olanlar, palyatif bakım ihtiyacı olanlar ve kronik hastalıkları olanlar için de geçerlidir. 1980’lerden beri hastalarımıza egzersiz tavsiye ediyoruz çünkü egzersiz de bu hormonları artırıyor.”
Montreal Güzel Sanatlar Müzesi, Médecins francophones du Canada üyesi olan doktorların hastalarını bakıcıları veya aile fertleriyle beraber müze ziyaretine gönderebileceklerini açıklıyor (9).
Sağlam kalp sıfır stres
Prof. Dr. Fatih Yalçın’ın Sağlam Kalp Sıfır Stres isimli kitabı kalp-damar hastalıklarından korunmada ve tedavisinde ilaçlar kadar önemli olan ama hem tıp âleminde hem medyada çok fazla değer bulmayan stresi ele alıyor.
Prof. Dr. Yalçın’ın şahsi tecrübe ve gözlemlerini zengin bir literatür ile desteklediği kitabının sadece halk için değil hekimler için de faydalı ve yol gösterici olacağına inanıyorum.
Herkese stressiz, huzurlu bir hayat ve sağlam bir kalp temenni ediyorum.
Kaynaklar:
• https://twitter.com/American_Heart/status/1159485168333328384?s=20
• https://archive.news.indiana.edu/releases/iu/2015/06/internet-cat-video-research.shtml
• https://health.clevelandclinic.org/why-hugging-is-actually-good-for-your-health-video/
• https://www.weforum.org/agenda/2019/08/mental-health-depression-denmark-kulturvitaminer
• https://www.healthyshetland.com/site/assets/files/1178/730-1309-17-18_nature_prescriptions_calendar_ 4sep.pdf
• https://bigthink.com/personal-growth/doctors-in-shetland-can-now-prescribe-a-walk-in-nature?rebelltitem=1#rebelltitem1
• https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2019.00722/full
• https://twitter.com/ACCinTouch/status/1134835798342283272
• https://montrealgazette.com/news/local-news/doctors-can-soon-prescribe-visits-to-montreal-museum-of-fine-arts
Önsöz
Duygusal veya fiziksel olsun, farklı stres uyarılarının kalp ve damar sisteminde benzer risklere neden olması, strese bağlı nörohormonların ne kadar etkin olduğu gerçeğini gündeme getirmiştir.
Mekanik veya fonksiyonel olmasına bakılmaksızın kısa süreli duygusal stres ile damar sisteminde yüksek basınca bağlı oluşan stresin kalpte yol açtığı benzerlik şaşırtıcıdır. Bu geometrik benzerliği, ‘Stres Altında Kalp Görüntüsü’ başlığı altında literatürde tanımlamamız yeni araştırmalara ışık tutmuştur.
Benzer şekilde duygusal veya fiziksel olsun, farklı stres uyarısının beyinde de özgün reaksiyonlara neden olduğu nörolojide de tartışılmaktadır.
Bu kitapta stresin şimdiye kadar düşünüldüğünden çok daha fazla önem verilmesi gereken bir sorun olduğu ve medyanın bu konuya şaşırtıcı bir şekilde yeterli önem vermemesine dikkat çekilmiştir.
Stresin etkilerinden ve oluşturduğu risklerle birlikte, bireysel olarak ya da tecrübeli profesyonel hekimlerin kontrolünde alınması gereken önlemlerden de bahsedilmiştir.
Elinizdeki kitap, stres başta olmak üzere kalp ve damar sistemine zararlı diğer risk faktörlerini, stres kontrolüne ilaveten diyet ve egzersize yönelik bilinmesi gerekenleri içermektedir. Bu konunun ihmal edilmesinin altında yatan sağlık sistemi eksiklikleri ve nelere dikkat edilerek toplumsal düzeyde olumlu sonuçlar alınabileceği de ele alınmıştır.
Faydalı olması dileğiyle…
Stres neden unutuluyor? Suçlu medya mı?
Stres gittikçe hayatımızın bir parçası haline gelmekte, hastalıklarda, daha sonraki bölümlerde detaylandırılacağı şekilde farklı stres uyarılarının kontrol edilememesi ve uzun süreli hale gelmesi sonucu kalp dokusu etkilenmekte ve kalp yetersizliğine kadar ilerleyebilen bir süreçle karşı karşıya kalmaktayız. Fizik aktivite azlığı, sigara kullanımı, trans yağları içeren işlenmiş et alışkanlığı yanında kalp-damar sağlığını tehdit eden ve hastalıkları hızlandıran diğer faktörler üzerinde yazılı ve sözlü medyanın yeterli durmadığı kanısı yaygınlaşmaktadır. Strese bağlı görünen günlük hayatımızdaki sorunların son yıllarda kalp-damar sağlığını önemli şekilde tehdit ettiğini artık biliyoruz.
Egzersiz gibi fiziksel stres dışında ‘Strese bağlı düşük uyku kalitesi’ kalp-damar hastalıklarında damar çeperine mekanik stres yapan temel risk faktörlerinden yüksek tansiyon ile ilişkili bulunmuştur. Stres ve uyku bozukluklarının kalp-damar hastalıkları riski ile ilgisi bilinmesine rağmen henüz risk değerlendirmesi kriterleri arasında değildir.
Daha önemlisi, uyku bozukluğu ile beraber iş stresinin öldürücü bir şekilde kendini gösterdiğinin son dönemde kanıtlanmış olmasıdır. Bu iki faktörden her ikisinin mevcut olduğu bireylerin ölüm riskinin çok yüksek olduğunu artık biliyoruz.
Kalp ve damar hastalıklarında ölümlerin daha fakir bireylerde daha fazla olduğu bilinmektedir. İlginç diğer bir bulgu da, ritim bozukluğu olan hastalarda fakir olanların, ekonomik durumu üstün bireylere göre felç geçirme oranının daha yüksek bulunmuş olmasıdır. Bu, strese bağlı olabileceği gibi sosyoekonomik kötü koşullar nedeniyle kolesterol ve kan akışkanlığını artıran ilaçların daha az kullanılması ile ilişkili de olabilir. Dolayısıyla günümüzde fiziksel stres dışında duygusal ve iş stresinin de çok önemli olduğu bilinmekte, yukarıda bahsedildiği üzere sıklıkla vurgulanmakta ve üzerinde önemle durulmaktadır. Son bulgular ek olarak strese bağlı uyku kalitesi bozulmasının da önemli olduğunu göstermiştir.
Yüksek kan basıncı ile ilgili bilgilerimiz de son yıllarda güncellenmiştir. Artık kan basıncının çok dinamik ve oynak olduğunu çok iyi bilmekteyiz. Önceden tek güvendiğimiz kriter olan 24 saatlik kan basıncı kaydındaki ortalama kan basıncı oranı dışında tansiyonun seviyesinin oynaklığı ve aralıklarla fark tespit edilmesinin kalp ve damar problemleri ile ilişkili olduğu da artık tespit edilmiştir. Bu sonuçlar aslında hayati fonksiyonlarımızı yansıtan nabız, tansiyon gibi ölçümleri periyodik yapmamız gerektiğini de göstermektedir.
Ayrıca yüksek tansiyonun egzersiz sırasında olabileceğini ve bunun risk taşıyabileceğini gösteren çalışmalar uzun zamandır bilinmektedir. Kalp hastalıklarında risklerin erken tespit edilmesi ve teşhisin doğru konulması dışında koruyucu tedavinin gerektirdiği ilaç kullanımının insanlar tarafından gereksiz görülmesiyle sık karşılaşılabilmekte ve bu durum ileriki bölümlerde detaylı belirtileceği şekilde istenmeyen sonuçlara yol açmaktadır.
Genel anlamda kontrolsüzlük, gereksiz endişelenmek, umutsuzluk ve aşırı hassasiyet gibi hissedilen ve yaşanan deneyimler STRES olarak tarif edilir.
Stres ve negatif duygusal durumun hastalıkları şiddetlendirdiği ve çoğu hastalığın gidişini kötüleştirdiği bilinmektedir.
