style="font-size:15px;"> rue (fr.) – ulica [przypis edytorski]
14
per viam rectam (łac.) – prostą drogą. [przypis edytorski]
15
La pittura è cosa mentale (wł.) – obraz to kwestia (dotycząca) umysłu; sentencja streszczająca pogląd, że w sztuce malarskiej nie technika, rysunek, nakładanie farb itp. są najważniejsze, ale główne założenie, proces umysłowy poprzedzający działanie twórcze. [przypis edytorski]
16
księżnej (…) diuszessy – polski język nie ma terminów na odróżnienie tytułów duc i prince, które trzeba nam tłumaczyć jednakowo przez książę. Toteż w dalszym ciągu nieraz przyjdzie nam się spotkać z dwoma książętami de Guermantes: Błażejem (duc de Guermantes) i Gilbertem (prince de Guermantes), oraz z dwiema księżnymi: Błażejową (Oriona) i Gilbertową (Maria). Na ogół duc stoi wyżej w hierarchii tytułów, poza paroma rodami, w których tytuł prince posiadał szczególne dostojeństwo, oraz poza „książętami krwi”, członkami panujących domów, którym również daje się ogólnie tytuł prince, ale barwiący się wówczas innym odcieniem. Książę Orleański, duc de Chartres, hrabia Paryża, potomkowie francuskiej rodziny panującej, wciąż przez rojalistów uznawanej za królewską, mają inny porządek tytułów, wsparty na tradycji. Nazwiska i tytuły arystokratyczne wędrują wedle specjalnych praw: i tak prince des Laumes zaczął się tytułować od śmierci swego ojca duc de Guermantes, podczas gdy jego rodzony brat zowie się baron de Charlus itd. [przypis tłumacza]
17
stojący – dziś: na stojący. [przypis edytorski]
18
Och (…) kapitalne – w wyd. popr. (PIW, Warszawa 1965) tłumaczenie uzupełnione w tym miejscu o następujące zdanie: „Albo: »Ach! Jest tam jedno miejsce, gdzie mowa o pułku, który przechodzi przez miasto. Wspaniałe!«”. [przypis edytorski]
