il” enmuzecinde ise “soy” dokuzuncu göbeğe kadar çıkar. “Tarhanlık” imtiyazları dokuzuncu göbeğe kadar intikal eder. Yakutlarda dokuz atası demirci olan “şaman” olur, Altay Türklerine göre hilkatin başlangıcında yeryüzünün ortasında dokuz dallı bir çam ağacı yaratılmış, her dalın altında bir adam halkolunmuştur. Bu “Dokuz Atalar” dokuz büyük “uruk”un dedeleridir. Bunlara hâlâ “Dokuz Atalar” adı verilir.
Yakutlarda “sema”nın adedi dokuzdur. Altay Türklerinde “sema”ya çıkmak için şamana merdiven hizmetini ifa eden Huş ağacı üzerinde dokuz basamak yapılır. Bu basamaklardan her birisi, “sema”nın dokuz tabakasından birisini gösterir.
Cezai hukukta da dokuz adedinin büyük ehemmiyeti vardır: Hırsız çaldığı malı geri verdikten sonra bunun bedelinin dokuz mislini de tediye etmezse cezadan kurtulamazdı.
Cezai nakdîde esas dokuz hayvandır. Bu adet on beşe kadar çıkabilen adetlerden biriyle darbedilerek cezai nakdînin muhtelif derecelerini vücuda getirirdi.
Yakutlar “büyük il” enmuzecinde teazzi etmişlerdir. Bu kavimde ilin sağ koluna “dokuz ağa uza”, sol koluna “sekiz ağa uza” denilir. “Ağa uza”, “baba aşireti, baba boyu” demektir. “Eye uza” da “ana aşireti, ana boyu” manasınadır. “Dokuz ağa uza”nın timsalleri, semanın dokuz tabakasında sakin olan “dokuz atalar”dır. “Sekiz ağa uza”nın timsalleri de yeryüzünde muhtelif sahalarda hâkim olan “sekiz yer su”dur. Yukarıda beyan ettiğimiz veçhile, tanrıların en büyüğü olan “Ay Toyon” dünya işlerine karışmaz. Hatta kendisine kurban kesilmesini de istemez. Çünkü kan dökülmesinden nefret eder. Bu şefkat ve muhabbet ilahına yapılan ibadet, ilkbaharda yalnız gençler tarafından kendi şerefine, dokuz bardak kımızı, dokuz defa içmekten ibarettir. Bu rasime esnasında gençler “Ayhal, Uruy, Ayhal” tekbirleriyle nida ederler. Bu rasime bittikten sonra umum tarafından meserretli oyunlar, şetaretli koşular icra edilir.
Yakutlarda herkesin hem çok korktuğu hem de büyük ümitlerde bulunduğu faal ilah, “Yer Su”ların reisi olan “Ulu Toyon”dur. Bu, Altay Türlerindeki “Ogan”ın mütenazırıdır. “Ulu Toyon” yeryüzüne indiği zaman dağlar titrer, dereler yerinden oynar, herkes havf ve ümitle daima ona müteveccihtir.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
