-ste of -e na die syfer te skryf: 7de, 20ste, 100e.
’n Sin begin nie met ’n afkorting nie, slegs as die afkorting in titels gebruik word: Mnr. De Wet gaan see toe.
Gebruik erkende afkortings.
’n Koppelteken word gebruik by woorde wat saam met afkortings of akronieme (letterwoorde) gebruik word: BA-graad, vigs-wesies.
Leer die volgende afkortings:
| aardr. | aardrykskunde | CV | curriculum vitae (lewensprofiel) | i.p.v. | in plaas van |
| adj. | adjektief | d.i. | dit is | LW | Let Wel |
| afd. | afdeling | d.w.s. | dit wil sê | lw. | lidwoord |
| Afr. | Afrika; Afrikaans | Do. | Donderdag | me. | titel vir vroulike persoon (dame/mevrou/mejuffrou) |
| ANC | African National Congress | eks. | eksamen/eksÇemplaar | nr./no. | nommer |
| antw. | antwoord | ens. | ensovoorts | prof. | professor |
| ASA | Atletiek Suid-Afrika | faks. | faksimilee | s.nw. | selfstandige naamwoord |
| b.o. | blaai om | fakt. | faktuur | temp. | temperatuur |
| bl. | bladsy (p. pagina) | g | gram | vnw. | voornaamwoord |
| CD | kompakskyf (compact disc) | hfst. | hoofstuk | wdb. | woordeboek |
| cm | sentimeter | gr. | graad |
2. In die leesstuk “Vinnige vingers maak hóm ‘SMS-koning’” word afkortings gebruik. Soek minstens vyf afkortings in ’n koerant of tydskrif en knip dit uit. Plak dit netjies in jou werkboek en skryf die volle betekenis van die afkortings neer.
3. Skryf afkortings vir die skuinsgedrukte woorde.
a. Die berig het Maandag in die koerant verskyn.
b. Die man het onder andere ’n mes in sy sak gehad.
c. Craig moes ’n dokter gaan sien.
4. Gebruik ’n woordeboek en vind uit waarvoor die volgende afkortings staan.
a. Hy het die kompetisie a.g.v. vinnige vingers gewen.
b.Die koerant het hom gebel i.v.m. die prysgeld wat hy gewen het.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
die kenmerke van ’n boekomslag identifiseer
’n uittreksel uit ’n storie lees
vrae oor die prosa beantwoord.
Prelees
Al gedink hoe word ’n boek saamgestel? Kyk na die volgende boekomslag.
Lees die volgende wenke oor ’n boek se omslag.
Kenmerke van ’n boekomslag
Uit watter dele bestaan ’n boek?
Voorblad: Die boek se titel en wie die skrywer is. ’n Illustrasie of foto wat by die boek se titel of inhoud kan pas. Dit moet die leser se aandag trek
Rugkant: As die boek in ’n boekrak is, kan jy die volgende maklik lees: die boek se titel, wie die skrywer is en die uitgewer se logo.
Die agterblad bevat die agterbladteks wat ’n kort oorsig oor die boek gee om die leser se aandag te trek. Die gee nie die geheim van die boek weg nie. Dit het ook die boek se ISBN-nommer (International Standard Book Number). Dit is die boek se unieke nommer.
Gesels met jou maat oor die volgende vrae.
Wat is die boek se titel?
Wie is die skrywer van hierdie boek?
Hoe verskil die lettertipe en -kleur van die boek se titel en skrywer van mekaar?
Watter uitgewer het die boek uitgegee?
Wat kom alles op die boekrug voor?
Waaroor dink jy gaan die boek as jy na die illustrasie op die voorblad kyk?
Sal jy die boek wil lees? Hoekom/Hoekom nie?
Waarom dink jy is dit nodig om ’n kort opsomming op die boek se agterblad te gee?
Kyk nou na jou Leerderboek se omslag en probeer al hierdie kenmerke identifiseer.
Lees die volgende wenke vir as jy ’n teks soeklees.
Soeklees
Met soeklees beweeg jou oë vinnig oor die bladsy of ’n lys. Jy soek na spesifieke inligting.
Jy kan datums, name of ander feite makliker so opspoor. Dit is nie nodig om die hele teks te lees of te verstaan nie.
Tydens lees
Vluglees die uittreksel uit ’n jeugverhaal op die volgende bladsy om die vrae wat volg te beantwoord.
1. Lees die titel. Wat sê die titel alles vir jou?
2. Lees nou die eerste en laaste paragraaf.
a. Waarmee is Thomas besig?
b. Waar is Thomas? Wat dink jy het gebeur?
c. Hoekom dink jy “hamer” hy teen die hyser se deur in die laaste paragraaf?
3. Lees vinnig die eerste sinne van die res van die paragrawe.
a. Watse werk dink Thomas doen die man?
b. Vir wie probeer Thomas in paragraaf 9 bel?
c. Watter geluid het die selfoon in paragraaf 10 gemaak?
Lees die uittreksel nou aandagtig deur. Maak seker jy verstaan die inhoud goed. Jy gaan dit vir jou maat moet kan oorvertel en die vrae beantwoord.
Carina Diedericks-Hugo
1Verveeld (bored) sit Thomas deur sy ou SMS-boodskappe en lees. Hy glimlag toe hy die een sien wat Lizemarie nou die dag vir hom gestuur het: Xsmaak jou ore 100! Flippit! As Alex moet weet ’n ander meisie het dít vir hom gestuur, sal sy baie vies wees!
2Thomas loer na die man langs hom. Die man staar (stare) net voor hom uit. Sy hande is in sy baadjiesakke gedruk. Hy lyk regtig weird. So asof hy
