z rejonu dzisiejszego Kazachstanu na tereny obecnej Ukrainy, w XII w. wyparci przez władcę Rusi Kijowskiej za Don i Wołgę, wchodzili w koalicje z książętami ruskimi, ich wodzowie wżeniali się w dynastie panujące Serbii, Węgier i Bułgarii, ale także organizowali najazdy na te ziemie. W następnych wiekach zasymilowali się wśród ludów Złotej Ordy. Połowiecki dostojnik, sprzedany w niewolę do Egiptu, założył tam dynastię rządzącą w latach 1250–1382. [przypis edytorski]
42
Baszkiria – ziemia w zachodniej części Azji, w 1236 roku została podbita przez Tatarów i weszła w skład Złotej Ordy. [przypis edytorski]
Henryk Sandomierski (ok. 1130–1166) – książę sandomierski, syn Bolesława III Krzywoustego. Uczestniczył w wyprawie krzyżowej w 1154 roku. [przypis edytorski]
6
Blanka Kastylska a. Blanka Kastylijska, hiszp. Blanca de Castilla (1188–1252) – córka Alfonsa VIII, władcy Kastylii, żona króla Francji Ludwika VIII. [przypis edytorski]
7
Konrad Mazowiecki (ok.1188–1247) – współrządca w Małopolsce, na Mazowszu i Kujawach, następnie władca innych licznych ziem, między innymi ziemi chełmińskiej i kujawsko-mazowieckiej. Znany ze sprowadzenia do Polski zakonu krzyżaków. [przypis edytorski]
8
Saladyn (1138–1193) – założyciel sunnickiej dynastii Ajjubidów, rządzącej w latach 1174–1342 ziemiami na płd. wybrzeżach Morza Śródziemnego i terenami wokół Morza Czerwonego. Cieszył się dobrą sławą w Europie, szanowany przez krzyżowców jako godny przeciwnik w walkach o Jerozolimę. [przypis edytorski]
9
Trebizonda a. Trapezunt, dziś Trabzon – miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji, dawniej stolica Pontu. [przypis edytorski]
10
Tatarzy – tu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
11
Mongołowie – jeden z ludów Wielkiego Stepu, dominujący w XIII-wiecznym imperium mongolskim, uważanym do dziś za drugie co do wielkości państwo świata, ustępujące tylko imperium brytyjskiemu. [przypis edytorski]
12
pod Jerycho – dziś popr. forma odmienna: pod Jerychem. [przypis edytorski]
13
Henryk Pobożny a. Henryk Pius (ok. 1201–1241) – książę śląski, krakowski i wielkopolski. Poległ w bitwie pod Legnicą. [przypis edytorski]
14
Henryk Pobożny a. Henryk Pius (ok. 1201–1241) – książę śląski, krakowski i wielkopolski. Poległ w bitwie pod Legnicą. [przypis edytorski]
15
Henryk Brodaty (ok. 1168–1238) – książę wrocławski, opolski, kaliski, władca Ziemi Lubuskiej i książę krakowski. Założyciel tzw. monarchii Henryków Śląskich. [przypis edytorski]
16
Bolesław Łysy a. Bolesław II Rogatka (ok. 1223–1278) – książę krakowski, następnie książę południowo-zachodniej Wielkopolski i Śląska, później legnicko-głogowski, syn Henryka II Pobożnego. [przypis edytorski]
17
królowa Kinga (1234–1292) – córka króla Węgier Beli IV, żona polskiego władcy, Bolesława V Wstydliwego, święta Kościoła katolickiego. (Formalnie Kinga była księżną, nie królową). [przypis edytorski]
18
Tatarzy – tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
19
Pieczyngowie – związek plemion, które w VIII-XI w. wędrowały z Azji Środkowej na zachód; walczyli początkowo z Ujgurami, następnie z Madziarami, a po upadku Kaganatu Chazarskiego z Rusią. W XI w. osiedli na zach. wybrzeżach Morza Czarnego i niepokoili Turcję. W następnych wiekach stracili tożsamość kulturową. [przypis edytorski]
20
Jacek Odrowąż (1183–1257) – święty Kościoła katolickiego, zwany apostołem Słowian. [przypis edytorski]
21
Jan Prandota (ok. 1200–1266) – biskup krakowski, zwolennik Bolesława Wstydliwego, pozostawał w konflikcie z Ko