Ek vergeet heeltemal van die non totdat sy weer begin praat. “Dit lyk of ek verkeerd was.”
Met ’n servet wat ek saamgebring het, vee ek die krummels van my mond af. Ek het geen idee wat sy bedoel nie en kyk afwagtend na haar.
“Ek bedoel dat die trein jou naar maak,” verduidelik sy. “Jy is duidelik …”
Sy hou abrup op met praat en kyk my in die oë. Toe kyk sy na my maag en daarna na die ringvinger van my linkerhand. Toe sy daar niks sien nie, kyk sy na die ringvinger van my ander hand.
“Ekskuus, ek praat altyd my mond verby.” Sy sluk moeilik. “Jy is natuurlik naar van treinry.” Haar vonkelende oë word dof en sy kyk weg.
Dit is asof hierdie vreemde vrou se verwarring dit vir my nog duideliker maak waarom my ma haar van my onttrek het. Ek het skielik die behoefte om te praat, te verduidelik, begrip te vra. Maar natuurlik hou ek my mond styf toe en kyk weer by die venster uit. Ek sien nou tog ’n paar huise en voel hoe die trein stadiger en stadiger ry totdat dit uiteindelik stop by ’n stasie wat vir my minder oorweldigend lyk as dié van Vlissingen, hoewel dit ’n groot gebou is. Hier is geen indrukwekkende versierings, kroonlyste en ornamente nie.
Die non laat nie die saak daar nie en raak vlugtig aan my mou. “Dit maak nie saak nie, kind. Moet jou nie steur aan hierdie dom ou non nie. Dit is die grootste vloek in my lewe dat ek nooit geleer het om my tong te bedwing nie. Die heilige apostel Jakobus sê dit so mooi in sy brief, en ek het al so baie probeer om dit te doen …” Sy bly ’n rukkie stil en dit lyk of sy ingedagte raak. “Moet my asseblief nie kwalik neem dat ek verkeerde afleidings gemaak het nie.”
Sy bly stil en ek besef sy wag op ’n antwoord van my, die losbandige, swanger, ongetroude, jong vrou. Ek sluk en wil antwoord, maar die klanke weier om oor my lippe te kom totdat ek uiteindelik daarin slaag om ’n sagte gefluister uit te kry.
“Reg.”
My ma sou my ’n klap teen my agterkop gegee het as sy my dit moes hoor sê, want dit is onbeleefd en kan skaars beskou word as die aanvaarding van ’n verskoning, maar suster Olivia ontspan merkbaar en maak ’n kruis. Dan slaan sy haar oë na die hemel en prewel ’n sagte dankgebed. Toe vat sy weer haar rosekrans en begin mompel.
Ek kyk in stilte na haar, gaan sit regop, met my rug stewig teen die leuning van die bank gedruk, en prent myself in dat elke stasie wat ek vandag agterlaat ’n stap verder is.
Die res van die roete tot by Roosendaal waar ons moet oorklim, praat ons nie. Maar hierdie keer voel ek nie ongemaklik daarmee nie. Ek staar by die venster uit en laat die landskap by my verbystroom. Met elke boom, elke weiveld, elke dorp en elke stasie waar ons verbygaan, laat ek ’n klein deeltjie van die las wat op my druk van my afgly. Eers toe ons Roosendaal nader, raak ons weer aan die praat. Suster Olivia het ingedut en sit saggies en snork langs my. Ek druk liggies aan haar elmboog en maak haar wakker.
“O gaats, is ons al in Roosendaal?” vra sy. “Die tyd vlieg wanneer ’n mens slaap. Dankie vir die wakker maak, Maria Klomp; sonder jou sou ek sommer verbygery het. Is dit reg met jou as ons verder ook saamry?”
Hierdie keer vra sy my sonder verwysings na haar Liewe Heer, en ek knik dankbaar, want ek sal haar hulp goed kan gebruik.
Toe ons in die trein na Arnhem sit, is ek so dankbaar vir haar geselskap dat ek ’n bietjie toegeefliker raak.
“Sonder u sou ek nie reggekom het nie.”
Suster Olivia het gesorg dat my koffers in die regte trein gelaai word, sy het ons deur die stasie tot by die regte perron uitgebring en sy is die een wat die regte trein gevind het. Ek het rigtingloos soos ’n afkophoender agter haar aangeloop en dankbaar alle hulp aanvaar.
Die trein waarin ons nou sit, lyk baie soos die vorige een, al het ek die idee dat hierdie een onlangs skoongemaak is. Die reuk van groen seep hang om ons en herinner my aan die tyd toe ons op die plasie gewoon het. Ek het Mamma baiekeer gehelp om die kombuisvloer te skrop. Ons het dan op ons knieë gesit en Ma het my ’n borsel gegee. Ek het goed gekyk wat sy doen en haar dan probeer na-aap. Wanneer ons klaar was, ons knieë nat van die water en ons hande glad van die seep, het ons na mekaar gekyk en tevrede gelag. Selfs in die tyd van die Groot Griep, toe Pappa dood is, net soos Oupa en baie mense wat ons geken het, kon daar op sekere oomblikke tog nog gelag word. Wanneer het die lag uit ons huis verdwyn? Hoe het dit gebeur? Het dit te doen gehad met die huis self, het ons lag in die plaashuis agtergebly toe ons weggetrek het? Dalk sal ek die geluk terugkry, noudat ek daarheen gaan. Ek knyp my oë toe en probeer onthou hoe die plasie gelyk het. Daar was ná ons vertrek soveel dae van heimwee dat ek nie gedink het ek sal die besonderhede vergeet nie, maar noudat ek my dit probeer voorstel, bly dit wasig.
Die trein skommel en ek stamp teen suster Olivia, wat al weer sit en slaap. Ek kan haar dit nie kan kwalik neem nie. Sy skrik wakker en kyk reguit in my oë.
“Treinry is maar ’n eentonige besigheid,” sê sy en kyk mismoedig oor my skouer na die weivelde wat verbykom.
Ek knik, maar reageer nie verder nie. In plaas daarvan buk ek af en steek my hand in die sak op soek na nog ’n toebroodjie om die naarheid wat weer opstoot teen te werk. Suster Olivia kyk hoe ek eet, sonder om ’n woord te sê. Dit lyk of haar gesig vasgeklem is in die swart-en-wit kap op haar kop.
“Is dit nie hinderlik nie?” Die woorde is oor my lippe voordat ek dit kon keer. Ek skrik self daarvoor en voel hoe my wange warm word. Vinnig vat ek nog ’n hap van die toebroodjie om my onbehaaglikheid weg te steek.
“Die kap bedoel jy? Nee, nogal nie. ’n Mens raak gewoond daaraan. In die begin voel dit ’n bietjie vreemd, maar ná ’n ruk is jy nie meer bewus daarvan nie.”
“Dit lyk vir my eensaam en moeilik om ’n non te wees,” sê ek toe my mond weer leeg is.
“Soms was dit so, ja.” Suster Olivia kyk mymerend weg en begin toe glimlag. “Maar ek het soveel goeie dinge in die plek daarvan gekry.”
Ek knik terwyl ek nadink oor hoe haar lewe moes gewees het. Miskien is dit tog lekker om in ’n klooster te woon. ’n Plek met slegs vroue is veiliger as enige ander plek. Geen manslyf om in eensaamheid teen te stry nie, geen skaamte of vrees nie.
“Hoe het u ’n non geword?”
Dit lyk of suster Olivia nie my vraag hoor nie, want sy kyk verby my by die venster uit en skommel heen en weer op die trein se ritme. Uiteindelik antwoord sy tog.
“Dit het vir my gelyk na die beste ding om te doen.”
Sy kyk vinnig na my en ek sien ’n hartseer glans in haar oë wat my verbaas.
“Ek het nie oor die regte redes gegaan nie, Maria, hoewel ek dit later tog geleer het. Nee, toe ek my geloftes afgelê het, was ek ’n jong meisie en kon ek nie aan ’n beter oplossing as dit dink nie. Eintlik het ek gevlug.”
Sy glimlag effens.
“Dis maar goed moederowerste het dit nooit geweet nie. Sy was ’n harde mens. Oorweeg jy ook so iets, Maria?’
Ek skrik vir haar onverwagte en reguit vraag en kyk vinnig by die venster uit. Asof suster Olivia my gedagtes kon lees. Sonder om na haar te kyk, gee ek ’n veilige antwoord.
“Ek is ’n Protestant.”
“Wel, wel!” Laggend klap suster Olivia haar
