онно иитээччим сайын манна үлэбит элбэх диэбитэ, теплицаларбытын, сибэккилэрбитин көрүөхпүт, үүннэриэхпит. Табаарыстарым элбэхтэр, бары үчүгэй оҕолор, саамай чугас дьүөгэм – Маша диэн кыыс».
Сайын олус көхтөөхтүк ааспыта. Биир дьиэ кэргэн курдук бохуоттарга сылдьыбыттара, кэтэх хаһаайыстыбаларыгар үлэлээбиттэрэ. Оттон оҕо-аймахха саамай умнуллубат түгэн – самаан сайын куйааһыгар өрүс боротуокатын кумахтаах ыраас уутугар дуоһуйа, уунан бырдааттана оонньоон сөтүөлээһин буоллаҕа.
Саҥа үөрэх дьыла чугаһаабыта. Биир чаҕылхай ыраас күн сарсыарда иитээччитэ Ирина Николаевна Даайыһы ыҥыран ылла, обургу таҥас мөһөөччүгү туттаран кэбистэ уонна эттэ:
– Даша, бу дойдугуттан эбэҥ кэһиитин ыыппыт, биир суоппар уол аҕалан биэрдэ, мөһөөччүгүн иһигэр суруктаах үһү.
– Эбэм дуо? – соһуйан, үөрүүтүттэн туох да диэбэккэ хаалла.
Эбэтин суругун уйадыйан ыла-ыла хос-хос аахта: этэҥҥэ олороллорун, дьиэ үчүгэйдик турарын эппит, киниэхэ бары үчүгэйи баҕарбыт.
– Эбэм эрэйдээх суругу кимиэхэ эрэ этэн биэрэн суруйтардаҕа, оттон бу ыыппыт кэһиилэрэ сибиэһэйдэрин, бука, сарсыарда эрдэ туран буһаран, бэлэмнээн ыыттаҕа, – кэһиитин оҕолоругар, биир-биир үллэрэн амсата-амсата, үөрэ-көтө кэпсээтэ.
Саамай бастыҥ, чугас доҕоро Маша олус сытыыхотуу, кэлбит-барбыт оҕо, оттон Даайыс киниэхэ тэҥнээтэххэ холку уонна аҕыйах саҕалаах. Ол эрээри, утарыта соҕус майгылаахтарын да иһин, кыргыттар бэркэ тапсаллар, куруук бииргэ сылдьал-лар, уруоктарын тэҥҥэ ааҕаллар. Оҕолор кинилэри таптаан «эдьиийдии-балыстыы игирэ кыргыттар» диэн ааттыыллар. Кинилэр итинтэн өһүргэммэттэр. Баһыылка кэлбитин кэнниттэн Маша биирдэ ыйытта:
– Маша, эн эбэлээх эбиккин дии, ону миэхэ тоҕо эрдэ эппэт этигиний?
– Эбэлээхпин. Кини олус кырдьаҕас ээ, аҕыс уончатыгар чугаһаан эрэр…
– Дьоллоох кыыскын дии, оттон миэхэ чугас киһим кимим да суох…
– Олох чугас биир да аймаҕыҥ суох этэ дуо?
– Биһигиттэн ыраах баар дэриэбинэҕэ аҕам ырааҕынан биир аймаҕа киһи баара. Ол киһи туһунан кыра сылдьан дьонум кэпсэтэллэрин истэрим, ол гынан баран кинилэр бэйэ-бэйэлэрин кытта хаһан да билсиспэт, сылдьыспат этилэрэ, онон олох да туора дьон курдуктара.
– Маша, эн хаһан тулаайах хаалбыккыный? – кыыс ити тыллартан сирэйэ-хараҕа уларыйа, ытыахча буола түспүтүттэн, Даайыс ыйыппытын кэмсинэ санаата. Кини эмиэ сороҕор дьонун туһунан ахтыан, кинилэри ахтыбыт, суохтаабыт санаатын көбүтэн ылыан баҕарбат этэ. Иккиэн, туох эрэ буруйу оҥорбуттуу, кэри-куру туттан олордулар. – Кэбис, кэпсээмэ, ити мин алҕас ыйыттым… Бырастыы гын.
– Билэбин… Куруук испэр тута, саныы сылдьар ыарахан. Эн мин саамай чугас дьүөгэм буолаҕын. Баҕар, эйиэхэ кэпсээтэхпинэ, кыратык да буоллар, санаам чэпчээбит курдук буолуоҕа… Мин төрөп-пүттэрбэр соҕотох, мааны
