wykopaliska w regionie Okinsky w Buriacji. Odkryli ponad 30 obiektów rytualnych i najstarszy w południowo-wschodnim Sayan pochówek człowieka z późnej epoki brązu» – czytamy w raporcie.
Na Uniwersytecie wyjaśniono, że pochowany nie leżał w tradycyjnym grobowcu, ale na powierzchni ziemi pod kamiennym kopcem otoczonym pierścieniem. W pobliżu klatki piersiowej zmarłego znaleziono czerwone i żółte kamienie. Naukowcy uważają, że znaleziska mają święte znaczenie. Ponadto pochówek odróżnia się od znanych już w Bajkale tym, że szkielet jest skierowany głową na południowy wschód. Podobne pochówki, ale z orientacją ciała na północny zachód, archeolodzy znaleźli na północy Khubsugul w Mongolii.
Naukowcy poinformowali, że kości są słabo zachowane, dlatego trudno jest ustalić podłogę pochowanego – wiadomo, że był to nastolatek. Próbki szczątków naukowcy przekazali kanadyjskiemu naukowcowi Ange Weberowi, który wykona analizę radiowęglową w laboratorium Uniwersytetu Oksfordzkiego. Pozwoli to określić wiek znaleziska.
Archeolodzy odkryli również 34 konstrukcje w kształcie Kopca. Średnice kopców wynoszą od czterech do sześciu metrów. Część cenotafów ucierpiała podczas wznoszenia nowoczesnych domów. Miejscowi używali do budowy murów, które znajdowali w ogrodach warzywnych.
https://ria.ru/20210816/pogrebenie-1745889416.html
W 2 połowie 1 tysiąclecia n. e. na południowej Syberii powstają pierwsze formacje państwowe, rozprzestrzenia się pismo Tureckie (inskrypcje Orkhono-Jenisej) i powstaje dość wysoka kultura oparta na płużnym nawadnianym rolnictwie lokalnych plemion i koczowniczym pasterstwie dominujących plemion tureckich. W tej epoce Południowa Syberia była związana stosunkami handlowymi i politycznymi z Chinami (okres dynastii Tang). Dominujące plemiona południowosyberyjskich stowarzyszeń państwowych podporządkowały sobie leśne plemiona łowieckie, umieszczając je w pozycji zależnych «kyshtymów» i nakładając hołd w postaci futra, który spełniał się na rynkach południowych.
Państwo Jenisej Kirgizów na początku X wieku. został również osłabiony przez wojny z khitanami i rozpadł się na dwa małe chanaty, które na początku XIII wieku. również zostały podbite przez Mongołów. Chakasi i tuwińczycy po pierwszym podboju ich przez Mongołów (trwającym od 1207 do 1209 r.) wielokrotnie wznosili Bunty i ostatecznie zostali podbici dopiero w 1270 r.
W połowie XIII wieku. cała Syberia, z wyjątkiem skrajnych północnych regionów, stała się częścią Imperium Mongolskiego, przy czym Wschodnia Syberia, w tym Sajanie, weszła do Jagatai (Chagatai) Ulus, a zachodnia, w tym Ałtaj, do Ulus Jochi (Złota Horda). Po upadku Złotej Ordy w XV wieku. w zachodniej Syberii powstał Chanat syberyjski (syberyjska Jurta, Królestwo Syberii). W 13—14 wieku. terytorium chanatu syberyjskiego o nazwie «Ibiri» było częścią Ulus Jochi, w 1 połowie 15 wieku.-część Uzbeckiej potęgi Abulhaira. Następnie podlegała murzom nogajskim. Pod koniec 15 W. władzę na Syberii przejął IBAK (Ibrahim), uważany za założyciela niezależnego chanatu syberyjskiego., obejmującego na południu Step Barabiński, a na północy sięgający niemal do Oceanu Arktycznego. Stolicą chanatu było pierwotnie miasto Chingy-Tura (w miejscu dzisiejszego miasta Tiumeń). Głównym rdzeniem ludności chanatu były plemiona mówiące po turecku, spokrewnione z Kazachami i południowymi ałtajami i znane pod nazwą «Tatarów syberyjskich», a ugro-fińskie plemiona tajgi płaciły im daninę. Głównym zajęciem ludności było koczownicze pasterstwo; było łowiectwo, rybołówstwo, bortnictwo. Chanat składał się z szeregu okręgów feudalnych (Ulus). Na czele państwa stał Khan. Opierając się na wsparciu Hordy Nogai, Chanat syberyjski próbował rozszerzyć swoje wpływy na Kazań. Za Chana Ibaka nawiązano stosunki z wielkim księciem moskiewskim Iwanem III. Na początku 16 wieku. władza przeszła na Chana Mahometa z lokalnej dynastii «tayougina Rod», który przeniósł stolicę z Chingy-tura do miasta Kaszlik. Po podboju chanatu kazańskiego przez Rosję Chan syberyjski Ediger w 1555 r. uznał się za wasala Moskwy i zobowiązał się do płacenia corocznej daniny. W latach 60. TRON Chana przejął Carewicz Kuczum z shibanu, który przestał płacić daninę i zdobył szlaki rzeczne biegnące z Syberii na Ural. W wyniku
