bohater (…) sztuki Stanisława Ignacego Witkiewicza – Pragmatyści, „Zdrój”, sierpień 1920. [przypis tłumacza]
60
Nieboska Komedia – dramat Zygmunta Krasińskiego z 1835 r. [przypis edytorski]
61
Horsztyński – dramat Juliusza Słowackiego z 1835 r. [przypis edytorski]
62
filiacja (z łac. filiatio: synostwo) – pokrewieństwo, powiązanie pomiędzy dwoma osobami a. rzeczami, z których jedna pochodzi od drugiej. [przypis edytorski]
63
Hernani – bohater głośnego dramatu romantycznego Hernani, czyli honor kastylijski Wiktora Hugo (1802–1885) z 1829 r. [przypis edytorski]
64
Antony – tytułowy bohater romantycznego dramatu Aleksandra Dumasa (1802–1870) z 1831 r. [przypis edytorski]
65
Didier – bohater dramatu Marion Delorme Wiktora Hugo (1802–1885) z 1829 r. [przypis edytorski]
66
le beau tenébréux – dosł.: przystojny brunet; archetyp atrakcyjnego samotnego mężczyzny, z którego emanuje mroczny i tajemniczy urok. [przypis edytorski]
67
Bez dogmatu – powieść Henryka Sienkiewicza z 1891 r. [przypis edytorski]
68
niestosunek (daw.) – brak proporcji. [przypis edytorski]
69
faszyna – umocnienia z powiązanych gałęzi wikliny, służące kiedyś do uzupełniania fortyfikacji oraz do zasypywania fos obronnych podczas ataku na fortyfikacje, a dziś do zabezpieczania brzegów rzek i stawów. [przypis edytorski]
70
wszelako (daw.) – jednak. [przypis edytorski]
71
centaur (mit. gr.) – stworzenie z ludzkim tułowiem na końskim korpusie. [przypis edytorski]
72
cyklop (mit. gr.) – olbrzym z jednym okiem na środku czoła; najsłynniejszym cyklopem był pasterz Polifem, ludożerca, oślepiony przez Odyseusza. [przypis edytorski]
73
apostrofa (z gr.) – zwrot do kogoś; przydająca patosu figura retoryczna polegająca na bezpośrednim zwracaniu się, przemawianiu do jakiejś osoby a. pojęcia. [przypis edytorski]
74
Kaliope (mit. gr.) – muza poezji epickiej. [przypis edytorski]
75
olbrzymio (daw.) – ogromnie. [przypis edytorski]
76
Rousseau otworzył oczy na przyrodę – nie zapominam, iż pomiędzy Russem a Chateaubriandem był Goethe, ale Goethe zaczął przenikać do Francji aż znacznie później i to w dość ograniczonym zakresie, dla obcości języka. [przypis tłumacza]
77
Koloseum (łac. Colosseum) – wielki amfiteatr w Rzymie, wzniesiony w latach 70–80 n.e. przez cesarzy z dynastii Flawiuszów, największy z amfiteatrów Imperium Rzymskiego. [przypis edytorski]
78
minaret – wysoka wieżą meczetu, z której muzułmanie są nawoływani do modlitwy. [przypis edytorski]
79
Alhambra (od arab. al hamra: czerwona) – obronny zespół pałacowy, zbudowany jako siedziba emirów w XIII–XIV w. na wzgórzu nad Grenadą; arcydzieło architektury muzułmańskiej w Hiszpanii. [przypis edytorski]
80
możebny (daw.) – możliwy. [przypis edytorski]
81
Henriada – epicki poemat Woltera z 1728 r., wychwalający króla Henryka IV za edykt nantejski, wprowadzający wolność wyznania i kończący wojny religijne we Francji. [przypis edytorski]
82
Nowa Heloiza – popularna w XVIII w. sentymentalna powieść Jana Jakuba Rousseau z 1761 r., w formie listów dwojga nieszczęśliwych kochanków: skromnego nauczyciela i jego arystokratycznej uczennicy. [przypis edytorski]
83
grandezza (wł.) – wielkość; duma i zachowanie godne wysokiego urodzenia. [przypis edytorski]
drapować – dosł. układać tkaninę w dekoracyjne fałdy, przen. uwznioślać a. ubierać. [przypis edytorski]
90
Moloch (mit. semicka) – bóg Fenicjan i Kananejczyków, któremu wg Biblii miano składać ofiary z dzieci; przen.: coś bezlitosnego, złego, pochłaniającego niewinne ofiary. [przypis edytorski]
91
na wyprzódki (daw.) – na wyścigi, jeden przez drugiego. [przypis edytorski]
92
Racine, Jean (1639–1699) – fr. poeta i dramaturg; autor m.in. Andromachy i Fedry. [przypis edytorski]
93
rychło (daw.) – szybko. [przypis edytorski]
94
Kwiaty grzechu – fr. Les fleurs du mal, głośny zbiór wierszy Charlesa Pierre'a Baudelaire'a (1821–1867), wyd. w 1857; obecnie upowszechnione jest tłumaczenie tytułu jako Kwiaty zła. [przypis edytorski]
95
pani de Mouchy – Natalie de Noailles (1774–1835), księżna de Mouchy, jedna z licznych kobiet w życiu Chateaubrianda. [przypis edytorski]
96
Cztery wielkie rzeki, czerpiące źródła w jednym paśmie gór – opis autora bazuje na XVIII-wiecznych źródłach, zawierających niepełne i błędne dane geograficzne. [przypis edytorski]
97
Rzeka Zachodnia – zapewne ob. rzeka Kolumbia. [przypis edytorski]
98
rzeka Bourbon – ob. rzeka Nelson. [przypis edytorski]
99
Meszasebe (fr. Meschacebé) – prawdziwa nazwa Mississippi lub Meschassipi. [dziś popr.: Missisipi – red. WL] [przypis autorski]
100
Eden (hebr.) – biblijny rajski ogród, miejsce pierwotnej szczęśliwości. [przypis edytorski]
101
Luizjana – rejon geogr. w Ameryce Płn., nazwany na cześć króla Francji Ludwika XIV (fr. Louis), obejmujący większość dorzecza Missisipi: tereny na południe od Wielkich Jezior aż do Zatoki Meksykańskiej, pomiędzy Appalachami na wschodzie a Górami Skalistymi na zachodzie; od 1682 do 1762 terytoria Luizjany znajdowały się pod kontrolą francuską. [przypis edytorski]
bohater (…) sztuki Stanisława Ignacego Witkiewicza – 