fəthində İsfəhan hökumətini mənə vədə etdin?!
Ağa Məhəmməd şah Qacar. Bəli, yadımdadır!
Cəfərqulu xan. Sonra ki sən öz əhdinə vəfa etmədin və məni İsfəhan əvəzinə Mazandarana göndərdin, doğrusu, mənim ürəyim sındı. Mənə hökumətin artıq-əskikliyi təsir etmirdi. Amma məni qəmgin edən sənin, mənimtək yolunda canından və malından həmişə keçməyə hazır olan qardaşına etibar etməməyin idi. Mən sənə and içirəm ki, məntək dəyanətli nökəri, cümlə İranı axtarsan, tapa bilməzsən. Məni sən Mazandarana göndərmə, bir kəndə kəndxuda göndər, qapıda axırıncı fərraş elə, amma onu bil ki, mən etibarlı fərraşam. Sən heç soruşma ki, niyə sənin kağızlarına cavab vermirdim. Dübarə ərz edirəm, mən tərəfdən bir ərkdi. Amma, xudanəkərdə, sənə bir hadisə üz verəydi, yenə görərdin, hamıdan qabaq düşmən müqabilində mən qardaşın dava eləyirəm.
Ağa Məhəmməd şah Qacar. Mən onda səhv elədim ki, gileyə başladım və sən də nahaq giley elədin. İki küsülü arasında barışıq o vədə möhkəm olar ki, heç bir tərəf keçmişi yadına salmaya. Əlini mənə ver, necə ki sən Qacar davasında əlini mənə verib öz iradə-tini izhar elədin, mən də bundan sonra günü-gündən məhəbbətimin sənə artmağını vədə eləyirəm.
Cəfərqulu xan (şahın əlini öpür). Qibleyi-aləm, sən mənim böyüyümsən və mənim ixtiyarım sənin əlindədir. Məhəbbət də eləsən, qəzəb də göstərsən, hər barədə sahibi-ixtiyarsan.
Ağa Məhəmməd şah Qacar. İndi, qardaş, mən səni göndərirəm İsfəhana. O İsfəhana ki, indiyədək İran şahlarının paytaxtı olub. Gərək İsfəhan vilayətini elə dolandırasan, necə ki Səfəvilər dolandırıblar. Gərək camaatla elə rəftar edəsən ki, keçmiş padşahlar yadından çıxsın. Hətta sənin ədalətin müqabilində Şah Abbas ədaləti gün müqabilində ulduzcan olsun. Təzə padşah köhnəni ədalətlə camaatın yadından çıxartdırmasa, onun səltənəti möhkəm olub getməz. Nadir rəftar edə bilmədi. Camaatı üzünə ağ elədi. Ruhaniləri özündən incitdi. O idi ki, özü də fənaya getdi. Oğlu da pis oldu. Rəiyyət məhəbbəti qazanmaq padşahlığın ilk vəzifəsidir.
Rəiyyət çü bixəst, sultan dirəxt,
Dirəxt, ey pəsər, başəd əz bix səxt.57
İndi, qardaş, səni göndərirəm İsfəhana, nəsihətim dürüst qulağında qalsın.
Cəfərqulu xan. Qibleyi-aləmin nəsihəti, əlbəttə, qulağıma doldu. Amma mən də bir neçə söz deyim. Mən əhd eləyirəm ki, İsfəhanı elə dolandıram ki, nəinki Şah Abbas, bəlkə, Şah Səfidən indiyədək gəlib-getmiş padşahlar hamısı camaatın yadından çıxsın. Ancaq dillərdə tək bir ad söylənilsin: Ağa Məhəmməd şah Qacar! Mən əhd eləyirəm ki, İsfəhan camaatını bir məqama yetirim ki, Ağa Məhəmməd şah adı gələndə zükurən58, ünasən59 hamısı ayağa qalxıb, onun adına səcdə eləsinlər. Nəinki qorxudan, xeyr, kəsrəti-məhəbbətdən! Əhd eləyirəm ki, cəmi Farsistanı bir məqama gətirəm ki, bundan sonra gələn Qacar şahlarını atalarından artıq istəsinlər. Qibleyi-aləm, mənim bu əhdimin nəticəsini, inşallah, tezliklə görərsən.
Ağa Məhəmməd şah Qacar. Qardaş, sözünə inanıram. Təzə mənsəbin mübarək olsun!
Hacı İbrahim xan. Cənabi-vala60, təzə mənsəbiniz mübarək! Xudavəndi-aləm siz qardaşı, əlahəzrət şahənşahdan ayırmasın!
Ağa Məhəmməd şah Qacar. Amin! Di, qardaş, bir keç, tamaşa elə, gör sən gedəndən sonra nə gözəl otaqlar tikdirmişəm və özünü də, doğrusu, qoymayacağam, bargahdan çıxasan. Gərək bir neçə gün burada qalasan, ta səninlə bir doyunca söhbət eləyim.
Cəfərqulu xan. Qibleyi-aləm, təvəqqe edirəm ki, izin verəsən, sabah yola düşüm.
Ağa Məhəmməd şah Qacar. Özün bil, qardaş, istəyirsən, bu gün get. Mane deyiləm. Di get, otaqlara tamaşa elə.
Cəfərqulu xan baş əyib, sağ tərəfə, otağa keçir.
Qapının arasında bir nəfər gizlənmiş şəxs onun ürəyinə xəncər sancır.
Cəfərqulu xan (arxadan). Of… Namərd qardaş! (Əli ürəyində dalı-dalı gəlib otağın ortasında yıxılır.)
Hacı İbrahim xan. Bu nə iş idi?
Ağa Məhəmməd şah Qacar. (ağlayır). Dayan, Hacı İbrahim xan! Mən bədbəxtin, mən birəhmin hökmünə əncam oldu. Nə yaman iş gördüm! Öz belimi sındırdım! Bilirsən, Hacı İbrahim xan, əlacım yox idi. And olsun Məhəmmədhüseyn xanın qəbrinə, o nəcib ruh ki bu nəcib bədəni mühəyya61 eləmişdi, bir dəqiqə səltənət tacını mənim varisimin başında rahat qoymayacaqdı. Qoy mənim varisim görsün ki, gözümün işığı, məni həlakətdən qurtaran, məni İran təxti-səltənətinə əyləşdirən qardaşımı onun ayağının altında qurban kəsirəm ki, onun səltənəti salamat olsun və gələcəkdə İran parçalanmasın. Götürün bu binəvanın bədənini.
Pərdənin dalından iki nəfər gəlib Cəfərqulu xanın bədəninini götürürlər.
Hacı İbrahim xan. Qibleyi-aləm, bu işə camaat nə deyəcək, qoşun nə növ baxacaq?
Ağa Məhəmməd şah Qacar. Gərək ki, bir zinəfəs bunun ölməyinin səbəbini bilməyə. Qoy camaat bunu İsfəhana getmiş bilsin. Sonra bilsə də, eyib eləməz. İndi deyə bilərəm ki, Qacar nəsli həmişəlik İranda salamat padşahlıq edəcək.
Üçüncü məclis
Ağa Məhəmməd şah Qacar
II İrakli – Gürcüstan padşahı
Yuhan – onun nəvəsi, şahzadə
Tavad Amilaxvari – katib, sərkərdə
Tavad Sereteli – İmeretiya qoşununun sərkərdəsi
Sadıq xan – İran atlı qoşunun sərkərdəsi
Sərkərdələr, elçilər, pişxidmət62 və qoşun adamları
Əvvəlinci məclis
Tiflis. II İraklinin bargahı. İrakli əyləşib səndəl üstündə, yanında sərkərdələr və katib.
II İrakli. Həzərat! Gürcüstanın başı üstündə qara buludlar oynaşır. Nadir şahın xacəsi Ağa
Padşah ağacdır, rəiyyət onun kökü, ey oğul, ağac kökü üstündə möhkəm dayanar.
Zükur – kişilər
Ünas – qadınlar
Vala – yüksək, uca, ali
Mühəyya – hazırlanmış, tədarük edilmiş
Pişxidmət – ev xidmətçisi
