– w liberii obszytej galonami, czyli złotą lub srebrną taśmą. [przypis redakcyjny]
127
obrazy rodzajowe przedstawiają ludzi jako typy pewnych warstw społecznych wśród codziennych zajęć. [przypis redakcyjny]
128
froter – pracownik zajmujący się woskowaniem i polerowaniem podłóg. [przypis redakcyjny]
129
W pocie czoła pracować będziesz – w Starym Testamencie słowa Boga skierowane do Adama po popełnieniu przez niego grzechu pierworodnego. [przypis redakcyjny]
130
Wulkan – w mitologii rzymskiej bóg ognia i opiekun kowalstwa. [przypis redakcyjny]
131
cyklopowie – w mitologii greckiej demony ognia, jednookie olbrzymy, które sporządzały dla Zeusa pioruny. [przypis redakcyjny]
132
Zygmunt – mowa o Zygmuncie Krasińskim. [przypis redakcyjny]
133
Okopy Św. Trójcy – dawna warownia przy ujściu Zbrucza do Dniestru, pod Kamieńcem Podolskim. W Nie-Boskiej komedii (1835) Krasiński przedstawił Okopy Św. Trójcy jako ostatnią twierdzę, gdzie broni się arystokracja. [przypis redakcyjny]
134
marszałek – tu przedstawiciel szlachty z całej guberni prowadzący zarazem księgi rodowodowe szlachty. [przypis redakcyjny]
135
posąg Apollina – Apollo: w greckiej mitologii starożytnej bóg słońca i sztuk pięknych, zwykle przedstawiany w sztuce jako idealnie piękny młodzieniec. [przypis redakcyjny]
136
mistyczny – tu w znaczeniu: tajemniczy, nadprzyrodzony. [przypis redakcyjny]
137
legia honorowa – najwyższy order francuski ustanowiony przez Napoleona w 1802 r. [przypis redakcyjny]
liberalny – tu: w znaczeniu zwolennika swobody obyczajów. [przypis redakcyjny]
142
deputacja – poselstwo. [przypis redakcyjny]
143
hrabia Chambord (1820–1883) – potomek rodu Bourbonów, wnuk Karola X, pretendent do tronu francuskiego, znany pod imieniem Henryka V. [przypis redakcyjny]
144
cher cousin (fr.) – drogi kuzynie. [przypis redakcyjny]
145
Adonis – w mit. gr. piękny młodzieniec, kochanek bogini Afrodyty. [przypis redakcyjny]
146
idiosynkrazja – wstręt do pewnych przedmiotów, pokarmów, osób. [przypis redakcyjny]
147
adieu (fr.) – do widzenia. [przypis redakcyjny]
148
Zola Emil (1840–1902) – znakomity powieściopisarz francuski, twórca naturalizmu w literaturze. [przypis redakcyjny]
149
„Une page d’amour” (fr.) – Kartka miłości, powieść Zoli, wówczas nowość wydawnicza. W dalszym ciągu Prus wspomina o bohaterce powieści Helenie Grandjean, w której kocha się pan Rambaud. [przypis redakcyjny]
150
opat – tytuł przełożonego w niektórych klasztorach. [przypis redakcyjny]
151
zwłóczyć – dziś: zwlekać; ociągać się. [przypis edytorski]
152
tamburek – bębenek, na którym naciąga się materiał do haftowania. [przypis redakcyjny]
153
nawłóczyć – dziś: nawlekać. [przypis edytorski]
154
„Le Moniteur de la Mode” (fr.) – monitor mody: tytuł żurnala mód paryskich (monitor: doradca, nauczyciel). [przypis redakcyjny]
155
szezlong – rodzaj wyściełanej sofy. [przypis redakcyjny]
156
Acte de resignation (fr.) – akt poddania się woli bożej. [przypis redakcyjny]
157
Que votre nom soit beni à jamais… (fr.) – „Niech imię Twoje będzie błogosławione na wieki, mimo że chciałeś mnie doświadczyć przez to cierpienie.” [przypis redakcyjny]
158
…et d’attendre en paix votre divin secours… (fr.) – „…i oczekiwać w pokoju Twej boskiej pomocy.” [przypis redakcyjny]
159
subiekcja – kłopot. [przypis edytorski]
160
żakiet – długa marynarka maska z zaokrąglonymi połami. [przypis redakcyjny]
161
jatagan – wschodnia broń sieczna pośrednia między nożem a szablą [przypis redakcyjny]
162
koteria – grupa osób popierająca się wzajemnie, ze szkodą dla ogółu. [przypis redakcyjny]
163
przy możliwych wyborach do rady miejskiej – miasta w Królestwie, poza krótkim okresem rządów Wielopolskiego, nie posiadały samorządu. [przypis redakcyjny]
164
gladiator – zapaśnik w starożytnym Rzymie, walczący na publicznych igrzyskach. [przypis redakcyjny]
165
pozytywka – rodzaj małej katarynki, samogrającej po nakręceniu. [przypis redakcyjny]
166
Hozer – właściwie: Hoser; założona przez Piotra Hosera ok. 1848 r. znana firma ogrodnicza Braci Hoser zajmowała się hodowlą i sprzedażą drzew owocowych, ozdobnych oraz kwiatów. [przypis redakcyjny]
167
organ – dziś: organy. [przypis edytorski]
168
pikieta – gra w karty na dwie osoby. [przypis redakcyjny]
169
wojna bułgarska – wojna ta została wypowiedziana Turcji przez Rosję pod pretekstem obrony Bułgarów i toczyła się głównie na terenie Bułgarii; stąd nazwa bułgarskiej [przypis redakcyjny]
170
Komu wiele dano, od tego wiele żądać będą – cytat z Ewangelii św. Łukasza (Łk 12:48). [przypis redakcyjny]
171
donżuan – w przenośni: uwodziciel kobiet; don Juan: bohater z dramatu hiszpańskiego Tirso de Moliny (1630), później bohater wielu utworów literackich. [przypis redakcyjny]
172
obsacza – dziś: osacza. [przypis edytorski]
173
Kwirynał – jedno z siedmiu wzgórz rzymskich; od r. 1870 nazwa siedziby królów włoskich. [przypis redakcyjny]
– w liberii obszytej galonami, czyli złotą lub srebrną taśmą. [przypis redakcyjny]
